igandea, iraila 22, 2019

Ezin liteke esan ze silaba-kopuruak eta silaba-abiadurak eragiten duté efektu bateratu interlinguistikoki berdina

Aurreko sarreretan ikusi dugu nóla hizkuntza ezberdinek erakusten dituztén silaba-densitate eta silaba-abiadura ezberdinak, eta bádela tendentzia orokor bat aldé konpensazioa, nahiz orobat existitú kasu interlinguistiko interesgarriak non ez dén gertatzen halako konpensaziorik: zehazki, alemanak izanen luké bai silaba gehiago eta baita silaba-abiadura txikiagoa zein inglesa.

Harago, Pellegrinok eta bestek bilduko dituzté bi efektu horiek (densitatea eta abiadura) an neurri bakar osoago bat, zeini deitukó Information Rate (IR):
Consequently, it is worth examining the overall quantity of information conveyed by each language per unit of time (and not per syllable). This so-called INFORMATION RATE (IR) encompasses both the strategy of linguistic encoding and the speech settings for each language L. [Pellegrino et al., Language, 2011:547]
Neurri bateratu horretan, finean, autoreek neurtuko dituzté denborak zein irakurleek erábilí an textu bakoitza; kalkúlatuz, ondoren, denbora horien proportzioak respektu batezbesteko irakur-denbora on ber textua an vietnamera (hartua nola referentzia); gero konputatukó irakurle bakoitzaren batezbesteko proportzioa an bere textu guztiak; eta azkenik, hizkuntza bakoitzaren irakurle guztien batezbesteko proportzioa, zein baita euren neurria: Information Rate (IR):

Ideia argiago bat izan dezagun buruz nóndik doan informazio-tasa hori (koadro gorrian), har dezagun inglesa, zeinen 0,91 densitate horrek adierazten digu ze, noiz vietnamerak egín 91 silaba, inglesak egin dituén 100 afin eman ber informazioa, eta hortaz inglesa izanen litzaké (100/91 = 170,98 = 1,0989) %9,89 gutxiago densoa zein vietnamera, erabilíz %9,89 silaba gehiago zein vietnamiera. Baina, bestalde, inglesak ematen ditú bere silabak arinago, hain zuzen %18,58 arinago zein vietnamerak (6,19/5,22 = 1,1858), halatan ze bi efektu horiek doáz an kontrako norabidea.

Justuki efektu bateratu hori neurtzeko kalkultuko diguté Pellegrinok eta bestek euren IR (Information Rate), zein inglesean ateratzen zaién 1'08, eta zeinen interpretazioa litzaké ze, finean, inglesak dú trasladatzen informazioa %8 arinago zein vietnamerak. Inglesaren %8 arinago horri gehitu beharko litzaioke ze frantsesa izanen litzaké %1 gutxiago arina zein vietnamera, gaztelania %2 gutxiago arina, italiera %4 gutxiago arina, txinera, %6 gutxiago arina, alemana %10 gutxiago arina, eta japoniera %26 gutxiago arina, beti ere respektu vietnamera.

Nola dioten Pellegrinok eta bestek:
IRL [L hizkuntzaren Information Rate] exhibits a greater than 30% degree of variation between Japanese (0.74) and English (1.08), invalidating the first hypothesis of a strict cross-language equality of rates of information. [Pellegrino et al., Language, 2011:551]
Emaitza horien argitara, ezin esan ze informazio-densitateak eta silaba-abiadurak eragiten duté efektu bateratu interlinguistikoki berdina. [660] [>>>]

Etiketak: ,