Beraz, bádugu SVO ordena neutroa an Altube (1919,1929)

 Atzokoan amaitzen genuen galdétuz:

Hurrengo galdera berez datorkigu? Eta nóla konposatzen dira esaldi horiek non galdegaia dén aditzaren kualitate afirmatiboa?

zein dén justuki ber galdera zeinekin amaitzen genuén sarrera hau ere (atzo aipatua):

Esan nahi baita ze Altube-ren esaldi absolutiboak (neutroak) konposatu beharko lirake nola horiek non galdegaia dén aditzaren kualitate afirmatiboa. Baina horrek zehazki zé ordena eskatuko luke an goragoko esaldia?

zeini erantzuten genión an beste sarrera hau, zein jasotzen dugú orain osorik:

• Altube-ren (1929) ereduak, ordea, ametituko luke SVO ordena ere (besteak beste) kin intonazio egokia: "Amak erosi dú liburu bat", non galdegaia baitá baietza bera 

Galdetzen genuén atzo:

Beraz, gure esaldiko kasuan, non, esan dugunez, ez dagoen arrazoi komunikatiborik ki enfatizatu bereziki ez izena ezta aditza ere, derrigor jo beharko genuke ki 3. puntua, halan ze esaldiaren galdegaia izanen litzaké aditzaren baiezkotasuna. Esan nahi baita ze Altube-ren esaldi absolutiboak (neutroak) konposatu beharko lirake nola horiek non galdegaia dén aditzaren kualitate afirmatiboa. Baina horrek zehazki zé ordena eskatuko luke an goragoko esaldia?

Eta gauza da ze, halako esaldi absolutiboetan, Altube-k ez du eskatzen ordena zehatzik, eta konkretuki noiz daukágun aditz perifrastikoa (kin aditz laguntzailea, nola an  "Amak liburu bat erosi du."), gakoa etzango litzake an intonazioa, justuki an esateko modua, eta ez an hitz-ordena, zein izanen litzakén librea. Ikus daigun Altube-k (1929) zér dioen gain halako esaldi perifrastikoak:

§ 71. EI morfema que distingue a esta clase de oraciones es el acento que recae sobre la primera sílaba del terminativo auxiliar, siempre que la flexión perifrástica se componga de nombre verbal simple y de dicho terminativo; ... [Altube, 1929:57]

Ikusten dugu an aipu horretako lehenengo adibidea:

Azkenean... agertu zán eskutitzaren jabea. 

nóla Altube-k jartzen dituén puntu batzuk artén "azkenean" eta "agertu zán", gure ustez adiéraziz ze hor egin behar da intonazio egokia, zein ez litzaken nahastu behar kin intonazio hori non galdegaia dén aditz-aurreko elementua. Baina azpimarratu nahi genuke ze Altube-k ez du ezer esaten gain beharrezko ordenamendu konkreturen bat an esaldi absolutiboak, útziz aski libre puntu hori. Aurrerago Altube-k esanen zuén:

Las frases de ese género (las absolutivas, o sea las compuestas de miembros de carácter absolulivo) debieran permitir cierta mayor libertad que las oposilivas en la ordenación de sus términos; ... [Altube, 1929:83]

Horrela, gure adibidezko esaldi hori:

Amak liburu bat erosi du.

jarráiki Altube, ordena liteké adibidez honela:

Amak erosi dú liburu bat.  (SVO)

edo honela:

Erosi dú amak liburu bat. (VSO)

edo honela:

Amak liburu bat erosi dú. (SOV)

Argi denez, Altube-ren eredua dá askoz askeagoa respektuz hitz-ordena absolutiboa (neutroa) zeinda Garziaren eredua (bihar saiatuko gara komentatzen nóla geldituko liraken Altube-renean halako esaldi absolutiboak non aditza ez den perifrastikoa).

Beraz, bádugu SVO ordena neutroa an Altube (1919,1929). SVO ordena bai, baina, zér esan behar dugu gain intonazioa? Bihar saituko gara horretaz mintzatzen. [2430] [>>>]