'salbu...', salbu-eta...' versus '...salbu' antzera nola 'kin...', 'kin-eta...' versus '...kin'

Aurreko sarreran aipatzen genuén "an" baliabide inesiboa, baina berdin ere aipa genezakeen "kin" edo "kin-eta" soziatiboa, zein den protagonistá e azken sarrera an bloga e Erramun Gerrikagoitua (ikus "Gradu communicativoac gradualqui jarriac"), dioelarik:

Iracurten dugu gaur an Gara hau titularra:

Hezkuntza ministro frantsesak ezkerra muturreko islamismoarekin lotu du.

Beste possibilitate informativoqui hobea zatequen hau: 

Hezkuntza ministro frantsesak ezkerra lotu du muturreko islamismoarekin 

edo baita honela edo honelatsu:

Hezkuntza ministro frantsesak lotu du ezkerra kin muturreko islamismoa 

[Erramun Gerrikagoitia]

Azken esaldi horretan sinpleki erabiltzen ari dá "kin..." aurreratua, zeinen evoluzioa ti postposizioa ki atzizkia ia gertatu baita aurren gure begiak:

kide + n > kiden > kien > kin

eta zein, areago, ikusi dugu aski independenteki aglutinatua ki izen singular edo plural absolutiboak, alternatúz...

... kasu absolutivoa eta genitivoa noiz gauzatzen euren aglutinazioa ki izena. Esan nahi baita ze, nola genioen hemen, adibidez "kin" soziativoa lotu izan dá kin absolutivoa ere:

"kin" soziativoa, gainera, ager daiteke loturik ki absolutivoa, nola an Landuchioren hiztegia (1562):

Vere personeaquin
Oyñaquin çapaldu
Gozoquin
[adibideok atera dira tikan Euskal morfologiaren historia, Azkarate-Altuna, 2001:105]

nahiz, orokorkiago, agertzen da loturik ki genitivoa, osatuz "...-re kin" = "...rekin"... [Balbula, 2019]

Larramendik, an bere "El imposible vencido" (1729) jasotzen du, pluralerako, ondorengo aglutinazioak, zein, antzera ere, joan bide litezke solterik (ikus an edizioa hen 1853):

acquin—con los, con las.
acgatic—por los, por las.
acgabe—sin los, sin las.
etan—en los, en las.

[Larramendi, 1729, tikan edizioa hen 1853:2]

nahiz sigularrean eramaten dú genitivoa:

aréquin—con el, con la;
agátic—por el, por la.
agábe—sin el, sin la.
án, eán, agán—en el, en la.

[Larramendi, 1729, tikan edizioa hen 1853:2]

Alternantzia absolutivo-genitivo horrek erakusten du "kin" atzizki aglutinatu bat, aski independentea, zein, nola genioen gorago, antzera idatz liteke solterik, printzipioz postpositivoki:

laguna kin, lagunak kin

baina, duda gabe, dena gelditzen da prest afin, nahi edo behar izanez gero, egín jauzi prepositivoa:

kin laguna, kin lagunak

Beti ere, aukeran. [Balbula, 2020]

Eta eredurik (edo mekanismorik) ez da falta. Hortxe dugu adibidez, a eredua e "salbu..." edo "salbu-eta..." versus "...salbu", zein erabiltzen ari dira gaben arazorik batere, normal-normal. Bide beretik erabil litezké baliabideak nola "kin..." edo "kin-eta..." versus "...kin". Antzera ere nola "baizik..." edo "baizik-eta..." versus "...baizik" adibidez. 

Akaso ez-gutxirentzat izanen zén "un extrañamiento, una sorpresa discursiva", baina gauza da ze sorpresa diskursibo hori izanen zén eraikitzailea, irekitzailea, garatzailea. [⇶]

"-ki", "-kiden > -kin", "-kizun" >>>> "ki...", "kin...", "kizun..."

