Titular desthematizatua, burugabetua, dorpea

Erantzunez ki Patxi Petrirena burúz bere erantzuna ki Erramun Gerrikagoitia, zein irakurri ahal dén hemen.

Erramun Gerrikagoitia-k bere blogean kritikatu dú honako titular hau (esanez ze irakurle gutik ulertuko zutén hori titularra an lehenengo irakurraldia):

Zergak murrizteko lege proiektua ontzat hartu du Frantziako Gobernuak

Patxi Petrirena-k erantzun:

Hori gutik ulertu?

1. Zergak
2. Zergak murriztu
3. Zergak murrizteko lege proiektua
4. Zergak murrizteko lege proiektua ontzat hartu
5. Zergak murrizteko lege proiektua ontzat hartu Frantziako Gobernuak

Zer ez da ulertzen? Sekuentzializazioan, aukera bat egin da, jakina, baina aukera hori zerbaitengatik egin da. Zertaz mintzo gara? Frantziako Gobernuaz ala zergak murrizteaz? Non, noiz, norentzat eta zer testuingurutan. Hori da kontua.

Erantzun dezagun ki galdera horiek, abiatuz ti azken komentarioa.

1.: Non, noiz, norentzat eta zer testuingurutan. Hori da kontua. [Patxi Petrirena]

Gure aztergaia dá titular bat kontexturik gabekoa (hasten gara ti zero informazio kontextuala). Izan ere, oso irakurle gutik jakingo zuten ze Frantziako Gobernuak erabaki behar zuen noláko zergak jarri behar zituen (adibidez, aurreko eguneko Berria-n, ekainaren 20koan, "zergak" hitza ez da behin ere agertzen). Dudarik gabe, lehenengo irakurraldian irakurle gehienek ez zuten jakinen ezen titularrori ari zen burúz erabaki bat ganik Frantziako Gobernua, ez zuten jakingo zeri buruz ari ziren jasotzen informazio aski xehea (noláko zergak, noláko lege-proiektua) harik ailegatu ki benetako thema, zein baitá "Frantziako Gorbenuak". Hor, jakina, irakurleek reinterpretatu beharko dutén aurreko informazioa, normalean bigarren irakurraldian.

2.: Zertaz mintzo gara? Frantziako Gobernuaz ala zergak murrizteaz? [Patxi Petrirena]

Badirudi ze Patxi Petrirena-k galdetu nahi digula burúz thema on titular hori, eta hor nik uste ezin daitekeela izan dudarik ezen hor thema dá "Frantziako Gobernuak", bitárten rhema baitá beste guztia: "zergak murrizteko lege proiektua ontzat hartu du".

Beraz, zértaz mintzo gara? Burúz Frantziako Gobernua (sujetu sintaktikoa eta thema diskursiboa). Eta zér predikatzen dugu burúz Frantziako Gobernua? Ze hartu du ontzat lege-proiektu bat ki murriztu zergak.

3.: Sekuentzializazioan, aukera bat egin da, jakina, baina aukera hori zerbaitengatik egin da. [Patxi Petrirena]

Bai, sekuentzializazioan aukera bat egin da, baina aukera dorpea, eskasa, thematizatu gabea, lehenengo irakurraldian ondo ulertzen ez dena, mahomaren zaporekoa (ikus adibidez sarrera hau). Aukera hori ez da serioa, nola beharko hak Berria. Aukera horiek esanguratsuki jaisten dute egunkari horen maila (finean, kalitatea).

4.: Zer ez da ulertzen? [Patxi Petrirena]

Ez da ulertzen (uztartzen) ezer ere harik eta iritsi azken bi hitzak: Frantziako Gobernuak. Bi hitz horiek dira ezin inportanteagoak afin koka gaitezen an kontextu egokia, afin koka dezagun hurrengo (eta ez ¡lehengo!) informazioa an kontextu egokia, afin ongi deskodifika dezagun hurrengo (eta ez ¡lehengo!) informazio berri eta xehea: bi hitz horiek dirá mezuaren thema eta buru diskursiboa. Bi hitz horiek amaieran jarrita, mezua gelditzen dá desthematizatua, burugabetua. [122] [>>> Ikus erantzun honen jarraipena]

Solemnitatea versus hotsanditasuna

Erantzunez a Patxi Petrirena respektu bere hemengo mezua.

