PSZF(4): Chomsky bai dela ausarta!

Chomsky-k dio an "Mintzairari buruzko gogoetak" (Gaiak, 1997; zein baita itzulpena on "Reflections on Language", 1975):

Mintzairaren azterketaren bitartez, haren (mintzairaren) egitura eta erabilera antolatzen duten printzipio abstraktuak idoro ahal izatea da ene arreta gehien erakartzen duena; printzipio horiek premia biologikoz dira unibertsalak, ez halabehar historiko hutsez eta espeziearen adimen-ezaugarrien ondoriozkoak. [14. or.]

Ikus azalpena on Xabier Artiagoitia hizkuntzalaria:

Gure hornidura biologikoak emandako dohaintzat jotzen du hizkuntza; gizaki orok partekatzen dugun Gramatika Unibertsala azken batean. Zer da orduan GU (Gramatika Unibertsala)? Hornidura genetikotik datozkigun, esperientzia aurretik jaiotzez giza espezieari dagozkion hizkuntz hatsarreak. ...

Gramatika Unibertsala egon badagoela joz gero, ... ["Hatsarreak eta parametroak lantzen", 2000:29]

Beraz, Chomsky-k postulatzen du ze existitzen dira printzipio abstraktu batzuk (deitzen baitzaie "hatsarreak") zein, akaso, inoiz deskubritu eta frogatu egin litezke, baina, deskubritu eta frogatu gabe ere, Chomsky hizkuntzalari hiper zelebratuak teorizatzen digu ze "printzipio horiek premia biologikoz dira unibertsalak". Hau da, Chomsky esaten ari zaigu ze existitzen da mintzairaren egitura edo gramatika universal bat zein oinarritzen den an printzipio biologikoak gehiago ezi an printzipio komunikatiboak.

Frogatu al du Chomsky-k (edo Salaburuk) existitzen dela gramatika universal hori? Ez. Eta hala ere dio ze da universala, eta gainera biologikoa, eta areago: gure espeziearen ezaugarri (eta hori guztia zeren, bere ustez, haurrek oso azkar ikasten dute mintzatzen eta sortzen pensamendu propio eta originalak). Pello Salaburuk esan lezaké, zentzunez, eze "baieztapen generiko horiek" dirá "oso ausartak", baina ez du berak halakorik esan, ez horixe!

Nik, ordea, zer diot? Ba ze existitzen da ordena informatibo ahaltsu eta ireki bat, ordena deduktibo bat, ordena progresibo bat, ordena burulehena, zeinek oro har ahalbidetzen baitu ematea informazioa an modu pausatuagoa, kontrolatuagoa, malguagoa, arinagoa, landuagoa ... respektu ordena antiinformatibo ahul eta itxia, induktiboa, bapatekoa, buruazkena, zeinen interes orokorra mugatu daiteke a kasuak non interesatzen baitzaigu adierazkortasun berezi bat, kasualki. Hizkuntza baten aurreneko estadioetan, sintaxiaren sorreran bertan, mezuak oso sinpleak eta adierazkorrak direlarik, akaso halako sintaxi adierazkor horrek paper inportantea joka dezake; baina argi dago ze, exigentzia komunikatiboak handitzen direnean, ordena komunikatiboa dá aurrerapausu komunikatibo esanguratsua.

Hemen esan behar da ze, ordenaz gain, existitzen dira baliabide adierazkor alternatibo erabilterrazak, nola entonazioa; baina ze, estruktura eta baliabide prepositiboez gain, ez direla existitzen baliabide informatibo alternatibo errazak afin iritsi helburu informatibo ahaltsuago eta landuagoak (hor, estruktura eta baliabide prepositiboek markatzen dute diferentzia).

Nik diodana froga daiteke bai teorikoki bai praktikoki ("Mintzairari buruzko gogoetak" liburuaren beraren itzulpen lazgarria bera da ageriko froga bat non argi ikusten baita nola ordena deduktiboa bai da, oro har, esanguratsuki ahaltsuagoa ezi ordena induktiboa); eta, adibidez Euskal Herrian, existitzen dira mila aipu non argi eta garbi gelditzen da arazoaren muina.

Teoria eta evidentzia sendo horietan oinarrituta, nik egin nuen aurrikuspen universal bat: alegia, baldintza orokor arruntetan, hizkuntzek joko dutela aldé estadio diskursiboa non aurkitzen baita aukera handiago eta arinagoa. Hori, bistan denez, ez da baizik konklusio logiko bat zein ateratzen den ti aurreko lan guztia, besterik ez.
 
Guztiarekin ere, Pello Salaburuk niri egiten dit kritika (eta ez Chomskyri). Ikus an bere "Euskararen etxea":

Zuzena da funtsezko hipotesia? Zuzena da euskarak indar komunikatibo ez garatua duela, eta hizkuntza guztien garapena beti alde batera gertatu dela? Egia da ez-garatze horren kontua, hala bada, hizkuntzaren barneko zerbait dela?

Nik ez dut uste galdera hauek hain erantzun erraza duten. Hasteko, sei mila hizkuntza inguru ditugu lurrean, eta haiei buruz baieztapen generikoak egitea ausarta da, gutxieneko zerbait esatekotan. Bestetik, izen handiko hizkuntzalariek aipatu izan dute ...

Nik, Salaburu jauna, soilik egin dut teoria ondo fundamentatua an argumentuak eta evidentzia, eta hortik ilki dut nire konklusio falsagarria, zein, ondo fundamentatua egoteagatik, ez den batere ausarta; bitartean-eta Chomsky-k egin du teoria gaizki fundamentatua (eta horrexegatik ausarta), eta berdin universala nola nekez falsagarria (nóla erakutsiko dugu bere teoria horren falsutasuna?). Hala ere, Salabururen ustez, nik egiten omen ditut baieztapen generiko ausartak: Salaburu jauna, hau ez da serioa.

Diferentziak diferentzia, ¿akaso Darwinek aztertu zituen munduko animalia guztiak lehenago ezi proposatu bere teoria evoluzionista? Akaso Newtonek bota zituen munduko sagar, fruitu eta objetu guztiak lehenago ezi plazaratu bere teoria? Akaso Einsteinek bidaia intergalaktikorik egin ote zuen noiz aurkeztu zuen bere teoria orokor universala (zeinek zabaltzen baitzuen Newton-en teoria)? Jakina ezetz, teoria bat paperaren gainean egin daiteke, ondo erabiliaz eskura daukagun evidentzia, eta ondo erabiliaz logika, zein baita zentzuna.

Baieztapen generikoak egitea ez da arazo berezia baldin ondo fundamentatuak badaude; arazoa da teoria gaizki fundamentatua egotea, zein baita bai Chomsky-k egiten duena. [61] [⇶]

_____________________________________

(PSZF da laburdurá on "Pello Salabururen Zientzia Falsua", zein baita titulua on mezu-sorta bat zeinen aurreko alea irakur dezakezún hemen)