Josu Lavin-ek aipatzen zuén hemen "zun" bukaera, zein den justuki a diferentzia artén "-ki" eta "-kizun". Eta gauza da ze "zun" postposizioa existitzen da, signifikatuz honakoa (OEH):

zun.
(Tras tema nudo). En busca de. "Urzun ioaitea, aller quérir de l'eau" SP. "Ur-garbizun ioaitea, aller querir de l'eau nette" Ib. "Urzun joaitea, aller quérir de l'eau" Dv. "Basurde hilera zapataginak zurdazun, les cordonniers (accourent) au sanglier mort pour (lui arracher ses) soies (et ensoyer leur fil)" H s.v. zurda. v. 2 zura; cf. 2 zutik.

Samariko emakume bat urzun dator. Ol Io 4, 7 (TB urka). Ttunttuna aparitara etxez-etxe doa; / mutil-sailla dantza-zun atzetik daroa. "En busca de danza" . Or Eus 35. Aizekeria nuan maite ta gezur-zun nindabillan. Or Aitork 219. Beraz, Nerbidi [...] ez zan sari-zun ara ioan --aundiagoa baitzedukan ele-ederrean-- baizik eta onginaiez, gure eskabidea aintzat artuz. Ib. 195.

[OEH]

Esan nahi baita ze, "-(k)izun" eta "-(k)i" atzizkiak akaso konpartitzen duté ber "-(k)i" morfema, zein, dakigunez, erabiltzen dén prepositiboki, eta zein akaso izan zén preposizio askea ere.

Eta berdin nola genioen ze:

• Akaso "ki" preposizioa sor zitekén tikan "-(k)i" sufijoa kin "-k-" epentetikoa (antzera nola "keta" ti "-(k)eta")

"kizun" preposizioa ere (final-destinatiboa) eratorri liteké tikan "-(k)izun" sufijoa. Izan ere, "ki" preposizioa (jatorriz datiboa) nahikoa izaten da an erabilera final-destinatiboa baldin anbiguetaterik ez bada, baina anbiguetaterik egonez gero, orduan "-kizun" inanbiguoki-final-destinatiboa egongo litzaké aukeran. [799] [>>>]

ezen, baizen, arren, kide(n) > kin, bitarte(n), (t)arte(n)...

Sarrera honetan aipatzen genuén Azkue, mintzatuz burúz el curioso fenómeno de adhesión del elemento epentético, zeinen arabera izanen genuké, adibidez:

• arte > bi(t)arte > tarte

halatan ze, Azkue-k berak dioenez:

Tartean artu se dice por artean artu coger en medio.  [Azkue, 1925:18-19]

Mekanismo horretatik aterako liraké "tarté" eta "bitarté" aukera prepositiboak ere:

Puntu hori dago (bi)tarté A eta B.
Zure jarrera dago tarté interes handia eta desinteres absolutua.

"-n" bukaera inesiboa jarriz, izanen genuké ha eredua nondik etorriko litzakén "kide(n) > kin":

• tartén / bitartén

eta orokorrean izango genituzké:

• (t)arté(n) / bitarté(n)

Bádira halaber "ezen", "baizen" edo "arren", zein sortu zirén postpositibo, eta, nola edo hala, sortu zituztén euren versio prepositiboak ere (ikus sarrera hau edo beste hau). Eta, jakina, bádugu ha eredua on "bitartean-eta..." prepositiboa, zein Joanes Urkijo idazleak erabili zuén hiru aldiz, nola genioen an:

• Mekanismo propioak: "bitartean eta..."

Ikus, azkenik, ondorengo sarrera ere:

Ibon Sarasola: "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"

[791] [>>>]

Eta ber gauza kin "kin" soltea

Genioen an atzoko sarrera ze, "ki" preposizioa hor dago, itxaroten bere garapen (edo birgarapen) osoa.

Beste alde batetik, daukagu "kin", zein, itxura denez, litzakén kontrakzioa on "kien" > "kiden" soltea, zein, berdin nola "kide" edo "ide" solteak, arazo gabe bihur litekén soltea eta prepositiboa (eginez, bide batez, antzeko bidea zein egin bide zuén "cum" latinoak).