Har dezagun hitzá "solemnitatea", zein dan agertzen an aurreko posta. Bilatu dut hitz hori an zenbait hiztegi zein erabiltzen ditudan komunzki (Euskaltzaindiaren Hiztegi Batua, Elhuyar Hiztegia, edo 3000 Hiztegia), eta ez dut aurkitu. Guztiarekin, "solemnitate" askitan agertzen da an Google.

Bestalde, Sarasolak, bere hiztegi berrian (zein akaso ahal dan konsideratu zirriborroá on Euskaltzaindiaren hiztegia), dígu proposatzen "hotsanditasun" eta "hotsandiko" afin adierazi "solemnitate" eta "solemne". Ondo deigarria da nóla "hotsanditasun" behin bakarrik agertzen dan an Google (eta da justuki an Berria egunkaria, 2006). "Hotsandiko", ordea, askitan agertzen da hortik zehar, baina zéin esangurarekin?

Ikus dezagun "hotsandiko" an hiztegia on Elhuyar:

Ikus dezagun, orain, 3000 Hiztegia:

Gauza da ze, hiztegi horietan, "hotsandiko" hitzak esangura asko ditu, baina ez "solemne". Hortaz, badirudi ze, finean, "hotsandiko" hori da adabaki bat afin saihestu "solemne" gardena (inglesez: "solemn-solemnity", frantsesez: "solennel-solennité").  Bikain?

Horrek zér dakar? Anbiguetatea, ñabardura-falta, eta, azken buruan, pobrezia. Bikain?

Sarasolaren hiztegiaren itzala oso luzea da, baina, printzipioz behintzat, hiztegi hori ez da arauemailea. Euskaltzaindiaren hiztegia, aldiz, báda arauemailea, eta, horrek esan nahi du ze, baldin azkenean ez badituzte onartzen ez "solemnitate" eta ez "solemne", hitz horiek "zuzengai" izanen direla. Bikain?

Dio Atxagak ze ez du ezagutzen garbizalerik an Euskaltzaindia. Agian, "garbizale" hitz hori ere redefinitu beharko dugu. [109] [⇶]

Sujetu sintaktikoa da tipikoki thema diskursiboa eta agente semantikoa

[Erantzunez ki Patxi Petrirena, esperantzaz ezen askoz gehiagotan ahal dezagun ezagutu eta eztabaidatu bere komentario beti-ere aberasgarriak.]

Estatistikak askotan bistaratzen dizkigú realitateak (azpiko tendentziak) zein, bestela, nekez ikusiko genituzken. Esaldi baten gainean diskutigarria dateken hori ahal dá bihurtu aski klaru noiz aztertzen dugun realitate hori berbera azpi argi potentea on datu agregatuak, esan nahi baita kopuru handiak.

Zientzia sozialetan (eta hortxe da hizkuntzalaritza), estatistika dá lehio inportante bat nondik ikuskatzen ahal dugun abantailatsuki realitate soziala, askotan konplexua. Zeren, nahiz kasu konkretuetan edozer ere izan ahal dén aski eztabaidagarri, erlatibo edo kasual, ez da hala gertatzen noiz kontsíderatu kopuru handiak, non regularitateak retratatuko dirén antzera nola erábiliz X-izpi sozialak.

Gure kasu honetan, eta zuk diozunez, sujetu gramatikala ez da beti izan behar thema edo/ta agentea, baina sujetua izaten dá hura zeintaz esaten dugun zerbait (esan nahi baita ze, maiz askoan sujetua izanen dá thema), eta predikatua izaten dá hura zein esaten dugun burúz sujetua (esan nahi baita ze, maiz askoan predikatua izaten da rhema).

Jakina, sujetua izan ahal dá thema edo rhema, agente semantikoa edo paziente semantikoa (edo eliptikoa), baina horrek ez digu ezkutatu behar ze existitzen dira korrelazio sendoak artén sujetu sintaktikoak eta thema diskursiboak edo/ta agente semantikoak (berriro diot: esaldi bakan batean diskutitu ahal da ia edozer, baina agregatuki argi dira ageri erlazio estu horiek, eta datu agregatuetan ikusten dirá tendentziak).

