ostirala, urria 11, 2019

Inventario fonemikoa vs inventario silabikoa

Mintzo ginen hemen buruz silabak, silaba-kopuruak, soinuak... eta konprobatzen genuen nóla japonierak zituén 416 silaba diferente, bitarten inglesak izán 7931, alegia ia 20 aldiz aukera silabiko handiagoa aldé inglesa. Diferentzia horrek ahalbidetuko dú, neurri batean bederen, inglesak izatea informazio-densitate ia bikoitza (0,91) respektu japoniera (0,49) [ikus nóla kalkulatu den informazio-densitate hori].

Jarraituz harago, aniztasun silabikoa ahalbidetuta datór, neurri batean bederen ere, ga aniztasun fonemikoa (fonemak dirá soinu kontrastivo semantikoki esanguratsu), zeinda, printzipioz, esperoko genuke handiagoa an hizkuntzak kin aukera silabiko handiagoa. Horretaz irakurtzen dugu ondorengo datua an artikulua hen Coupé et al.:
Focusing on their phonetics and phonology, these languages vary in their number of phonemes (from 25 in Japanese and Spanish to more than 40 in English and Thai), the number of distinct syllables (from a few hundred in Japanese to almost 7000 in English), tonal complexity (from none to six contrastive tones), and various other phonological phenomena (e.g., vowel harmony is present in Finnish, Hungarian, Korean, and Turkish). [Coupé, Mi Oh, Dediu eta Pellegrino (2019)]
Esan nahi baita ze, autoreek landutako 17 hizkuntzetatik, justuki japoniera egongo litzake arten hizkuntzak (juntu gaztelania) kin aukera fonemiko laburrena (25 fonema) eta justuki inglesa egongo litzake arten hizkuntzak (juntu thai hizkuntza) kin fonema diferente gehiago (>40 fonema).

Konplexitate tonala aparte utzita (esan nahi baita, aparte utziz hizkuntza tonalak  nola, adibidez, mandarina, vietnamiera edo thai hizkuntza), goragoko datuok aldeztuko lukete ideia ezen, nahiz hizkuntzen fonema-kopurua ez izán faktore bakarra eragitén gain tamaina hen inventario silabikoa (izan ere bi hizkuntzak, nola japoniera eta gaztelania, izan ahal dute, alde batetik, ber aukera fonemikoa, 25, eta bestetik, aski aukera silabiko ezberdina: 416 vs 1593, hots,, lau aldiz handiagoa), báda faktore inportante bat (adibidez, gaztelaniaren 1593 silaba ezberdinen kopuru horrek jarraitzen du izaten baxua respektu beste hizkuntza batzuk kin aukera fonemiko handiagoa, hala nola inglesa, frantsesa, alemana edo italiera bera), nola espero genuen. []