Eta antzera nola genioen respektu "ki": "kin" ere guztiz eskura dago, hala nahi bada. [788] [>>>] 

Azkue: "-Ide (...) es evidentemente el nombre IDE"

Atzoko sarreran genioen ze, Mitxelena-rentzat, "-ide" etorriko litzake ti "-kide":

... cuando se ha perdido una consonante en la inicial del segundo elemento: (...); Sauguis bidaide "compañero de viaje", gogaide "correligionario", de -kide, etc. [Mitxelena, FHV, 1990:116-117]

Bestalde, "ide" askea ere existitzen da (OEH):

ide.
Tr. Atestiguado en textos antiguos vizcaínos, y más tarde en Cardaberaz, CrIc (en la var. ida), Añibarro, Astarloa, J.J. Moguel y autores meridionales del siglo XX, principalmente vizcaínos.

1. (Vc... ap. A; Lar, Añ, H (+ h-)), ida.
"Coetáneo" , "contemporáneo" Lar. "Los que son de una edad" Ib. "Igual en edad y otras calidades" Añ. "Los que son de un tiempo" Ib. " Adinez, handitasunez, indarrez, gogoz, iakitatez ideak, égaux d'âge, de taille, de force [...]" H. "Égal, pareil. Iderik eztu, il n'a pas son pareil" Ib. "Igual" A. v. 1 idea, kide.
[Peru Garziak] egin dau andra Marina Arrazolako. / Ezkon bekio, bere idea dauko. (Milia de Lastur). TAV 3.1.5, 75. Larrea Burgos baño obea, Toledoren idea. RG A 50. Ire ideaz ezko adi ta axa ondo beti. RS 240. Edozein bere ideaz. Ib. 489. ... [OEH]

Eta gauza da ze Azkue-k ez du dudarik ezen "-ide" atxikia dator ti "ide" askea (DVEF):

-Ide (c),
sufijo que equivale al prefijo latino con-, co- = Es evidentemente el nombre IDE. [Azkue, DVEF, 1905-1906]

Ikus ere "-kide":

-Kide (c,...),
equivale al prefijo latino con- y es el mismo sustantivo IDE o su variante KIDE. [Azkue, DVEF, 1905-1906]

Hor posible litzaké pensatzea ze "ide" izena dá aurrenekoa, gero etorriko litzaké "-ide" atxikia, hala nola bere aldaera kin "k" epentetikoa: "-kide" (nola, adibidez, an "-(k)eta" edo "-(k)era"), gero "-kide" askatuko litzake, emanez "kide" soltea, zein berriro ere atxiki liteke.

Horrela ikusita, "-kide" etorriko litzaké ti "-ide", berdin nola "-keta" ti "-eta", edo "-kera" ti "-era". [781] [>>>]

"-(k)eta" vs "-(k)ide": hain antzekoak, hain ezberdin (ustez)

Zehazten genuen hemen nóla "-(k)eta" atzizkiaren jatorria izan zitekén, jarráiki Mitxelena, "-eta" latinoa, zeinek batzutan hartuko zuén "-k-" epentetikoa, nondik gero sortuko zén "keta" izena edo postposizioa.

Eta itxuraz behintzat pensa geinke ze "-(k)ide" antzekoa izan litekela, zeren kasu honetan ere existitzen dirá hitzak nola "bidaide" edo "gogaide" non "k" hori ez den agertzen, halan ze, trasladatuz analisia, pensa geinke ze jatorrizko elementua izanen litzaké "-ide" [nondik etorriko litzakén "-(k)ide" kin "k" epentetikoa], berdin nola lehen zén "-eta" [nondik zetorren "-(k)eta" kin "k" epentetikoa].

