"lekarke" redundantea vs "nekarke" ez redundantea
Jarraituz kin adizkiak zein Gilen-ek propósatu hemen, ikus ditzagun azken biak:
Gauza da ze, SOV ordena berrian, behinda "nekar", "zekar" eta "ekar" reanalizatuak zirelarik ordezta "ekarda/ekart", "ekarzu" eta "ekar" zaharrak, "le-" aurrizkiaren aplikabilitatea gelditzen zén murriztua: soilik atxiki liteké ki 3. personak, emanez adibidez "lekar" (formalki lehengo berbera, nahiz orain reanalizatua), baina ez hainbeste ki 1. eta 2. personak, non nolabait esan, "ne-" eta "ze-" aurrizkiek okupatua zuten "le-" potentzialaren lekua. Irregularitate hori kopontzera etorriko bide zen "-ke" atzizkia, zein atxikiko zitzaien ki persona guztiak nahiz 3. personetan izán redundantea.
Esan nahi baita ze goiko forma hori, "letorke" litzaké forma redundantea, non bikoiztu egin dén aipaturiko zentzua on posibilitatea. Ez ordea, 1. eta 2. personetan, non "nekarke" edo "ze(ne)karke" formek regularki jasoko zutén euren "akasoko" zentzua. Horixe izan ziteken arrazoi nagusietakoa zergátik "-ke" zabaldu zen an ber funtzioa zein lehenago betetzen ari zen "le-" trinkotua, dena an kontextu orokorra on aldaketa ti OVS dara SOV, zein ikus genezakén nola azken-azken eragilea. [879] [>>>]
Bestalde, orainaldiko "izan" laguntzailedunak (objektu zuzenik gabeak) eta orainaldikoak ez diren guztiak SV(O) dira:Horien ordez erabiliko ditugú "bazenekar" eta "lekarke" analogoak, non aurkitzen ditugún "ba-" eta "-ke" morfemak, zeintaz Trask-ek dio ondorengo hau (1997:224):
noa
gagozkio
genekartzan
genekarzkizun
bazeneki
lekuske
...
[Gilen]
This -ke follows the verbal root but precedes any suffixed agreement-marker, and its origin is completely mysterious. Lafont's view, very plausible, is that -ke could anciently be attached to virtually any finite form to convey a sense of indefiniteness, possibility or probability, and that the modern distribution largely reflects a degree of fossilization of the affix in forms in which its presence was semantically natural; note that a number of conditional forms do not exist in isolation, but only with either a prefixed ba- 'if' or a suffixed -ke: balu 'if he/she had it', luke 'he/she would have it', but no attested *lu, though conceivably such free forms did once exist. [Trask, 1997:224]Izan ere, "-ke" atzizki horrek izanen luké ber esangura zein "le-" trinkotu zaharragoak (alegia, "akaso" antzeko partikula adverbial modukoa), zeini lekua hartzen ari zitzaion. Baina, zer dela ta? Nóndik etor ziteken mugimendu hori?
Gauza da ze, SOV ordena berrian, behinda "nekar", "zekar" eta "ekar" reanalizatuak zirelarik ordezta "ekarda/ekart", "ekarzu" eta "ekar" zaharrak, "le-" aurrizkiaren aplikabilitatea gelditzen zén murriztua: soilik atxiki liteké ki 3. personak, emanez adibidez "lekar" (formalki lehengo berbera, nahiz orain reanalizatua), baina ez hainbeste ki 1. eta 2. personak, non nolabait esan, "ne-" eta "ze-" aurrizkiek okupatua zuten "le-" potentzialaren lekua. Irregularitate hori kopontzera etorriko bide zen "-ke" atzizkia, zein atxikiko zitzaien ki persona guztiak nahiz 3. personetan izán redundantea.
Esan nahi baita ze goiko forma hori, "letorke" litzaké forma redundantea, non bikoiztu egin dén aipaturiko zentzua on posibilitatea. Ez ordea, 1. eta 2. personetan, non "nekarke" edo "ze(ne)karke" formek regularki jasoko zutén euren "akasoko" zentzua. Horixe izan ziteken arrazoi nagusietakoa zergátik "-ke" zabaldu zen an ber funtzioa zein lehenago betetzen ari zen "le-" trinkotua, dena an kontextu orokorra on aldaketa ti OVS dara SOV, zein ikus genezakén nola azken-azken eragilea. [879] [>>>]
Etiketak: aditza, dara, OVS->SOV, reanalisia, Trask
1 Comments:
lu ere lekucotua da luen eta luela formetan.
Berçalde balu idaztea ba lu idatzi beharrean arbitrarioa da.
LU da adizquia, cein combina baitaiteque QUErequin.
Argitaratu iruzkina
<< Home