Jon Aske hizkuntzalari euskaldunak zioskun hemen:

There is a strong correlation between grammatical subject and topic, on the one hand and grammatical object (when there is one) and focus. Indeed, the category subject seems to be but the grammaticalization of the category topic (although not all subjects are topics, and some are indeed foci). [Jon Aske, 1997]

eta Comrie hizkuntzalariak hemen:

Las explicaciones para el predominio de los órdenes de palabras en los que el sujeto precede al objeto parecen tener base psicológica, de acuerdo con la preeminencia del agente en la posición agente-acción-paciente y la gran correlación entre el agente semántico y el sujeto sintáctico: ... [Comrie, 1981]

Aipatzen duzu, Patxi, Euskaltzaindia-ren gramatika; eta Euskaltzaindia-k berak (2002) sinatzen du ondorengoa (Euskal gramatika laburra: perpaus bakuna):

Gramatika egituraz eta mintzagai egituraz mintzatu gara. galdera hauxe da orain: ba ote da bi egitura horien artean nolabaiteko loturarik edo bakoitza bere aldetik ote dabil? Badirudi erantzuna baiezkoa dela, hots, nolabaiteko lotura badela. Oro har, mintzagai egituran ditugun mintzagaia eta iruzkina gramatika egiturako subjektua eta objektua-aditza osagaiekin bat datozelako. [Euskaltzaindia, Euskal gramatika laburra: perpaus bakuna, 2002:29]

Honek guztiak ez du inplikatzen ze OVS ordena da berez eta beti ere komunikatiboki gaiztoa. Ez. OVS da ordena bat zein zenbait egoeratan dá abantailatsua, bereziki noiz biziki enfatizatu nahi ditugun objetu aski sinpleak an egoera komunikatibo ongi kontextualak (mezu bereziki adierazkorrak). Baina, regularki eta baldintza orokorretan erabiltzeko, báda ordena komunikatibo ahaltsuagorik, bai maila teorikoan (ikus adibidez hemen):

2.
Proto-languages are expected to be simple in terms of nominal expressions. However, along with the developing of NP internal structure and the extension of the size of NP, the pressure to move large NP to the end of sentence increases too. Between S and O, O is more likely to be heavy. That is why O, but not S, tend to postpone.
...
3.
In addition, a heavy O is normally a piece of new information. New information tends to appear later in the sentence. Therefore, everything else being equal, a heavy O tends postpone rather than prepose.
...
In short, the drift from OV to VO is motivated by the processing ease. [Bingfu Lu, 1998]

eta baita maila enpirikoan ere: goiko datuek ez dute uzten dudarako zirrikitu handirik.

Apárte utzita zuk edo nik izan ahal ditugun iritzi edo gustu personalak burúz ordena hau edo bestea, nik uste ze, ahal delarik, eraman behar da eztabaida ki esparru objetiboa, non minimizatu ahal daigun konponente subjetiboa. Eta hor, datu agregatuek behar dute jokatu paper garrantzitsua. [104] [>>>]

Ez da berdin!!!

Dio Patxik:

a) denborazkoa baldin bada, aldiberekotasuna adieraziko du, eta orduan berdin-berdin da bigarren esaldiaren hasieran joatea edo lehenbiziko esaldiaren bukaeran.

Beraz, Patxi, hurrengo biak berdinak dira, ezta?:

Zu niri begira egon zinen, ni hizketan aritu nintzen bitartean.

edo:

Zu niri begira egon zinen bitartean, ni hizketan aritu nintzen.

Bistan denez, intentzioak ez dira inondik inora berdinak. Har dezagun beste esaldi hau:

Patxiren proposamenaren harian izanen genuke hau:

Berdintasunik (egongo) ez den bitartean, emakumeak besteak zaintzera behartuta egonen dira.

zeinek adierazten baitu beste esanahi bat, beste informazio bat, beste mezu bat: Patxi-ren "bigarren" perpaus hori dá perpaus menderatua, eta "lehenengoa" dá perpaus nagusia, eta ezin dira aldatu paper horiek gabe-eta egon dadin esanahi aldaketa.

