Sintaxigintza berria: ezinbestekoa

Berirakurri berri dut hóri mezua titulatzén "Aurka" ganik itzultzaile Dionisio Amundarain (hemen gogoratzen genuena) hala nola ere haren osteko komentario-erantzunak, eta hona ekarri nahi izan dut nire komentario hau:

Sintaxigintza berria: ezinbestekoa
2004-06-09 / 12:12 / Jesus Rubio

Lehengo batean (BERRIAn, 2003-X-14ean) idatzi nuen kontra mediokritate zientifikoa on horiek ikertzaile linguistikoak ze ez zuten (eta ez duten) onartu nahi ebidentzia ezen gaurko egunean euskal hiztunak pairatzen dituztela estuasun komunikatibo nabarmenak respektu euren kide gaztelaniadunak, maila jasoan nabarmen-nabarmena delarik arazoa (bide batez: ergatibo plurala desagertu da Euskal Herriaren parte handienean, menturaz alde sasieuskaldunenean).

Gutun hartan idatzi nuen halaber kontra arduragabekeria itzela on horiek guztiak ze, izanik ardura zientifikoak gain euskal esparru linguistiko-sintaktikoa, jarraitzen zuten (eta duten) oztopatzen euskararen garapen diskurtsibo nimiñoena ere, perspektiba-falta ikaragarriaz (eurak baidaudela gaztelaniaren mendean, euskararen ardiari ur-tantarik ere eskaintzen ez baitiote, kalkoz jantzitako otso beltzaren beldur beti-ere). Funtzionalidadea ez da izaten gure lokaztatzaile profesionelen arazoa, eurena lokatza da, eta oso bereziki lokatz sintaktikoa, zeinetan sentitzen baitira jaun eta jabe. Kalkoa berez anatemizatuko dute, batere konturatu gabe ezen progresoa kalkoz hedatzen dela gehienetan (ezer gutxi aportatzen duten kalkoak ere badaude, nola adibidez "kontra" pospositiboa respektu "aurka" pospositiboa; baina bikote hori ez da gaurko gaia).

Edonola ere, galdera klabea hauxe da: "aurka" prepositiboak abantailarik ote dakar respektu "aurka" pospositiboak? Zerbait aportatzen al du "aurka" prepositibo horrek? Eta erantzuna da: Jakina baietz! Preposizio guztiak bezala, honek ere aportatzen du zerbait hain inportantea nola artikulazioa, artikulazio lineala on informazioa, metaketa efizientea on karga informatiboa, zeinen zuzeneko emaitza baita kalitatezko potentzialidade diskurtsiboa.

Amaitze aldera, bi puntu zeharo garrantzizko:

i) baliabide prepositiboak elkarren osagarriak dira, eta batzuak ezer gutxi dira gabe besteak, esan nahi baita euren artean existitzen direla sinergiak ze biderkatzen baitute euren guztien eraginkortasun komunikatiboa;

ii) euskararen egoeran Herri anonimoak sortutako harribitxi sintaktikoak landu behar dira ("aurka" prepositiboa, kasu), baina hizkuntza-erantzule ezagunen aportazioa eta bultzada ezinbestekoa da.

Hemen lartxoa den bakarra da hizkuntzalari euskaldunen begietako benda.

[322] [>>>]