Nola sinplifikatu aditza, aldiberean birsortuz baliabide prepositibo zahar bat
Demagun bi esaldi hauek:
Hura doakizu / Harek daramakizuHor aditza dá trinkoa, baina aditz trinko hori (neurri baean) destrinkotzen badugu, orduan genituzke bi forma hauek:
Hura doa ki zu / Harek darama ki zunon "ki" morfema datibo hori bereiztu dugu ti aditz-erroa (-ma-) eta ti datiboa bera (-zu). Patroi zahar horri jarraiki, planteatu ahal dira honako aukerak ere:
Hura doa ki zueta:
Hura doa ki Eneko
Hura doa ki Bilbao
Harek darama ki zu"ki" hori erabil daiteke optatiboki afin eratu edozein forma verbal datibo:
Harek darama ki Eneko
Harek darama ki Bilbao
Nik eman dut liburua ki Eneko [dut + ki ... = diot + ... -ri]Modu horretan izanen genuke modu alternatibo bat afin eman aditz trinko datiboak (zein batzuetan gerta daitezke lar astunak), erabiliz preposizio datibo eta adlatibo bat zeinekin lagunduko genuke osatzen gure erraminta-kutxa prepositiboa zeinekin irabaziko genituzke aukera komunikatibo eanguratsuki potenteagoak eta erosoagoak. [⇶] [149]
Nik eraman nuen liburua ki Bilbao
Etiketak: aditz sinpleagoak, aditza, ki
posted by Jesus Rubio at larunbata, abendua 20, 2008
21 Comments:
"ki Bilbao" horrekin zer eman nahi duzu aditzera,
Bilbao delako bati?
Ala "Bilbaora" adlativoa?
Esan nahi dut "Bilbaora", adlativoa.
Berez "ki" litzake pre-dativoa, baina bere berezko esangura hori zabalduz, baita erabil leike afin aurkeztu adlativoak.
Azken buruan, ideia adlativoa ez da hain urrun ti ideia dativoa, eta batetik bestera pasatzea ez leike hain zaila.
Konzeptuen argigarri ondo dago klaritatea eta argi izatea zer da esaterako orai:
adlativoa.
Nik nola ez nuen argi behar izan dut konsultatu an google. Izan ahalko delakoan lagungarri baita beste inor, hara hemen nik aurkitu linka.
(http://es.wikipedia.org/wiki/Caso_alativo)
Markatzen du direktionea. Ba ahal dira adlativo differenteak? Esaterako
Portugaletera
Portugaleterantz
biak al dira adlativo? Bi adlativo differente? Ba dago adlativo gehiagorik?
Nik hontan behar nuke laguntasun puska bat (gogoan har ze puska-k ditu bi zentzu' bat originala "txikia, guti" eta ere kontrakoa "handia, asko". Nik biak behar nituzke eta akaso besterek batek ere bai.
Car amico Erramun,
Euskaran badira hiru adlativo:
adlativo: ra/rat
adlativo tendentzial: rantz
eta
adlativo terminal: raino
Hitzean berean agertzen zaizu AD (=AT/A)
Io va AD casa = EtxerAT noa
Ez dago dudarik enetakotz ezen euskarazko AT eta latinezko (eta interlinguazko) AD bat eta bera direla.
Ablativoa, ordea, euskaran TIK da eta interlinguan AB
Io veni AB casa = Ni etxeTIK nator
Baldin etxearen barrutik banator interlinguan esaten da honela:
Io veni EX casa ? Ni etxeTIK nator
Ez da zail ikusten EX eta TIK/RIK artean antzekotasunik.
IKAS INTERLINGUA!
Josu Lavin
Bai, adlativoak transmititzen du ideia na "ad", berdin nola, zentzuren batean, egiten du hak-dativoa (latinez adlativoa eta dativoa batu ziren an "ad").
Grekoan ere AT e I gaur egun EIS (S-) preposizioaren bidez adierazten dela uste dut.
