astelehena, abendua 26, 2005

Finlandiera dago esanguratsuki garatuago ezi euskara

Demagun momentu batez ezen euskaraz debekatzen digute sortzen esaldiak non perpaus menderatuak doaz atze perpaus nagusia (hots, derrigor eman beharko lirake perpaus menderatuak aurre perpaus nagusia): denborarekin ohitu gintezke a egoera hori (nola ohitu gintezke a edozein egoera), baina ti ikuspuntua on gaurko egoera, nik uste ez datekela dudarik ezen egoera txarrago batean egonen ginakela.

Gauza da ze japoniarrak dira aurkitzen justuki an egoera hori (tabua omen da ematea mendeko perpausak atze nagusia): beraz, ¿nola argudiatu liteke ze japoniera ez dago an egoera komunikatibo bat esanguratsuki azpigaratuagoa ezi euskara?

Finlandieraz, berriz, mendeko perpausak eman daitezke bai aurre eta baita atze perpaus nagusia, eta gainera (ia beti) lotzen eta kateatzen dira bitartez baliabide prepositiboak an kontrastea kin euskara, non, askotan ere, perpaus menderatuak ematen baitira erabiliz baliabide pospositiboak. Ikus:
  1. Ez badago borondate adierazkor berezirik, finlandierak kokatzen du aditza atze sujetua eta aurre osagarriak. Adibidez:

    Marja ja Jukka Mäki ovat paataneet viettaa kaksi viikkoa Barcelonassa.
    zein baita literalki:

    Marja ja [y] Jukka Mäki ovat [han] paataneet [decidido] viettaa [pasar] kaksi [dos] viikkoa [semanas] Barcelonassa [en Barcelona ("Barcelonassa" da inesiboa hon Barcelona)].
  2. Finlandierak (ia beti) erabiltzen ditu baliabide prepositiboak afin aurkeztu perpaus menderatuak (hor, jakina, sartzen dira perpaus menderatu erlatiboak, zein erabiltzen baitira etengabe eta nonahi):

    Se on nimeltään tenora, eräänlainen oboe ja soitin, joka erottuu selvimmin sardana-musiikissa.

    Se [Ello] on nimeltään [se llama] tenora [tenora]: eräänlainen oboe [especie de oboe] ja [e] soitin [instrumento], joka [que (erlatibo murriztailea)] erottuu [destaca] selvimmin [más] sardana-musiikissa [en la música de la sardana].
  3. Perpaus menderatuetatik kanpo ere, finlandierak erabiltzen ditu askoz preposizio (edo/ta estruktura prepositibo) gehiago ezi euskarak, eta azpimarratu nahi genuke ze preposizio horiek izaten dira posposizio desdoblatuak (zein, adibidez, posposizio moduan joan daitezke kin genitiboa, eta preposizio moduan joan daitezke kin partitiboa).

    No, se on lähellä hotellia.

    No [Pues], se on [está] lähellä [cerca] hotellia [del hotel ("hotelli" an partitiboa = "hotellia")].
    Alternatiboki:

    No, se on hotellin lähellä (orain "lähellä" pospositiboa eta "hotelli" an genitiboa = "hotellin").
Horregatik guztiagatik, finlandesa dago komunikatiboki garatuago ezi euskara, nahiz dagoen esanguratsuki azpigaratuago ezi ingelesa, non (ia beti) erabiltzen (ahal) dira baliabide prepositiboak afin aurkeztu edozein osagarri menderatu (perpausa izan gabe ere).

Euskarak jo beharko luke buruz finlandiera (eta honek buruz ingelesera), eta ez buruz japoniera. Zeren ordena eta rekurso prepositibo horiek guztiak eskura izatea ez baita inondik inora komunikatiboki berdin, ez horixe! [68] []

Etiketak: , ,