Baina, beti ere jarráiki Mitxelena, bi kasu horiek ondo ezberdinak izanen lirake, zeren "-ide" etorriko litzaké ti "-kide" arartez kontrakzioa, eta ez alderantziz, eta "-kide" ti "-ide" arartez epentesia:

La monoptongación no es, por el contrario, general y total cuando se ha perdido una consonante en la inicial del segundo elemento: anderauren "damoiselle" (Oih. Prov. 473), andrauren "mujer principal" (RS) de -guren; occid. begirune, begiraune "respeto, consideración"; Sauguis bidaide "compañero de viaje", gogaide "correligionario", de -kide, etc. [Mitxelena, FHV, 1990:116-117]

Esan nahi baita ze, hor, abiapuntua litzaké "kide" > "-kide" kin "k", eta kontrakzioz aterako litzaké "-ide". Alde horretatik (eta hori guztia horrela dela suposatuta), "-(k)eta" eta "-(k)ide" liraké ondo ezberdinak.

Azkenik, ondo interesarria iruditzen zaigu ze hala "-kide" (ustezko) jatorrizkoa (< "kide" ), nola "-ide" (ustezko) eratorria ("k" galduta), biek ere daukaté euren hitz askea: "kide" eta "ide". [780] [>>>]

Ha alternantzia artén absolutiboa eta genitiboa noiz aglutinatzen "kin" soziatiboa

Ari garelarik mintzatzen burúz atzizkiak zein diren pasatzen ki izán beste zerbait solteagoa, hala nola adibidez izenak, adverbioak, aditzak, postposizio solteak edo preposizio solteak ere, gogoratu behar dugu ze, hainbat atzizkik erakutsi izan duté alternantzia artén kasu absolutiboa eta genitiboa noiz gauzatzen euren aglutinazioa ki izena. Esan nahi baita ze, nola genioen hemen, adibidez "kin" soziatiboa lotu izan dá kin absolutiboa ere:

"kin" soziatiboa, gainera, ager daiteke loturik ki absolutiboa, nola an Landuchioren hiztegia (1562):

Vere personeaquin
Oyñaquin çapaldu
Gozoquin
[adibideok atera dira tikan "Euskal morfologiaren historia": Azkarate-Altuna, 2001:105]

nahiz, orokorkiago, agertzen da loturik ki genitiboa, osatuz "...-re kin" = "...rekin"... [Balbula, 2019]

Larramendi-k, an bere "El imposible vencido" (1729), jasotzen dú, pluralerako, ondorengo aglutinazioak, zein, antzera ere, joan bide litezkén solterik (ikus an edizioa on 1853):

acquin—con los, con las.
acgatic—por los, por las.
acgabe—sin los, sin las.
etan—en los, en las.

[Larramendi, 1729, tikan edizioa on 1853:2]

nahiz sigularrean eramaten dú genitiboa:

aréquin—con el, con la;
agátic—por el, por la.
agábe—sin el, sin la.
án, eán, agán—en el, en la.

[Larramendi, 1729, tikan edizioa on 1853:2]

Alternantzia absolutibo-genitibo horrek erakusten dú "kin" atzizki aglutinatu bat, aski independentea, zein, nola genioen gorago, antzera idatz litekén solterik, printzipioz postpositiboki:

laguna kin, lagunak kin

baina, dudagabe, dena gelditzen da prest afin, nahi edo behar izanez gero, egín jauzi prepositiboa:

kin laguna, kin lagunak

Beti ere, aukeran. [772] [>>>]

Txomin Peillen (1991): "Edukitasunaren alor horretan, '-kide', '-kin', '-kidin' ikusi behar dira."