Gainera, ohar gaitezen ze, zure transformazio kaskar (eta, areago, txar) hori burutzeko, beharko genuke hasieratik bertatik baloratu ea "bigarren" perpausa luzea ote den, afin erabaki nola planteatu "lehenego" perpausa. Egoera horrek, bistan denez, dakar, alde batetik gainkostu komunikatiboa, eta bestetik zurruntasun komunikatiboa, respektu egoera alternatiboa non ez dugun halako baloraziorik egin behar zeren arazorik gabe erabaki dezakegun non kokatu gure denborazko baliabide hori:

Ez da berdintasunik izango bitartean-eta emakumeak egon daitezen behartuta besteak zaintzera.

zein arazogabe luzatu liteke:

Ez da berdintasunik izango bitartean-eta emakumeak egon daitezen beharturik zaintzen zaharrak, umeak edo/ta etxeko persona guztiak zein ezin dira baliatu ezpada laguntzarekin.

Patxi, zuk (eta Juan Garziak) proposatzen duzun transformazio hori dá kostutsua, inefizientea, kaskarra eta, hitz batean txapuza bat. Gogoratu behar da ze transformazio horren iturria dá justuki estuasuna zein segitzen zaio a erabilera hon "-n bitartean" (hortxe dago premia).

Nik "bitartean-eta" horri ikusten diodan arazo bakarra dá luzea dela: adibidez, "nahiz-eta"-k ditú 3 silaba, eta "bitartean-eta"-k dauzká 6 silaba. Horregatik, aukeran erabil liteké "bitarten", zeinek ditú 3 silaba. Hau da: "bitartean-eta" = "bitarten". Ikustagun adibide bat non kateatu ditugu baliabide prepositibo gutxi batzuk:

Hemen ez dago zereginik, bitarten egon daitezen purista porrokatuak zein hasten baitira dardarka noiz ere ikusten baitute proposamen aurrerakoi bat.

edo:

Bitarten egon daitezen purista porrokatuak zein hasten baitira dardarka noiz ere ikusten baitute proposamen aurrerakoi bat, hemen ez dago zereginik.

Gainera, Patxik aipatzen du bigarren adiera bat hon "bitarten":

b) esanahia bestelakoa bada (aurkaritza, seguruenik), orduan tentu handiagoarekin ibiliko nintzateke: printzipioz aurkaritzako lokailu baten alde egingo nuke.

Gure oinarrizko kuestioa da "pospositiboa vs. prepositiboa", eta handik segitzen diren diferentziak. Hortaz kontua da:

Osasunak eutsi egin zion gol bateko aldeari, Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste hainbat taldek bi golen aldea alferrik galdu zuen bitartean.

vs.

Osasunak eutsi egin zion gol bateko aldeari, bitarten Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste anitz taldek alferrik galdu zuten bi golen aldea.

Baina, Patxik ez du aukera hori planteatzen; Patxik planteatzen du aukera arten (= inter) bi baliabide (prepositibo) zein ez diren zertan bateraezinak izan behar:

Bitarten Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste anitz taldek aldiz (berriz, aitzitik,...), alferrik galdu zuten bi golen aldea.

edo:

Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; bitarten Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste anitz taldek berriz (aldiz, aitzitik,...), alferrik galdu zuten bi golen aldea.

Nik ez dakit zergatik ibili behar garen beti aukera baliotsuak kentzen: kalkoak direla edo ez direla, beti ere. Zergatik ez ditugu kentzen hauek ere? 

Nahiz-eta Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak merezi izan zuen gehiago.

edo

Nahiz-eta Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak, halere, merezi izan zuen gehiago.

Horien bien ordez, erabil genezake soilik beheko hau, ez da Patxi?

Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak, halere, merezi izan zuen gehiago.

Bai "nahiz-eta" eta baita "bitarten" ere balio handikoak dira askotan, eta "bitarten" hori ez dugu gehiago erabiltzen zeren ez dugun gure egin, zeren ez dugun normalizatu. Patxi-ren ahalegina kontrako norabidean doa. [67] [⇶]

Zein da diferentzia inter "nahiz-eta" eta "bitartean-eta"?

Bai, aurre-markak dirá oso baliotsuak, ados. Aurre-markek sortzen duté koherentzia, aurremarkatzen digute nón gauden, zértaz ari garen, ematen diguté informazio klavea buruz nóla interpretatu informazioa zein ailegatu behar zaigun.

