astelehena, urtarrila 23, 2006

LI(2): Rigorea ondo dago, noiz ez den rigor mortis

Aurreko mezuaren ildoari jarraiki, Ricardo Gómez hizkuntzalariak dio ondorengoa:
Ez, ezin dizut ezer esan, ezta Europa mailan ere. Eta sentitzen dut nitaz espektatiba hobeak bazenituen.

Ez dakit Europan zenbat hizkuntza hitz egin diren, ez dakit zein denbora-tarteri buruz ari zaren, ez dakit hainbat hizkuntzaren daturik, ez dakit hizkuntza asko noiz nola eta zein baldintzatan aldatu diren... hainbeste gauza ez dakit. Eta, larriagoa dena, nork jakin dezakeen ere ez dakit. Zuk badakizu, hari luzatu zeure galderak, ea zorte hobea duzun (ez baitidazu esan galdera horien erantzunak zuk zeuk aztertzeko prest zauden ala ez).
Baina hor arazo bat dago: inork ez du inoiz jakingo Europan zenbat hizkuntza hitz egin diren, eta are gutxiago, zenbat existitu zitezkeen (akaso beste baldintzetan).

Hala ere, badakigu ze gaur egun Europan existitzen dira honako hizkuntz-familiak:

mapa2
eta badakigu ze, konkretuki familia indoeuroparrean, existitzen dira honako azpifamiliak:

europa
Eta, zer gertatu da historikoki an familia eta azpifamilia horiek respektu euren hitz-ordena? Ezin dugu ezer esan? Rigorea ondo dago, noiz ez den rigor mortis (antzeko esaldia irakurri nion behin tu José Luis Sampedro ekonomilari eta idazlea). Ez al da izango ez duzula ikusi nahi realitatea?

Aurreko mezu batean gogoratzen nizun ze zuk zeuk esan duzu hau:
"Egia bide da, halere, hitz ordenan gehienik --ez bakarrik-- gertatu den aldaketa SOVtik SVOra doana dela; ..."
eta galdetzen nizun: "Nondik atera duzu ideia hori? Ez diguzu esan nahi?". Zuk erantzun honakoa:
Ez da hori kontua. Egia esan, ez naiz gogoratzen artean non kontsultatu nuen zehazki. Nire errua izan zen orduan erreferentzia bat edo lotura bat ez ematea, sentitzen dut.

Dena dela, ziur naiz datu horiek aurkituko dituzula tipologiari buruko oinarrizko bibliografia irakurtzen amaitzen duzunerako ...
Beraz, alde batetik esaten didazu ze ezin da ezer esan inondik inora, eta bestetik esaten didazu ze zure esaldi esanguratsu horren justifikazioa agertuko zait an oinarrizko bibliografia buruz hizkuntz tipologia. Nola liteke?

Bide batez, ¿noiz esan behar diguzu behingoz nondik atera duzun goiko ideia hori? Ez da izango, berriro ere, ezen ez duzu ikusi nahi realitatea? Gero diozu:
Bukatzeko, hemen galderak egitea boladan dagoenez, nik ere egin nahi ditut galdera batzuk. Eta erantzuten ez didazun bitartean, pentsatuko dut eskapismo hutsean zabiltzala eta abar eta abar.
eta galdetzen duzu:
1. Europan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza positiboa izatetik ordainketa-balantza negatiboa izatera?

2. Europan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza negatiboa izatetik ordainketa-balantza positiboa izatera?

3. Munduan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza positiboa izatetik ordainketa-balantza negatiboa izatera?

4. Munduan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza negatiboa izatetik ordainketa-balantza positiboa izatera?