Genioen atzo zélan "-kin" atzizkia derivatu bide dén ti "kide" hitz askea, eta nóla, bide beretik, bágenituela ere beste aldaera posible batzuk nola "-kiden", "-kien", "-kide", "-ki" edo "-kila", denak ere soziatibo. Gaurko sarreran aipatu nahi dugu ze Txomin Peillen-ek ematen digú beste aldaera soziatibo bat an bere artikulu jada aipatua titulatzén "Atzizkiak izen kente bilakatzen direnean zubereraz" (1991):   

Edukitasunaren alor horretan, "-kide", "-kin", "-kidin" ikusi behar dira. [Peillen, 1991, 831]

Hor agertzen zaigú "-kidin" aldaera, zein, beste guztiak bezala, erabil liteke prepositiboki ere: "-kidin".  [766] [>>>]

"-kide" > "-ki" > "-kila" ("-la" modala hartuta)

Zioen atzo Erramun Gerrikagoitia-k:

Kide hitza ere hor daucagu,
sortua ti escolaquide nondic atera ahal da escolaco kideac (quideac).

Baina. esan behar da ze, kasu horretan, "kide" izena izan ei dela abiapuntua nondik sortuko zirén "-kide", "-kiden" eta "-kin" atzizkiak, eta ez alderantziz. Ikus:

• Aglutinazioak errazten dú isolamendua on postposizioak: adibidez, "kin" soziatiboa

• Postposizio erantsiak derivatu ohi dirá tikan postposizio solteak

Han, Azkarate-k eta Altuna-k (2001) esaten ziguten ze:

"-(r)e" atzizkia aztertzean esan bezala, Schuchardtek (1923:57)  argitu zuen -kin < kide + -n (inesiboa) zela, aurretik genitiboa zuena; beraz, erdal itzulpena 'en compañía de' izango litzateke. Mitxelenak (1972, 1977) eta gainerako gramatikariek ere (Irigoien 1978, Trask 1997) ontzat eman dute azalpen hau. Hala dio Mitxelenak:

"Com. -kin, -ki 'con' < -kien, que en d'Urte alterna con el más frecuente -kiñ < * -kide-n 'en compañía de'

D'Urte ez da, ordea, -kien erabiltzen duen bakarra, Tartasen ondorengo adibidean ere horixe baitugu, azken bokal sudurkariak salatzen duenez:

Iencoarequie Ceruco gloriara baitoa (Onsa..., 62)

Atzizkiaren aldagaiei gagozkiela, Mitxelenak (1977:308) dioen bezala, kide batzuetan inesiboko -n gabe ageriko zaigu, -ki forman, edo -la harturik, -kila forman. [Azkarate-Altuna, "Euskal morfologiaren historia", 2001:106]

Hortaz, "kide" hitz soltea egongo litzake an jatorria on "-kide" atzizkia, hala nola on "-kin", "-ki" eta "-kila" soziatiboak ere, non:

• "-kide" > "-ki" (gabé "-n" inesiboa an bere sorrera)

• "-kide" > "-ki" > "-kila" ("-la" modala hartuta)

Beraz, kasu honetan, "kide" hitza litzaké sorburua nondik aterako zén "-kide" derivatutako atzizkia, halatan ze berriro gelditzen dirá argi ha erlazioak artén sufijo atxikiak eta postposizio solteak edo hitz askeak, zein baita bihur litezkén prepositibo. [765] [>>>]

... noiz ikusi egoki

Hauxe idatzi nuen atzo an bloga on Erramun Gerrikagoitia, jarráiki hari bat non mintzo zén, besteak beste, buruzki erabilerá on estruktura prepositiboak (an "Zer luque tcharric, erabiliric librequi bakoitzac?"):
 _____________________________________

Nik ez dakit "A aurka B" estruktura osoki euskara ote den (suposatzen dut ezetz, zeren erabilera prepositibo hori ez dager an Hiztegia on Euskaltzaindia), baina bádakit askotan erabili dela an kartelak on pilota-partiduak, eta justuki erabilera horrek esaten dit ze, gutxienez partzialki, báda euskara.

Berdin nola ez dakidan ea "A versus B" estruktura osoki euskara ote den (suposatzen dut baietz, zeren erabilera prepositibo hori báda an Hiztegia on Euskaltzaindia), baina bádakit ze, osoki euskara ez balitz ere, askotan erabili dela an artikulu zientifikoak edo periodistikoak, eta justuki erabilera horrek esaten dit ze, gutxienez partzialki, izanen litzaké euskara.