Dio Patxik:

Esate baterako, perpaus kontzesibo luze bat eman behar badut perpaus nagusiaren ondotik, nahiago dut “nahiz eta” lotura erabili, eta ez bukaerako “arren”. Horraino, denak ados. [hemen]

Bai, "nahiz-eta" normalizaturik dago, eta erabiltzen dugu hala esaldi luzeetan nola-ere ondo laburretan, eta hala aditz nagusiaren atzetik, nola-ere aurretik. Gainera, "nahiz-eta" erabiltzen dugú askoz gehiago ezi "arren", nola konproba daiteke an "Euskararen oinarrizko hiztegia (maiztasun eta prestasun azterketa)" (1987), non agertzen da "arren" kin maiztasuná 405, eta "nahiz-eta" kin maiztasuná 1957, ia bost aldiz gehiago.

Baina, galdera da: "nahiz-eta" oso baliotsua izanik, zergátik ez litzake oso baliotsua izan behar normalizatzea antzeko baliabide bat nola den "bitartean-eta", zein, gainera, agertu baitá (3 alditan bada ere) an gure literatura?

Zéin da diferentzia inter "nahiz-eta" eta "bitartean-eta"? [66] [⇶]

Inkoherentziaren gainkostu esanguratsua: "A plana" vs. adibidez "C plana"?

Lehenengo eta behin adierazi nahi dugu guire poztasun handia zeren aurkitu dugu persona bat, Patxi Petrirena, zeinek entzuten eta erantzuten duen. Beraz, bádugu debaterik.

Eta behin debatea existitzen denean, bigarren pausua da analisi detailatu eta lasaia on argumentuak eta adibideak zein konsidera litezkén egokiak afin aurkitu "egia" razonable bat.

Gure argumentu nagusia afin frogatu ze izan behar dugu aukera ki desdoblátu postposizioak an preposizioak ere (eta orokorrean estruktura postpositiboak an estruktura prepositiboak ere) da ze:

... aditza aurreratu nahi (behar) izateko izan dezakegun arrazoi komunikatibo esanguratsu berbera izan genezake osagarri luze edo konplexu baten azkenean dagoen posposizioa (edo atzizki deklinatiboa) aurreratu nahi (behar) izateko. ["Euskararen garabideak", 2002:30]

Arrazoi horrexegatik beragatik, behar dugú aurreratu (hobe, desdoblatu) konjunzioak, postposizioak, izenak eta orohar halako buru sintaktiko nagusiak:

Baina posposizioa (edo atzizki deklinatiboa) atzekoz aurreratutakoan harekin zihoan izena edo dena delakoa geldituko zitzaigun "urruti" samar, eta, beraz, osagarria desdoblatzen jarraitzeko arrazoia hortxe bertan izango genuen, gure irizpide komunikatibo beraren arabera. ["Euskararen garabideak", 2002:30-31]

Horrela osatzen dá froga induktibo bat, nondik segitzen dén aukerako desdoblamenduen teoria.

Horraino gure argumentazioa. Orain azter dezagun adibide hori zein erabili dugun an azken mezuak:

Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ebidentzia.

Patxi Petrirena tematzen da bilátzen ustezko sinonimia artén "nago kontra" eta "arbuiatzen dut", baina kontxo!: zergátik ez ote du Patxi-k behin betiko erabiltzen ber aditz eta expresioa zein agértu an textua (esan nahi baitá "...-n kontra egon")? Zeren arrazoi komunikatibo berbera existitzen da hala aditza aurreratzeko, nola ere "kontra" aurreratzeko, alegia ze "kontra" hori atzean utzita ez litzakela ondo ulertuko.

Baina, ohar gaitezen ze arazo horrek berekin daramá beste arazo bat: hiztunak egin beharko ditú etengabeko aukera inkontzienteak afin soluzionatu inkoherentzia komunikatiboak, esan nahi baita ze, adibidez, Patxi-k aukeratu behar izan du beste aditz bat nola dén "arbuiatu" eta ez jatorrizko "-n kontra egon", eta hor gainkostu bat dago, zeinen natura izan dén komunikatiboa.

