Inkoherentziaren gainkostu esanguratsua: "A plana" vs. adibidez "C plana"?

Lehenengo eta behin adierazi nahi dugu guire poztasun handia zeren aurkitu dugu persona bat, Patxi Petrirena, zeinek entzuten eta erantzuten duen. Beraz, bádugu debaterik.

Eta behin debatea existitzen denean, bigarren pausua da analisi detailatu eta lasaia on argumentuak eta adibideak zein konsidera litezkén egokiak afin aurkitu "egia" razonable bat.

Gure argumentu nagusia afin frogatu ze izan behar dugu aukera ki desdoblátu postposizioak an preposizioak ere (eta orokorrean estruktura postpositiboak an estruktura prepositiboak ere) da ze:

... aditza aurreratu nahi (behar) izateko izan dezakegun arrazoi komunikatibo esanguratsu berbera izan genezake osagarri luze edo konplexu baten azkenean dagoen posposizioa (edo atzizki deklinatiboa) aurreratu nahi (behar) izateko. ["Euskararen garabideak", 2002:30]

Arrazoi horrexegatik beragatik, behar dugú aurreratu (hobe, desdoblatu) konjunzioak, postposizioak, izenak eta orohar halako buru sintaktiko nagusiak:

Baina posposizioa (edo atzizki deklinatiboa) atzekoz aurreratutakoan harekin zihoan izena edo dena delakoa geldituko zitzaigun "urruti" samar, eta, beraz, osagarria desdoblatzen jarraitzeko arrazoia hortxe bertan izango genuen, gure irizpide komunikatibo beraren arabera. ["Euskararen garabideak", 2002:30-31]

Horrela osatzen dá froga induktibo bat, nondik segitzen dén aukerako desdoblamenduen teoria.

Horraino gure argumentazioa. Orain azter dezagun adibide hori zein erabili dugun an azken mezuak:

Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ebidentzia.

Patxi Petrirena tematzen da bilátzen ustezko sinonimia artén "nago kontra" eta "arbuiatzen dut", baina kontxo!: zergátik ez ote du Patxi-k behin betiko erabiltzen ber aditz eta expresioa zein agértu an textua (esan nahi baitá "...-n kontra egon")? Zeren arrazoi komunikatibo berbera existitzen da hala aditza aurreratzeko, nola ere "kontra" aurreratzeko, alegia ze "kontra" hori atzean utzita ez litzakela ondo ulertuko.

Baina, ohar gaitezen ze arazo horrek berekin daramá beste arazo bat: hiztunak egin beharko ditú etengabeko aukera inkontzienteak afin soluzionatu inkoherentzia komunikatiboak, esan nahi baita ze, adibidez, Patxi-k aukeratu behar izan du beste aditz bat nola dén "arbuiatu" eta ez jatorrizko "-n kontra egon", eta hor gainkostu bat dago, zeinen natura izan dén komunikatiboa.

Sintaxi koherentean, ordea, bádugu plan orokor ahaltsu bat (zeintatik ateratzen ahal garen nahi badugu), plan on bat. Ikus dezagun honako adibide hau:

Kokatu naiz kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi evidentzia gero eta gero eta handiagoa zein irakurri ahal den burúz ordena antiinformatiboa eta haren inkomenientziak.

Esaldi hori osatzeko, hasieratik jo dugu at haria zein nahi genuen, preziso, hitzetik hitzera preziso: esaldia aurrera joan ahala, esaldiak berak eskatuko dizkigu xehetasunak, zein guk emanen ditugún oso gustora, pausatuki, kontrolatuz.

Aldiz, modu inkoherentean, hasiera-hasieran erabaki behar dugu zéin xehetasuntatik hasi, aukera hori inkontzientea izanik ere. Esan nahi baitut ze hasi ninteke esaten hau:

Ordena informatiboari eta haren inkomenientziei buruz irakur daitekeen evidentzia gero eta handiagoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko horien mediokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz.

Esaldi horretan, argi dago arazoa: aspertu egiten gara xehetasun inkoherenteak entzuten, eta hortxe egonen gara itxaroten harik iritsi mezuaren gakoak, mezuaren buru sintaktiko eta diskursiboakak zein dirén basamendu komunikatibo seguru bakarra: buru horietara arte ez dakigu benetan nóla finean geldituko den uztartuta hasierako xehetasun pilo hori (nahiz espekulatu ahal dugun). Zentzu horretan egia da ze hasieratik bertatik jasotzen ari gara informazioa bai batean eta bai bestean, baina informazio inkoherentea soilik da informazio espekulatiboa harik eta diskursoan itsasten den (harik eta koherente bihurtzen den), bitárten informazio koherentea da informazio segurua zein txertatzen den perfektuki an gure puzzlea.

Beste aukera bat izan ahal da:

Evidentzia gero eta handiagoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko horien mediokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz; evidentzia hori ordena antiinformatiboari eta haren inkomenientziei buruzkoa da.

Baina esaldi hori desegituratua dago, eta gainera hainbat aukera inkontziente (edo kontziente) hartu behar izan dira afin hási hemendik edo akaso handik: informazioa egon badago, baina halaber kalitate komunikatibo baxuagoa eta gainkostu komunikatiboa.

Beste aukera bat da esaldia hastea nola an bigarren esaldia zein Patxi Petrirena-k eman:

Hizkuntzalari askoren medokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz, ez baitute onartu nahi evidentzia gero eta handiagoa ordena antiinformatiboari eta haren inkomenientzieei buruz.

Hor berriro ikusten dugu gure burua behartuta esáten zerbait zein ez genuken esanen baldin erábili teknologia koherente segurua, zeini dei genezaiokén "A plana". Guk nahi baldin badugu kritikatu mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze..., zergátik hasi beharko ginake esaten ze "Hizkuntzalari askoren mediokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz,...", ¿zergátik esan behar genukén asko edo gutxi diren?. Hasiera inprezisoagoa eta desegokiagoa egiteaz gain, hemen ere ordaindu dugu gainkostua on erábaki zéin xehetasun-gradutik hasi (aukera horri dei genezaioké "B plana" edo "C plana", edo "D plana", baina ez orokorrean "A plana") afin azkenean lórtu emaitza gutxiago zehatza eta gutxiago diskursiboa.

Epe luzera (edo laburrera) sentituko dugu ze egitura inkoherente horretan báda zerbait zein ez dabilen ondo (konparatua kin bere kide koherentea), zerbait ongi esanguratsua, eta akaso ez dugu jakingo zér den, baina dá inkoherentzia diskursiboa, zeinek dakarrén estuasun komunikatiboa hala nola ere kontrol txikiagoa gain gure diskursoa, kenduz adibidez prezisioa.

Inkoherentziak exigitzen dizkigú askoz aukera kontziente edo inkontziente gehiago afin lortu emaitza kaskarragoa. [65] [>>>]