5. Hori guztia kasualitatea al da?
Zerbait adierazgarria ikus dezaguntzat,  konsideratuko dugu 70eko hamarkada, zeren:
La verdadera aparición del sistema capitalista global llegó en la década de 1970. Los países exportadores de petróleo se unieron en la Unión de Países Exportadores de Petróleo (OPEP) y elevaron el precio del crudo, primero en 1973 desde 1,90 dólares por barril hasta 9,76 dólares por barril, y después en 1979, como reacción a los acontecimientos políticos de Irán e Irak, desde 12,70 dólares hasta 28,76 dólares por barril. Los exportadores de petróleo disfrutaron de súbitos y cuantioso superavits mientras que los países importadores tenían que financiar grandes déficits. [Soros, La crisis del capitalismo global, 139. or.]
Kasu honetan, har dezagun balantza komertziala, eta ikus ditzagun haren gorabeherak:

taulaA


taulaB
Hor ikus daiteke petrolioaren shocka, eta baita ikusten da zéin izan diren herrialdeak edo herrialde-taldeak zein pasatu diren egoera batetik bestera (ez kasualidadez!).

Amaitzeko, zenbait hitz hon Chomsky hizkuntzalaria:
The historical report offers some further lessons. ... Two obvious questions arise:

(1) Which countries developed, and which not?

(2) Can we identify some operative factors?

The answer to the first question is fairly clear. Outside of Western Europe, two regions developed: the U.S. and Japan (that is, the two regions that managed to escape European colonization).
Ekonomian bada kontzeptu bat zeinen argitara azaldu daitezke hainbat realitate, eta da boterea. Zientzian, ordea, arrazoia gailendu beharko litzateke (besteak beste, gain boterea), eta gailenduko da, lehenago edo beranduago. [72] []

Etiketak: , , , ,

5 Comments:

Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Viva lakonismoa hon Ricardo Gómez. Argitzen gaituke anitz hak bere lakonismo zientifiko diskursivoak.

Hori da explikationearen ederra hon ampletasun diskursivo konvinzentea. Viva ha philologo Ricardo Gómez, bere argiaren zohardiak blai dezala gure entelegua eta emenda eta ere fekunda gure nivel linguistiko konkretu extriktoa.

Viva zu jn philologoa (philo + "logo"), zure logoak loriatzen nau eta loriatzen luke edozein.

asteartea, urtarrila 24, 2006 9:52:00 AM  
Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Nik ba dakit signifikantzea hon logo hitz grekoa (philo+logo, dia+logo, ana+logo, kata+logo, deka+logo, ...) zuk ere ba dakikezu izanik philologoa eta (nola ere ba dakikezu) noiz ez dago logorik ez dago deus, ez izanik luze, ez labur, ez puntual, baina beharrezkoa da logoa. Nik zure mezu lau erantzunen hortan ez dut ikusten logorik, zein da horko logoa? Hara, Ricardo, zuk eskatutakoari erantzunez gaztigatu dizut hori, zuzen edo oker, emanik nire eretxia.

Baita esaten duzu ze "Arduratuko nintzateke nire diskurtsoan zehaztasunik eza aurkituko bazenu" eta nik diotsut non dago zehaztasunik hor? Zer zehazten duzu? Nik ez dakit zer zehazten duzun eta nahi nuke jakin zehaztapena (konklusionea) eta areago konklusionearen arrazoitzea eta explikatione konvinzentea: logoa.

Biblia ere hasten da' hatsarrean ba zen logoa eta logoa ...

Egia esan gainera iruditu zitzaidan niri (eta beharbada irakurle gehiagori) zure erantzun hori, ez bada izan ere hori zure intentzionea zein hori nik ez dakit, iruditu zitzaidan adar jotzea eta edukatione txarreko erantzuna, hobeki eta argiago esanik erantzuneza. Ondo dago nik hemen an bloga eretxi hori esatea (lo que me parece, ez horraitio opionea, parecer # opinión; hara, berriz ari behar buruz lexikoa, zeren bait daukagu kakazturik erruz responsable konkretu irresponsableak. [Zuk ere, Ricardo, ikusten baduzu nire diskursoan zeozer alferreko redundante' jario desegokirik edo osterantzeko ezer kommentatzekorik gaztiga zazu niri naitean ahalegindu hutsa korregitzen]).