Sintaxi koherentean, ordea, bádugu plan orokor ahaltsu bat (zeintatik ateratzen ahal garen nahi badugu), plan on bat. Ikus dezagun honako adibide hau:

Kokatu naiz kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi evidentzia gero eta gero eta handiagoa zein irakurri ahal den burúz ordena antiinformatiboa eta haren inkomenientziak.

Esaldi hori osatzeko, hasieratik jo dugu at haria zein nahi genuen, preziso, hitzetik hitzera preziso: esaldia aurrera joan ahala, esaldiak berak eskatuko dizkigu xehetasunak, zein guk emanen ditugún oso gustora, pausatuki, kontrolatuz.

Aldiz, modu inkoherentean, hasiera-hasieran erabaki behar dugu zéin xehetasuntatik hasi, aukera hori inkontzientea izanik ere. Esan nahi baitut ze hasi ninteke esaten hau:

Ordena informatiboari eta haren inkomenientziei buruz irakur daitekeen evidentzia gero eta handiagoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko horien mediokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz.

Esaldi horretan, argi dago arazoa: aspertu egiten gara xehetasun inkoherenteak entzuten, eta hortxe egonen gara itxaroten harik iritsi mezuaren gakoak, mezuaren buru sintaktiko eta diskursiboakak zein dirén basamendu komunikatibo seguru bakarra: buru horietara arte ez dakigu benetan nóla finean geldituko den uztartuta hasierako xehetasun pilo hori (nahiz espekulatu ahal dugun). Zentzu horretan egia da ze hasieratik bertatik jasotzen ari gara informazioa bai batean eta bai bestean, baina informazio inkoherentea soilik da informazio espekulatiboa harik eta diskursoan itsasten den (harik eta koherente bihurtzen den), bitárten informazio koherentea da informazio segurua zein txertatzen den perfektuki an gure puzzlea.

Beste aukera bat izan ahal da:

Evidentzia gero eta handiagoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko horien mediokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz; evidentzia hori ordena antiinformatiboari eta haren inkomenientziei buruzkoa da.

Baina esaldi hori desegituratua dago, eta gainera hainbat aukera inkontziente (edo kontziente) hartu behar izan dira afin hási hemendik edo akaso handik: informazioa egon badago, baina halaber kalitate komunikatibo baxuagoa eta gainkostu komunikatiboa.

Beste aukera bat da esaldia hastea nola an bigarren esaldia zein Patxi Petrirena-k eman:

Hizkuntzalari askoren medokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz, ez baitute onartu nahi evidentzia gero eta handiagoa ordena antiinformatiboari eta haren inkomenientzieei buruz.

Hor berriro ikusten dugu gure burua behartuta esáten zerbait zein ez genuken esanen baldin erábili teknologia koherente segurua, zeini dei genezaiokén "A plana". Guk nahi baldin badugu kritikatu mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze..., zergátik hasi beharko ginake esaten ze "Hizkuntzalari askoren mediokritate zientifikoaren kontra kokatu naiz,...", ¿zergátik esan behar genukén asko edo gutxi diren?. Hasiera inprezisoagoa eta desegokiagoa egiteaz gain, hemen ere ordaindu dugu gainkostua on erábaki zéin xehetasun-gradutik hasi (aukera horri dei genezaioké "B plana" edo "C plana", edo "D plana", baina ez orokorrean "A plana") afin azkenean lórtu emaitza gutxiago zehatza eta gutxiago diskursiboa.

Epe luzera (edo laburrera) sentituko dugu ze egitura inkoherente horretan báda zerbait zein ez dabilen ondo (konparatua kin bere kide koherentea), zerbait ongi esanguratsua, eta akaso ez dugu jakingo zér den, baina dá inkoherentzia diskursiboa, zeinek dakarrén estuasun komunikatiboa hala nola ere kontrol txikiagoa gain gure diskursoa, kenduz adibidez prezisioa.

Inkoherentziak exigitzen dizkigú askoz aukera kontziente edo inkontziente gehiago afin lortu emaitza kaskarragoa. [65] [>>>]

"...-n kontra egon" esapidea ez da euskara ala?