Bestalde, "A kin B" estrukturak jarraitzen dio ki eredua on "A aurka B" edo "A gain B" matematikoa (bere jatorria litzaké "...-(n) ki(de)n" postposizioa), eta nahiz akaso ez izán osoki euskara (zeren ez dager an Hiztegia on Euskaltzaindia), bádakit ze, gutxitan bada ere, erabili egin dela an zenbait idazki eta blog (ikus "Buruz hizkuntzen garapen sintaktiko-diskursiboa" edo "Sintaxigintzaren norabide komunikatiboa"). Jakina, justuki erabilera horrek esaten dit ze, gutxienez partzialki, báda euskara.

Euskaltzaindia-k bere hiztegian askotan erabiltzen du honako expresioa arrén baztertu hitz bat:

Oharra: Euskaltzaindiak, (----)-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du.

Hortxe daukagu, beraz, Euskaltzaindia-ren irizpidea afin ametitu hitz edo estruktura bat: bere erabilera idatzia. Hortaz, azter ditzagun erabilera linguistiko guztiak, aukera lingusitiko guztiak, mekanismo linguistiko guztiak..., eta zerbait ondo badoakigu, erabil dezagun... noiz ikusi egoki.

Eta, bistan da, zenbat eta gehiago idatzi, hobeto. [672] [>>>]

_____________________________________________________

Ikus:

1.: ... noiz ikusi egoki

2.: Pilota-iragarkietan "erabilia eta onartua"

3.: Ez dago sakoneko diferentziarik

4.: Birzabaldu "31eskutik"

5.: Ez litzake egon behar batere arazorik

Postposizio erantsiak derivatu ohi dirá tikan postposizio solteak

Aurreko sarreran nabarmentzen genuen nóla aglutinazioak dún errazten a analisia on postposizio erantsiak, zein, orain esan nahi dugunez, sortu ohi dira bidezta aglutinazioa on postposizio solteak. Esan nahi baita ze, oro har, postposizio erantsiak lehenago izan ohi dirá postposizio solteak, halan ze, nahiz erantsita, jarraitzen dute mantentzen ber estruktura zein zutén nola postposizio solteak, nola ikusi ahal izan genuen an kasua on soziatiboá "-(re)kin" < "-(re) kiden", non, genioenez, "kin" litzaké postposizioaren gorputza zein erantsiko den ki genitiboa edo absolutiboa arrén osatu egungo postposizio erantsi batu estandarra.

Areago, zenbait postposizio erantsiren kasuan, oraintsu arte idatzi dira solterik, evidentziatuz preseski euren jatorrin nola postposizioak. Hor dugú, adibidez, "-gatik" posposizio erantsia, zeinen jatorria ez litzakén baizik "gai + tik". Honela diote Azkarate-k eta Altuna-k (2001):

-(r)engatik (-gati, -gatika, -gaiti(k))

Mitxelenak (1977:92) ez du inolako zalantzarik atzizki honen jatorriaz, gai, gei + ti(k) da; azken batean, latinezko causa izenak ablatiboan duen postposizio erabileran pare-parekoa: belli causa, pacis causa (gero gazteleraz "por causa de"). Latinez bezalaxe, gainera, euskaraz ere aurrean genitiboa eraman lezake: gerla(ren)gatik, bakea(ren)gatik. [Azkarate-Altuna, "Euskal morfologiaren historia", 2001:107]

Ikusten dugu nóla postposizio hau ere (berdin nola "kin" soziatiboa) itsasten ahal den ki genitiboa edo absolutiboa, baina oraingoan báditugu halaber testigantza idatziak non den agertzen solterik:

Beccatu handiak gatic penitencia handia (Axular)
Dinot "nescaac" escondubagaco emacumiak gaiti (Frai Bartolome)
[adibideok atera dira tikan "Euskal morfologiaren historia", Azkarate-Altuna, 2001:108-109]