Josu Lavin
Car amicos,
In espaniol nos pote dicer:
Tu me das el libro a mí
In interlingua il ha duo possibilitates:
1) Tu me da le libro
o
2) Tu da le libro a me
Un forma como:
Tu me da le libro a me
serea incorrecte.
Euskaran, espainolaren bidetik, entzun ohi da hemen non ni bizi naizen:
Zuk ematen didazu liburua niri
Interlinguaren antzera balitz:
1) Zuk ematen didazu liburua
2) Zuk ematen duzu liburua niri
Halaber:
Espainola:
Yo le doy el libro a Pedro
Interlingua:
Io da le libro a Petro (correcte)
Io le da le libro a Petro (incorrecte)
Ez da agertzen, beraz, dativoa bi aldiz:
Euskaran:
Nik ematen diot liburua Pedrori
non dativoa bi aldiz dakusagun.
Ondoko forma hau:
Nik ematen dut liburua Pedrori
aski litzateke.
"Pedrori" kenduz gero edukiko genuke:
Nik ematen diot liburua
Adeitsuki
JL
Ez dakidana da nola sinplifika leiken konjugazioa:
INTERLINGUAn:
io canta, tu canta, ille canta, nos canta, vos canta, illes canta
EUSKARAn:
nik kantatzen dut/duzu/du/dugu/duzue/dute
Ematen du ezen DUrekin aski lizatela:
nik kantatzen du
zuk kantatzen du
etc.
baina kasik nahiago nuke DU gabe:
nik kantatzen
zuk kantatzen
etc.
Eta berdin perfectuan:
nik kantatu
zuk kantatu
etc.
eta etorkizunean:
nik kantatuko
zuk kantatuko
etc.
Ez, ez nau kamioi batek burua zapaldu. Posibilitateak aztertzen ari gara, ez besterik.
JL
Erramun,
Lekeition hau esatea:
Ez, ez nau kamioi batek burua zapaldu.
normala litzake, ezta?
Eta nola ematen dizu honek:
Ez, niri ez du kamioi batek burua zapaldu.
Igual DUT, DUZU, DU, DUGU, DUZUe, DUTE formen ordez DAU erabili leike:
Ez, niri ez dau kamioi batek burua zapaldi.
DAU hau ere erabil liteke joan, etorri, modukoekin.
ni etorri dau
zu etorri dau
hura etorri dau
gu etorri dau
etc.
Ha ha ha!
Iragandian ZUAN enbezde ZEN/ZUEN persona guztietan.
BALEU eta LEUKE
DAU/ZUAN/BALEU/LEUKE
Geu joango leuke!
Hostia!
Demasa!
JL
Eta subjunktivoan:
DAI, ZEIAN, BALEI, LEIKE
Zuzenketa aurreko mezuan:
DAU, ZEUAN, BALEU, LEUKE
Nik nahi dau Mikel etorri daian
Nik nahi zeuan Mikel etorri zeian
Ni etorri balei, zeu ere etorri leike
Ni aberatsa balei, neuk emango leuke diru guztia pobreei
Inperativoa: DAI
Etorri dai hona!
Erosi dai hori zure amari!
Bon, gu entretenitzen dau eta geuk ez dau inori minik egiten
JL
IZAN aditzean (auxiliarra ez denetan) konjugazio osoa onartu leike guk.
naiz, zara, da, zara, zarete, dira
baina DA erabil liteke kasu guztietan.
Auxiliar bakarra UKAN (haber):
DAU, ZEUAN, LEU, LEUKE
DAI, ZEIAN, LEI, LEIKE
Auxiliarra ez denean (tener)
DU, ZUEN, LU, LUKE
varianteak erabili leike guk.
NEUK OPA DAU ZUEI GUZTIOI URTE BERR ON!
Adeitsuki
JL
Adiskide maiteak,
Igual ematen dau ezen neu brometan ari dauala, baina ez da egia. Ni serio-seriotan ari dau.