[Erantzunez ki Patxi Petrirena burúz bere hemengo komentarioa]

Irakasleak galdetu zion ikasleari:

Nola emanen zenuke hurrengo esaldia ahalik-eta modu progresibo eta informatiboenean? "Hau ume bat edo gehiago sortarazitako gizon edo animalia ar bat da"

eta ikasleak erántzun:

"Hau da aita bat"

[OHARRA: Kontuan har ezen, "aita" hitzak esan nahi du hau: "ume bat edo gehiago sortarazitako gizon edo animalia arra" an Elhuyar-en Hiztegi entziklopedikoa].

Hori ikusita, irakasleak esan zion ikasleari errepikatu behar zuela ariketa manténduz jatorrizkoaren hitz gakoak, originalaren informazioa (adibidez: "sortarazi" aditza) eta baita oinarrizko estruktura ere (adibidez: nexu erlatiboak).

Kontakizun horrek balio digu xedé ilustratu (ageriko diferentziak aparte utzita) zér egin nahi izan duen Patxi Petrirena-k an bere versioa on nire textua (Petrirena, gainera, inprezisoa izan da, komentatuko dugunez). Alegia, Patxi Petrirena-k sartu digú "arbuiatu" aditza afin ordéztu nire "-n kontra egon" desdoblatua, eta hala eginez finean erabili dú baliabide prepositibo bat, baina integratua edo ezkutatua an aditz bat zein ez den gure aditza, ezta sinonimoa ere (nolabait esan, Petrirena-k fortzatu du ordezkapen desegoki hori xedé ekidin estuasun eta efektu antikomunikatibok on sintaxi postpositiboa).

Horrek, jakina, ez du balio: gure helburua zén, eta jarraitzen du izatén, konprobatzea nóla geldituko liraken guk erabilitako baliabide prepositibo horiek ("kontra..." edo "on...") baina noiz erábili an sintaxi ortodoxoa, esan nahi baitá postpositiboki (alegia, erabiliz "...-n kontra" edo "...-n"), eta, beraz jokoz kanpo gelditzen dirá "preposizio ezkutatuak" an lexikoa (erabiliz "Arbuiatzen dut..." ordezta "Nago kontra..."), are gutxiago baldin preposizio horiek ezkutatzen badira azpí "aditz inprezisoak" zek desvirtuatzen dute mezua (gu, demagun bozketa batean, egon gaitezke zerbaiten alde edo kontra, baina ez dugu zértan arbuiatu).

Hori tipikoa da: zehazki esan nahi dugunori (edo sintaxi prepositibo batez esanen genuken hori) modu postpositiboan nekezagoa izanik, gure kuasiezinean amaitzen dugu esaten beste zerbait, antzekoa baina prezisiorik gabekoa, zeinek ematen duén ideia lauso eta desenfokatu bat burúz zér esan nahi genuen. Jakina, gauza horietaz soilik enteratzen gara an itzulpenak.

Hori guztia hobeto uler daigun, eginen dugu aldaketa txiki bat an gire esaldia:

Kokatu naiz kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi evidentzia.

Hor, bistan denez, ez du balio "arbuiatu" behartu horrek.

Beraz, preposizio (gaizki) estalirik gabe, itzulpena geldituko litzaké honela (soilik lehenengo esaldia, momentuz behintzat):

Nago begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritatearen kontra.

edo, ortodoxoago:

Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritatearen kontra nago.

Har daigun azken versio hori, eta egin daigun konparazio komunikatiboa kin jatorrizkoa:

Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi evidentzia.

Bistan denez, jatorrizko esaldian hasieratik bertatik ezagutzen dugu zértaz ari garen, zértara goazen:

Nago kontra...

Aldiz, textu antiinformatiboan hasten gara jasotzen xehetasun batzuk zein ez dakigun zértara datozen (hori dá inkoherentzia, zeinek lapurtzen digun lasaitasun pausatu eta progresiboa):

Begien bistakoa onartu nahi ez duten...

Jatorrizkoan, koherentziak sortzen dú progresio informatibo egokia, pausatua, mailakatua:

Nago kontra mediokritate zientifikoa...

Hor, buru sintaktikotik buru sintaktikora goaz ematen informazioa, head-etik head-era, eta horrek sortzen dú kontrola gain gure diskursoa. Versio antiinformatiboan berriz, inkoherentziak sortzen digú estuasuna, eta horrek kentzen digú kontrola:

Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien...