Eta hortxe bista-bistan daukagu postposizio solteá ("gatik") nondik eratorri dén "-gatik" postposizio erantsia. [600] [>>>]

Aglutinazioak errazten dú isolamendua on postposizioak: adibidez, "kin" soziatiboa

Atzoko sarreran genioenez, hizkuntza aglutinatiboetan ez dira aldatzen ez hitzak eztare hitzei erantsitako partikulak (postposizio erantsiak) noiz eransten diren. Izan ere, aglutinazioa gauzatzen da an modu regular eta mekanikoa, halatan ze erraza izaten da atzizkien analisi morfologikoa, aisa isolatuz postposizioaren gorputza.

Har dezagun kasua on "-kin" postposizio soziatibo erantsia: kasu horretan argi ikusten da ze postposizioaren gorputza dá "kin" hori, zeinen sorbidea, aztertu denez, izanen litzaké "kide" izena gehi kasu inesiboá "...-n", osatuz "kiden" (= "kide + n"), zeinen higaduratik etorriko litzakén "kin" soziatiboa.

"kin" soziatiboa, gainera, ager daiteke loturik ki absolutiboa, nola an Landuchio-ren hiztegia (1562):

Vere personeaquin
Oyñaquin çapaldu
Gozoquin
[adibideok atera dira tikan "Euskal morfologiaren historia", Azkarate-Altuna, 2001:105]

nahiz gehienetan agertu den loturik ki genitiboa, osatuz "...-re kin" = "...rekin":

... ahalquerequin eta modestiarequin acotra ditecen.
[adibide hau atera da tikan "Euskal morfologiaren historia", Azkarate-Altuna, 2001:106]

Azkarate-k eta Altuna-k (2001) argitzen digute ze:

"-(r)e" atzizkia aztertzean esan bezala, Schuchardtek (1923:57) argitu zuen -kin < kide + -n (inesiboa) zela, aurretik genitiboa zuena; beraz, erdal itzulpena 'en compañía de' izango litzateke. Mitxelenak (1972, 1977) eta gainerako gramatikariek ere (Irigoien 1978, Trask 1997) ontzat eman dute azalpen hau. Hala dio Mitxelenak:

"Com. -kin, -ki 'con' < -kien, que en d'Urte alterna con el más frecuente -kiñ < *-kide-n 'en compañía de'

D'Urte ez da, ordea, -kien erabiltzen duen bakarra, Tartasen ondorengo adibidean ere horixe baitugu, azken bokal sudurkariak salatzen duenez:

Iencoarequie Ceruco gloriara baitoa (Onsa..., 62)

Atzizkiaren aldagaiei gagozkiela, Mitxelenak (1977:308) dioen bezala, kide batzuetan inesiboko -n gabe ageriko zaigu, -ki forman, edo -la harturik, -kila forman. [Azkarate-Altuna, "Euskal morfologiaren historia", 2001:106]

Argítu ze aipuko *-kide-n horretako asteriskoak esan nahi du ze forma hori, zehazki horrela, ez dela inon jaso (alegia, ez dagoela dokumentatua), baizik ze forma hori teorikoa dela, teorikoki berreraikia, teorikoki derivatua.

Aglutinazioak errazten dú isolamendua on postposizioak: adibidez, "kin" postposizio soziatiboa zein den itsasten ki genitiboa edo absolutiboa arrén sor dadín atziki soziatibo hori zein bihurtu dén estandarra. [599] [>>>]

kin: soziatiboa (norekin, zerekin)

• euskaldunarekin = kin euskalduna

• euskaldunekin = kin euskaldunak

Hona hemen beste adibide batzuk non "kin" soziatiboa dán konbinatzen kin beste elementu prepositibo batzuk:

• Horrek ez du zerikusirik kin helburuak on enpresa berriak zein ari diran sortzen an herrialde pobreak.
• Teoria hori ez dator bat kin experientziak on personak zein nik ezagutu ditudan.

[162] [⇶]