asteartea, urtarrila 21, 2020

Azkue: "-Ide (...) es evidentemente el nombre IDE"

Atzoko sarreran genioen ze, Mitxelenarentzat, "-ide" etorriko litzake tikan "-kide":
... cuando se ha perdido una consonante en la inicial del segundo elemento: (...); Sauguis bidaide "compañero de viaje", gogaide "correligionario", de -kide, etc. [Mitxelena, FHV, 1990:116-117]
Bestalde, "ide" askea ere existitzen da (OEH):
ide.
Tr. Atestiguado en textos antiguos vizcaínos, y más tarde en Cardaberaz, CrIc (en la var. ida), Añibarro, Astarloa, J.J. Moguel y autores meridionales del siglo XX, principalmente vizcaínos.
1. (Vc... ap. A; Lar, Añ, H (+ h-)), ida.
"Coetáneo" , "contemporáneo" Lar. "Los que son de una edad" Ib. "Igual en edad y otras calidades" Añ. "Los que son de un tiempo" Ib. " Adinez, handitasunez, indarrez, gogoz, iakitatez ideak, égaux d'âge, de taille, de force [...]" H. "Égal, pareil. Iderik eztu, il n'a pas son pareil" Ib. "Igual" A. v. 1 idea, kide.
[Peru Garziak] egin dau andra Marina Arrazolako. / Ezkon bekio, bere idea dauko. (Milia de Lastur). TAV 3.1.5, 75. Larrea Burgos baño obea, Toledoren idea. RG A 50. Ire ideaz ezko adi ta axa ondo beti. RS 240. Edozein bere ideaz. Ib. 489. ... [OEH]
Eta gauza da ze Azkuek ez du dudarik ezen "-ide" atxikia dator tikan "ide" askea (DVEF):
-Ide (c),
sufijo que equivale al prefijo latino con-, co- = Es evidentemente el nombre IDE. [Azkue, DVEF, 1905-1906]
Ikus ere "-kide":
-Kide (c,...),
equivale al prefijo latino con- y es el mismo sustantivo IDE o su variante KIDE. [Azkue, DVEF, 1905-1906]
Hor kabituko litzaké pensatzea ze "ide" izena dá aurrenekoa, gero etorriko litzaké "-ide" atxikia, hala nola bere aldaera kin "k" epentetikoa: "-kide" (nola, adibidez, an "-(k)eta" edo "-(k)era"), gero "-kide" askatuko litzaké, emanez "kide" soltea, zein berriro ere atxiki liteke.

Horrela ikusita, "-kide" etorriko litzaké tikan "-ide", berdin nola "-keta" tikan "-eta", edo "-kera" tikan "-era".[]

Etiketak: ,