Guztiz bistakoa da ze azken hori dá prozesagaitzagoa zein originala:

Nago / kontra / mediokritate / zientifikoa / on / horiek / guztiak / ze, / ikertzaile linguistikoak izanik, / ez duten onartu nahi / evidentzia.

versus:

Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritatearen kontra nago.

Azken horretan ez dago pausa koherente bat bera ere.

Gainera, ordena informatiboa irekia da:

Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi evidentzia gero eta handiagoa zein irakur daiteke buruz ordena antiinformatiboa eta haren inkomenientziak.

Bestalde, hauxe litzake Petrirena-ren versioaren kontraversioa (mediokitatea vs medikritate zientifikoa):

Nago kontra mediokritatea on ikertzaile linguistiko horiek guztiak ze ez duten onartu nahi evidentzia.

Eta gauza da ze ni ez naiz sartzen kin mediokritatea on personak. Ni sartzen naiz kin mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile liguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ez evidentziarik ezta ezer ere. Inportantea da adjetiboa: mezua erabat ezberdina da! Izatekotan, honela beharko zuen:

Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritate zientifikoaren kontra nago.

zein izanen litzakén are antiinformatiboagoa (adjetibo-falta hori ez da kasualitatea: estuasun informatiboek eragin ohi dituzté halako inprezisioak). Sintaxi informatiboan ez dugu arazorik: gainera eta bistan denez, arazorik gabe eman ahalko genuké hierarkia konplexuago bat.

Laburbiltzeko, Patxi-ren itzulpenean daukagú: inprezisio behartua eta larria (bi alditan), inkoherentzia, kontrol gutxiago, estruktura pobreagoa eta itxia, malgutasun gutxiago, ñabardura gutxiago,... , eta, hitz batean, askatasun komunikatibo gutxiago, kantitate eta kalitate gutxiago.

Patxi Petrirena-k arbuiatzen ditú mirarizko konponbideen asmatzaileak, baina nik miresten ditut konponbide teknologikoak, zér eginen diogu! Gainera Patxi Petrirena-k iritzi du ze batzuek arinkeriaz erdeinatzen dugu jende asko alor horretan egiten ari den lana. Beraz, Patxi Petrirena-ri iruditzen al zaio arinkeria liburu eta blog bat idaztea non frogatzen dén haruntzago ti edozein duda razonable ze sintaxi informatiboa dá bide interesgarri bakarra baldin euskara normaldu nahi bada? Ondo da.

Horri buruz esan behar dugu ze gure asmoa ez da inoren lana erdeinatzea, baizik kritika egitea, kritika zuzena, kritika argudiatua. Eta ez dugu nahastu behar kritika razonatua (nahiz gordina, baldin hala behar) eta deskalifikazio gratuitoa (argumentazioaz paso eginez). Hemen bádirudi ze nik egiten dudan lana ez dela lana, eta adibidez Patxi Petrirena-k ez duela inoren lana erdeinatzen.

Petrirena-k dio:

"Arbuiatzen dut gauetik goizera “horien” esan ordez “on horiek” esatea proposatzen duenaren ausarkeria, ..."

Beraz Petrirena-k arbuiatu egiten dú proposamen razonatu bat. Ba, nóla konponduko dira arazoak ba? Proposamenak eginez! Niri ez zait gelditzen beste irtenbiderik ezpada arbuiatzea zure jarrera itxi tamalgarria.

"... eta “lagunekin” esan ordez “kin lagunak” esanez atzetik segitzen dionaren inozokeria."

Hara!

"Ez diet halakoei ukatzen, horregatik, funtsean izan dezaketen borondate ona."

Nik zuri ere ez, zinez diotsut.

"Arbuiatzen dut, azkenik, norberaren iritzia aldeztean zenbaitetan erakusten dugun begirune eskasa."

Bai, horretan ados nago.

Bide batez, nire mahai gainean daukat kartel bat irágartzen bi zesta-punta "partidu" (2005-eko urrikoak), non irakur daitekén (ikus [214]):

Artetxe-Joakin aurka Olabe-Larru

Hori zér iruditzen zaizu? Ausarkeria? Inozokeria? Niri iruditzen zait garapen humanoa. [64] [>>>]