Bakoitzak behar dugu ahalaz' geure stylo proprioa, zorionez; baina beti ere kin logoa.

asteartea, urtarrila 24, 2006 7:25:00 PM  
Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Uste dut, Ricardo, eta ziur naiz' bai erakutsi duzu oraikoan logorik. Eskertzekoa da, behintzat nire aldetik, eta blogaren beste zenbaiten aldetik ere seguruenez.

Zure oraiko honek ba du logorik edo bestela esanda logikarik, logika.

Besterik da "bestea" edo "arlo darabilguna", zein beste "aipatu daroagun horrek" behar luke segitu investigatzen' ahal den neurrian eta artean ahal dutenak (eta prefosta, nahi luketenenak).

Amaitzeko esan ze erantzuna hon J. Rubio ez zatekeen beharbada erantzuna -nola zuk diozu- eta gutiago erantzun egoki eta zuzena, baina da egia ezen ahalegindu da serioski (hori behintzat nire eretxia) erantzuten eta gutienez ematen "itxura on bat" at erantzunari; bereak ere ba zuen logorik edo logikarik aski gainera amplea eta hedatuxea.

Zu ere Ricardo baldin bazina ez hain lakoniko litzateke hobe guziontzat, seguru, ze ikusten duzu ezen oraikoan ematen duzu (ematen du zure logoak) beste itxura on bat eta da eskergarri aldetik irakurlea, zeinentzat da beti izkiriatzen. Bada, nire partetik Ricardo, eskerrak.

asteazkena, urtarrila 25, 2006 10:17:00 AM  
Blogger Jesus Rubio said...

Ricardo:

Niretzat ere, zure erantzuna da adar jotzea, adar jotze hutsa.

Zuk diozu ze:

"Egia bide da, halere, hitz ordenan gehienik --ez bakarrik-- gertatu den aldaketa SOVtik SVOra doana dela; ..."

Zure baieztapen horretan:

- ¿zein hizkuntza dauzkazu buruan?

- ¿zein denbora-tarteri buruz ari zara?

- ¿zein datu konsideratu dituzu? (hitzen ordenaz bereziki, jakina)

Gainera, diozu:

"Egia esan, ez naiz gogoratzen artean non kontsultatu nuen zehazki. Nire errua izan zen orduan erreferentzia bat edo lotura bat ez ematea, sentitzen dut.

Dena dela, ziur naiz datu horiek aurkituko dituzula tipologiari buruko oinarrizko bibliografia irakurtzen amaitzen duzunerako ..."

¿Zertara ari zara jolasten?

asteazkena, urtarrila 25, 2006 10:43:00 AM  
Blogger Jesus Rubio said...

Ebidentea da ezen nire galderak ziren buruz hizkuntzak non existizen dira datuak, nola den, areago, ebidentea ezen soilik egon daitezke datu sendoak an epe historikoa (noiz dagoen idazkera).

Dryer-rek dio (nire goiko bi mapak bereak dira):

"While I share Newmeyer's impression that changes to SVO seem more common than changes to SOV, this would need to be systematically examined."

Aztertu dezagun zer dagoen, ba!

Adibidez, har ditzagun munduko hizkuntza handienak (The World's major languages, Comrie) , eta bila dezagun zer dagoen buruz eboluzioa hon hizkuntza horiek, hala nola zer esan dezakegun buruz tendentziak an eboluzioa hon hizkuntza eta hizkuntza-talde horiek (gaur egun informazioa azkar aurkitzen baita).

Hurrengo mezuetan, hasiko naiz bide horretan, eta espero dut Ricardo-k ez ditzala izan horrenbeste arazo (nola lehen) afin ulertu espresioak zein berak erabiltzen eta ulertzen ditu.

Diozu, momentu batean:

"(mezu hau amaitzean, berriro hartuko dut zigorra, bizkarrean jotzen jarraitzeko, lasai egon)."

Ez dut ulertu: azalduko didazu?

Amaitzeko, beste galdera bat.

Josuk bukatu du mezu bat honela:

"Gehienek SVO sistema erabiltzen dute etengabe!"

Zuk ere horixe esan duzu?

osteguna, urtarrila 26, 2006 7:00:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home