Sistema honen bidez, erdaldunek ikasi leike euskara epe labur batean.
Ez dau atera neuk ideia hauek ezerezetik, zeren Bizkaiko leku askotan geuk entzun baileike tipo honetakorik:
Etorri leikezu?
Egin leikezu?
Zein diferentzia dago berauen eta ondokoon artean:?
Etorri leike zu?
Egin leike zuk?
Adeitsuki
Josu Lavin
Zuek ikusten ahal dauanez
Etorri leikezu
=> Etorri leike zu
Egin leikezu
=> Egin leike zuk
formak existitzen badau, zergatik ez dau existituko beste hauek:
Etorri daike zu
Egin daike zuk
Etorri zeiken zu
Egin zeiken zuk
Eta berdin:
Etortzen dau zu
Egiten dau zuk
Etorriko dau zu
Egingo dau zuk
Etorri zuan zuek
Egin zuan haiek
Laburbiltzen. Hirurgarren personak izango leuke erabiliak persona guztietan, INTERLINGUA bezala:
dau (=da/zuen)
zeuan (=zen/zuen)
baleu (=balitz/balu)
leuke (=litzateke/luke)
dai (=dadi/deza)
zeian (=zedin/zezan)
balei (=baledi/baleza)
leike (=liteke/lezake)
Beste hauek ere onargarriak lirake:
daike (=daiteke(dezake)
zeike(a)n (=zitekeen/zezakeen)
dauke (=dateke/duke)
zeuke(a)n (= zatekeen/zukeen)
daian (=dadin/dezan)
zeian (=zedin/zezan)
Evidentementean subjektuak agertu behar dau beti.
Onartu dai ene agurrik bihotzetikoenak
JL
Ametsa (amesa) ona da beti noiz den ederra eta dakarren sensatioa na zoriona eta ondo bizi. Behar dugu amestu ahalik goren eta ederren jakinik batzutan -beharbada gehienetan- geratzen dela hor an ames soila baina ere batzuetan zorionez izaten da amesa hasierea na bide prospero, mesedegarri eta positivo bat.
Atxik dezagun amesetan bidean na etorkizun hobea ezi oraikoa, an etorkizuna euskara hobe bat ezi oraikoa zeren ba dugu horren behar gorria eta goria mesedea gu euskaldunok eta bidenabar subordinatuki ere euskara bera.
Amesaren ederra, ames onaren ederra!!!
Halan gustaten jata!
Poetazo!
JL
Ah, gauzatto bat, Xabier Erroteta eta neu ez gara persona berbera.
JL
Orduan, Josu, txarto ulertu nuen zure mezua ze nik ulertu nuena da zeu zinela delako Xabier Erroteta.
Txarto ez legoke berak ziurtatzea ze horrek gehiago poztuko ninduke, hortara bat gehiago gu, bakoitza kin geure singularitateak.
Beste posibilitate bat da EUSKARA/EUSKERA dagoen dagoenean utzi eta hartu erdara bat noranahikoa. Neuk badaukat erdara hori zein INTERLINGUA deitzen den.
Hauxe litzateke praktikoena.
JL
Hara email zati bat ganik Xabier Amuriza.
Hire bloga bajaukaat. Lantzean behin sartzen nok, baina mezurik ez deuat uzten. Ni, oraindino, blog munduan sartzeko najagok. Dena dela, hik, gauza askotan, arrazoi handiak izan arren, idazkera prepositibo horrek zeharo desorientatzen najok. Askatasunaren janduntzat ondo ikusten joat, baina ez jakiat, ba, hizkuntzari hortik asko lagundu leitekionik. Hik segi heureari, horrelakoxea ez bahintz, ez leukek mereziko eta.
Zinez aitortzen derauzut ezen Xabier Erroteta eta neu ez garela bat.
Ainu neuk idazten berak bezala!
Adeitsuki
Josu Lavin
Josu, identitateak bezainbatean ez duzu sobera kredibilitarerik.
Argitaratu iruzkina
<< Home