astelehena, urria 24, 2005

PSZF(2): Zertan oinarritzen dira?

PSZF, esan nahi baita "Pello Salabururen Zientzia Faltsua", hasi dá hemen.

Konsultatu dut "Encyclopaedia Humana Hungarica", eta (hemen) irakurri ahal izan dut ze:
The history of the Hungarian language consists of different phases: the early Hungarian period: from around 1000 BC till 896 AD, the old Hungarian period: 896 - 1526, the middle Hungarian period: 1526 - 1772, and the modern Hungarian period: from 1772 to the present. These periods are linked to historical events, turning points showing the connections between social and linguistic changes. ...
... The period before the history of the independent Hungarian language is called pre-Hungarian period. [Margit Szakács]
Beraz, horren arabera, aurrena izanen zen aro bat deitzen pre-Hungarian period, zeinen gramatika izan zitekén honelakoa:
The grammatical system may have been very simple. The possessive personal suffixes, which were formed from the personal pronouns, are of Finno-Ugric origin. Parts of the conjugation of verbs came from the original language. The formation of modality (of verbs) also started in this period. In all probability there was no suffix for the accusative ending, and adverbs without suffix might have been used frequently. Circumscriptions and adverbs could have been used for specifying places. The role of Hungarian formative syllables was even more obscure. They may have several different roles, and their usage was occasional. The adjective stood before the qualified word without agreement. Singular verbs were used after cardinal numbers. Subject and predicate did not yet agree in number. The inflection of nouns may have had singular forms. The predicate of a sentence could be a noun, a verb or a participle. [Margit Szakács]
Gero, izanen zen bigarren aro bat: early Hungarian period, non:
The grammatical system starts to show the bases of our present-day grammar, its characteristic features take shape, based on the Finno-Ugric heritage. [Margit Szakács]
Eta, azkenik, hirugarrena: old Hungarian period, non:
The word order of word-combinations and sentences first of all originate from the ancient Hungarian period, and it is still the same in the present-day usage. The complement usually preceeded the basic element of the main structure. Strict restrictions regulated the word order of adjectives and appositions: the adjective stood before the noun, the apposition stood after the noun. [Antónia S. Hámori]
Aipu horiek, zeinen arabera hungariearen gaurko hitz-ordena izanen zen nola baitzen bere hatsarrean ("it is still the same in the present-day usage"), ez dira froga erabakior bat (horretarako beharko genituzké ikerketa konkretuak non konparatuko baitziren estruktura zaharrak eta berriak), baina, hala ere, hor irakurritakoak ez du zerikusirik ere kin hóri zein, Salabururen hitzetan, aipatzen duté bere "izen handiko hizkuntzalariek". Esan nahi baita, batere zerikusirik.

Nón daude hizkuntzalari horiek? Desagertu egin al dira ti azala on mundua? Zéin dira horiek hizkuntzalari handiak ze aipatu dute ze hungariera pasatu da ti izatea "head-first" a izatea "head-last"? Eta, inportanteena: zértan oinarritzen dira? [56] []

Etiketak: ,

4 Comments:

Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Modu hortan edo horrelatsukoan redaktaturik euskarea litzateke ulertzeko askoz errazago, nik ez dut dudarik hortan. Niretzat da evidente argia ikusten eta sentitzen dudala diaphanoki.

asteartea, urria 25, 2005 8:04:00 PM  
Blogger Jesus Rubio said...

Kaixo Josu:

Kontatzen duzu:

"Batek, Asierrek, zure liburua eskatu zidan eta gaur eraman diot 10 bat minutu begira lezan.

...

Txirrina jo ondoren lau eta erdietan patioan zehar nindoala Asierrek deitu nau eta esan:

Josu, Jesus Rubiok imeila dauka?

Eta neuk: Zer ba?

Ez, idatzi nahi diot galdetzeko nola okurritu zitzaion ideia hori buelta emateko euskarari."


Esaiozu, mesedez, Asierri ezen, bere esanetara nago afin erantzun a galdera guztiak zein nahi ditzan.

asteazkena, urria 26, 2005 12:48:00 PM  
Blogger Jesus Rubio said...

Estoy tan agradecido con usted, como lo pueda estar un padre con el bombero que acaba de rescatar a su hijo pequeño, de las llamas de fuego de un incendio.

1.: Euskaltzaindiak onartuko lukeen bertsio regresiboena:

Zurekin, sute baten garretatik seme gazteena reskatatu berri dion suhiltzailearekin aita bat egon daitekeen bezain eskerturik nago.

2.: Euskaltzaindiak onartuko lukeen bertsio progresiboena:

Hain nago eskerturik zurekin nola egon daitekeen aita bat sute baten garretatik seme gazteena reskatatu berri dion suhiltzailearekin.

edo, akaso:

Hain nago eskerturik zurekin nola egon daitekeen aita bat suhiltzailearekin sute baten garretatik seme gazteena reskatatu berri dionarekin.

3.: Euskara klasikoa:

Hain nago eskerturik zurekin nola egon daitekeen aita bat suhiltzaile harekin zeinek reskatatu berri baitio seme gazteena sute baten garretatik.

Azken hori ez da sartzen Euskaltzaindiaren planetan.

4.: Euskara are progresiboagoa:

Hain nago eskerturik kin zu nola egon daiteke aita bat kin hori suhiltzailea ze reskatatu berri dio seme gazteena ti garrak hon sute bat.

Eta nola emanen genuke hurrengo hau an euskara klasikoa?

Hain nago eskerturik kin zure aita nola egon naiteke kin aita hon suhiltzailea ze reskatatu berri dit seme gazteena ti garrak hon sute bat.

asteazkena, urria 26, 2005 4:17:00 PM  
Blogger Jesus Rubio said...

Kaixo Josu:

Nioen:

"Eta nola emanen genuke hurrengo hau an euskara klasikoa?

Hain nago eskerturik kin zure aita nola egon naiteke kin aita hon suhiltzailea ze reskatatu berri dit seme gazteena ti garrak hon sute bat."

Diozu:

"Euskara klasikoan:

Hain nago eskerturik zure aitarekin nola egon naitekeen aitarekin suhiltzaile harena zeinek reskatatu berri baitit seme gazteena sute baten garretatik."

Hori ez da euskara klasikoa.

Jar dezagun aurreko esaldia an 3. persona:

Hain dago eskerturik zure aitarekin nola egon daitekeen aitarekin suhiltzaile harena zeinek reskatatu berri baitit seme gazteena sute baten garretatik.

non, ulertuko genuke "suhiltzaile harena" nola sujetua hon "egon daitekeen".

Izatekotan, izan beharko litzateke:

(1) "...aitarekin suhiltzaile harenarekin zeinek ..." non "suhiltzaile harenarekin" bai doa kin "...aitarekin.

Edo, akaso (azken mugara ailegatuz):

(2) "...aitarekin suhiltzaile haren zeinek ...".

Bai bata bai bestea ez dira baizik bigarren mailako adabakiak respekto soluzio prepositiboa, zeinekin modu naturalean kateatzen baitira adreilu komunikatiboak an modu progresiboa, sortuz diskurso fluidoak.

Eta hizlariok asko estimatzen dugu fluidotasun linguistikoa, inkontzienteki bada ere.

osteguna, urria 27, 2005 12:19:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home