LI(2): Rigorea ondo dago, noiz ez den rigor mortis

Aurreko mezuaren ildoari jarraiki, Ricardo Gómez hizkuntzalariak dio ondorengoa:

Ez, ezin dizut ezer esan, ezta Europa mailan ere. Eta sentitzen dut nitaz espektatiba hobeak bazenituen.

Ez dakit Europan zenbat hizkuntza hitz egin diren, ez dakit zein denbora-tarteri buruz ari zaren, ez dakit hainbat hizkuntzaren daturik, ez dakit hizkuntza asko noiz nola eta zein baldintzatan aldatu diren... hainbeste gauza ez dakit. Eta, larriagoa dena, nork jakin dezakeen ere ez dakit. Zuk badakizu, hari luzatu zeure galderak, ea zorte hobea duzun (ez baitidazu esan galdera horien erantzunak zuk zeuk aztertzeko prest zauden ala ez).

Baina hor arazo bat dago: inork ez du inoiz jakingo Europan zenbat hizkuntza hitz egin diren, eta are gutxiago, zenbat existitu zitezkeen (akaso beste baldintzetan).

Hala ere, badakigu ze gaur egun Europan existitzen dira honako hizkuntz-familiak:

eta badakigu ze, konkretuki familia indoeuroparrean, existitzen dira honako azpifamiliak:

Eta, zer gertatu da historikoki an familia eta azpifamilia horiek respektu euren hitz-ordena? Ezin dugu ezer esan? Rigorea ondo dago, noiz ez den rigor mortis (antzeko esaldia irakurri nion behin tu José Luis Sampedro ekonomilari eta idazlea). Ez al da izango ez duzula ikusi nahi realitatea?

Aurreko mezu batean gogoratzen nizun ze zuk zeuk esan duzu hau:

"Egia bide da, halere, hitz ordenan gehienik --ez bakarrik-- gertatu den aldaketa SOVtik SVOra doana dela; ..."

eta galdetzen nizun: "Nondik atera duzu ideia hori? Ez diguzu esan nahi?". Zuk erantzun honakoa:

Ez da hori kontua. Egia esan, ez naiz gogoratzen artean non kontsultatu nuen zehazki. Nire errua izan zen orduan erreferentzia bat edo lotura bat ez ematea, sentitzen dut.

Dena dela, ziur naiz datu horiek aurkituko dituzula tipologiari buruko oinarrizko bibliografia irakurtzen amaitzen duzunerako ...

Beraz, alde batetik esaten didazu ze ezin da ezer esan inondik inora, eta bestetik esaten didazu ze zure esaldi esanguratsu horren justifikazioa agertuko zait an oinarrizko bibliografia buruz hizkuntz tipologia. Nola liteke?

Bide batez, ¿noiz esan behar diguzu behingoz nondik atera duzun goiko ideia hori? Ez da izango, berriro ere, ezen ez duzu ikusi nahi realitatea? Gero diozu:

Bukatzeko, hemen galderak egitea boladan dagoenez, nik ere egin nahi ditut galdera batzuk. Eta erantzuten ez didazun bitartean, pentsatuko dut eskapismo hutsean zabiltzala eta abar eta abar.

eta galdetzen duzu:

1. Europan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza positiboa izatetik ordainketa-balantza negatiboa izatera?

2. Europan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza negatiboa izatetik ordainketa-balantza positiboa izatera?

3. Munduan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza positiboa izatetik ordainketa-balantza negatiboa izatera?

4. Munduan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza negatiboa izatetik ordainketa-balantza positiboa izatera?

5. Hori guztia kasualitatea al da?

Zerbait adierazgarria ikus dezaguntzat,  konsideratuko dugu 70eko hamarkada, zeren:

La verdadera aparición del sistema capitalista global llegó en la década de 1970. Los países exportadores de petróleo se unieron en la Unión de Países Exportadores de Petróleo (OPEP) y elevaron el precio del crudo, primero en 1973 desde 1,90 dólares por barril hasta 9,76 dólares por barril, y después en 1979, como reacción a los acontecimientos políticos de Irán e Irak, desde 12,70 dólares hasta 28,76 dólares por barril. Los exportadores de petróleo disfrutaron de súbitos y cuantioso superavits mientras que los países importadores tenían que financiar grandes déficits. [Soros, La crisis del capitalismo global, 139. or.]

Kasu honetan, har dezagun balantza komertziala, eta ikus ditzagun haren gorabeherak:

Hor ikus daiteke petrolioaren shocka, eta baita ikusten da zéin izan diren herrialdeak edo herrialde-taldeak zein pasatu diren egoera batetik bestera (ez kasualidadez!).

Amaitzeko, zenbait hitz hon Chomsky hizkuntzalaria:

The historical report offers some further lessons. ... Two obvious questions arise:

(1) Which countries developed, and which not?

(2) Can we identify some operative factors?

The answer to the first question is fairly clear. Outside of Western Europe, two regions developed: the U.S. and Japan (that is, the two regions that managed to escape European colonization).

Ekonomian bada kontzeptu bat zeinen argitara azaldu daitezke hainbat realitate, eta da boterea. Zientzian, ordea, arrazoia gailendu beharko litzateke (besteak beste, gain boterea), eta gailenduko da, lehenago edo beranduago. [72] [⇶]