larunbata, martxoa 18, 2023

Finean, dá desanbiguazio-prozesu jarraitu bat nondik sortzen doazen adizki gerota konplexuagoak

 Atzoko bilakaeraz mintzatu ginén an ondorengo sarrerak:

eta justuki bigarren sarrera hori jarraian gogoratuko dugú osoki:

Atzo komentatzen genuen nóla euskararen sintaxia garatzean, eta akaso bereziki SOV bilakatzean (tikan OVS), aditzean gertatu zirén zenbait reanalisi eta birmoldaketa. Zehazkiago, har daigun "ekarren" forma, zein aterea zen erantsiz "-(e)n" (finean inesiboa) ki forma zahar analitiko trinkotuá ("e kar" >) "ekar", zein gelditu zaigún nola aditz-erroa. kontua da ze "ekarren" hori pertenitzen zen ki OVS serie regular bat:

hark hura ekarren aúrka nik hura ekardan, zuk hura ekarzun
baina nonoiz, nahiko goiz, argudiagarriki SOV bilakatzean, "ekarren" hori reanalizatu zén nola:
hark hura ekarren aúrka zuk hura zekarren
non dugún "ekarren" reanalizatua, eta serie osoa birmoldatua, halan ze, adibidez, daukagú "nekarren" referitua ki "nik hura" eta "zekarren" referitua ki "zuk-hura".

Gainera, daukagú "zekarren" horren plurala: "zekartzan", zein den "zuk-haiek", eginez interferentzia kin lehengo "zekartzan", zein zen "hark-zu", eta zein, disanbiguatzeko, birmoldatuko zén nola "zenkartzan", "hark-zu" berria.

Baina, geroago, zenbait hizkeratan (zeintatik gero aterako zén estandarra), "zekarren" reanalizatuko zén nola "hark-hura" ordezta "zuk-hura", eta hortaz "zuk-hura" forma hori birmoldatu behar izan zén, kasu honetan, nola "zen(e)karren":
hark hura zekarren aúrka zuk hura zen(e)karren 
Eta "zen(e)karren" horren plurala dá "zen(e)kartzan" ("hark haiek"), zein nahastu ahal den kin "zenkartzan", "hark-zu", halan-ze azken hori ,azkenik, birmoldatuko zén ki "zindekartzan" "hark-zu".

Horrela, reanalisi eta birmoldaketa ezberdinetan, joan ziren sortzen: "e kar", "ekar", "ekarren", "zekarren", "zekartzan", "zenkartzan", "zen(e)karren", "zen(e)kartzan" eta "zindekartzan".
Finean, dá desanbiguazio-prozesu jarraitu bat nondik sortzen dirén adizki gerota konplexuagoak. [1933] [>>>]

Etiketak: , , , ,