Bai, demostratzen ahal da (teorian garden, praktikan egunero)

Dio Txopik hemen:

Demostratzen ahal da, zientifikoki, estruktura batzuk (prepositibo, postpositibo...) besteak baino eraginkorragoak direla? Demostratzen ahal da, bezala bere garain demostratu zen lurra ez zela unibertsoaren zentroa?

Ohartu ezen inork ez du inoiz demostratu (hitzaren zentzu gogorrenean, hots matematikoan) ezen lurra ez da unibersoaren zentroa (nolaz, ba?). Hala ere, kontuan hartuz ezen lurra da planeta erlatiboki txiki eta arrunt bat zein dago an eguzki-sistema erlatiboki txiki eta arrunt bat zein dago an galaxia erlatiboki txiki eta arrunt bat zein dago an uniberso inmenso bat (eta akaso informea ere); nekez argudiatuko da ezen lurra dago prezisamente an erdia hon uniberso ezezagun eta akaso mugagabe hori.

Modu berean zientzia guztietan, eta areago zientza sozialetan nola hizkuztzalaritzan edo ekonomian (berdin nola hizkuntza-ekonomian), demostrazioak izaten dira argumentazioak zeinen bokazioa baita ailegatzea haruntzago hon edozein duda razonable (deitu diezaiegun "demostrazioak haruntzago hon edozein duda razonable"). Hortxe dago gakoa beraz: argumentazioa, argumentazio ona, zentzunezkoa, ondo fundamentatua an teoria gardena eta ebidentzia sendoa. Bistan denez, argumentazioan aplikatu daitezke eredu teorikoak eta baita ebidentzia enpirikoak, zein baitira elkarrekin osagarriak.

Lurraren kasu horrekin konparatuta, oso erraza da demostratzea haruntzago hon edozein duda razonable ezen sintaxien uniberso txiki eta ondo mugatu horretan existitzen dira estruktura batzuk ze okupatzen dute zentro komunikatibo ahaltsua respektu beste batzuk ze okupatzen dute posizio marjinala. Badugu teoria gardena eta ebidentzia sendoa.

Nire Euskararen garabideak liburuan honako indukziozko demostrazioa eman nuen afin frogatu (ana)logikoki beharra hon estruktura eta baliabide prepositiboak:

Hortaz, esaldi batean aditza aurreratu nahi (behar) izateko izan dezakegun arrazoi komunikatibo esanguratsu berbera izan genezake osagarri luze edo konplexu baten azkenean dagoen posposizioa (edo atzizki deklinatiboa) aurreratu nahi (behar) izateko. Baina posposizioa (edo atzizki deklinatiboa) atzekoz aurreratutakoan harekin zihoan izena edo dena delakoa geldituko zitzaigun “urruti” samar, eta, beraz, osagarria desdoblatzen jarraitzeko arrazoia hortxe bertan izango genuen, gure erizpide komunikatibo beraren arabera. Justuki arrazoi komunikatibo honek justifikatzen du aukerako desdoblamenduen teoria, zeinen arabera euskarak osagarri luze edo/eta konplexuak komunikatiboki desdoblatu ahal izateko aukerarik izan beharko baitu (hizkuntz tresna egoki eta erosoen bitartez); bestela kritikoki mugatuta izanen da. [30-31 or.]

Honi buruz, ikus, adibidez, artikulu hau, non erabiltzen baita ebidentzia enpirikoa emana per Igone Zabala afin fundamentatu ezen, oro har, testu arinagoak eta informatiboagoak (esan nahi baita karga informatibo berbera modu eramangarriagoan eramaten dutenak) lortzen baitira aurreratuz aditzak.

Ohartu ezen estruktura eta baliabide buruazkenekin egindakoa erraz inplementatu daiteke bitartez estruktura eta baliabide buruaurrenak, baina alderantziz arituz gero, askoz nekezago lortuko dugu kalitate txarragoa: horra hor zergatik diren funtzionalagoak edo eraginkorragoak horiek estruktura eta baliabide buruaurrenak.

Ikus nola amaitzen nuen artikulu hau:

Analisi komunikatibo guzti hau da hain sinplea nola frogagarria, eta Asier Larrinagak berak onartu du ezen: Zoritxarrez, datu enpirikoak nire tesien aurka ditut, eta Rubiok alde (ikus hemen).

Hizkuntzaren erabilera minimoki exijentean, ez dago absolutuki batere dudarik ezen, oro har, ordena progresiboak (head-first) funtzionatzen du askoz hobeto ezi modu regresiboak (head-last). Eta ez da soilik ahalmen-kontu bat; da kalitate komunikatiboa, da gozamena zein segitzen baita ti kateatzea hitzak eta osagarriak eta perpausak eta esaldiak, eta dena an modu diskurtsiboa, ahaltsua, pausatua, kontrolatua, prezisoa, koherentea, informatiboa, ...

Argumentuak findu daitezke, nola egiten baita hemen edo hemen, baina konklusio teoriko-enpirikoa beti da berdina: oro har esanguratsuki funtzionalagoak dira estruktura eta baliabide prepositiboak (head-first) respektu pospositiboak (head-last).

Juan Garzia honela mintzo da an bere "Joskera lantegi":

Gordin-gordin planteaturik, honakoa litzateke, muturreraino eramanik, auzia: edo aurretiko marka duten joskerekin oinarritzen gara, edo perpaus laburren mugatik irten gabe jardun behar dugu. [273 or.]

Bai, demostratzen ahal da (demostratuta dago) haruntzago hon edozein duda razonable ezen estruktura prepositiboak (head-first) dira oro har funtzionalagoak edo eraginkorragoak ezi pospositiboak. Horregatik ez dira gure hizkuntzalariak debatean serioski sartzen: justuki zeren ez daukate nondik heldu.

Zerbait serio izanen balute argudiatzeko, isilik geldituko al ziren? [58] [⇶]