Esapide burulehenak an sintaxi burulehenak: expresiboki (eta informazionalki) efektiboagoak

Esamoldeak eta esaerak blogean irakurri ahal dugu ondokoa (ez dut aurkitu nork idatzi duen):

Erregistro ez-formalerako ezinbestekoak ditugu esamoldeak, hizkuntzari bizitasuna emango badiogu; eta metaforak, konparazioak, ironia, hiperbolea… erabiltzen dira horiek sortzeko.

Inguruko hizkuntzen eragina handia denez, askotan erdal esamoldeek euskarazkoak ordezkatzen dituzte, gazteen artean bereziki, adierazkorragoak direla iritzita [Esamoldeak eta esaerak bloga]

Hala registro formalen nola informalean inportanteak dira esapide idiomatikoak, baina informalean dudarik gabe bihurtzen dirá ezinbesteko. Eta hor, dioskue goragoko aipuan, askotan erdal esamoldeek euskarazkoak ordezkatzen dituzte, gazteen artean bereziki, adierazkorragoak direla iritzita.

Eta gauza da ze, berdin nola, oro har, ulergarritasunaren aldetik hobe izaten dén esaldi bukaeran kokatzea informazio rhematikoena, ezustekoena edo xehetuena (normalean azpiosagarri sintaktikoki aski sakona), zein hobeki deskodifikatuko den noiz hartarako bidea ondo prestatu dugun kin informazio referentzial gutxio rhematikoa (normalean sujetua, aditza eta osagarri ez hain sakonak); era berean ere, expresibitatearen aldetik hobe izaten da esaldi bukaeran kokatzea zati expresiboena, zein den horixe non jarri nahi genukén indar edo intonazio expresibo berezi eta esanguratsuena (agresibitatea, umorea, ironia...), halan ze, bukaera horretan, aurreko bidea ondo prestatuta eta beste interferentzietatik libre, ahal dezagun exprésatu eta intérpretatu gure azken intentzioa an modu ondo abantailatsua.

Hori dela ta:

• Alde batetik, sintaxi burulenak izanen dirá, oro har, bai informazionalki eta baita expresiboki ere potenteagoak, izan ere defektuz uzten baitituzte bukaeran esaldiko azpiosagarri sakonenak, zein izaten baitira mezuaren gako informazional eta expresiboak, zeinen zerbitzura osatu baita esaldi osoa.
• Bestaldetik, esapide burulehenak eurak ere izanen dirá, oro har, efektiboagoak ze esapide buruazkenak (esan nahi baita kasu honetan expresiboagoak edo adierazkorragoak), zeren bukaerarako utzi ohi dute hitz expresibo gakoa, zein, posizio horretan, expresatu eta interpretatu ahalko da askoz modu emankorragoan ezi posizio aurreratuago batean, non inkluso bere ulermena bera egon ahal den kolokan.

Horregatik, oro har, esapide idiomatiko burulehenak izaten dirá adierazkorragoak eta landuagoak zein euskararen esapide buruazkenak, eta hori ez da iritzi bat nola beste edozein iritzi, baizik ideia teorikoki eta enpirikoki ondo fundamentatua, areago, dá ideia bat teorikoki eta enpirikoki hobeki fundamentatua zeinda beste edozein azalpen alternatibo, eta hori da gehiago ze iritzi bat, dá zientzia. [330] [>>>]