Errepideak desdoblatu ahal dira, eginez nolabaiteko bi errepide, bakoitza an norabide ezberdin bat, eta sintaxibideak ere joan ahal dira gerota gehiago desdoblatzen, sortuz SOVO sintaxi mixtoa

Lehengo batean aurkitzen genuén "doblatu" aditza artén arrotzhitzak zein Erramun Gerrokagoitia-k aukératu noiz azaldu zér diren hitz horiek:

"doblatu" horrek, apárte "bikoiztu" edo "errepikatu", esan nahi dú "egin dobladura bat":

antzera nola "plegatu" aditzak esan nahi duén "egin plegadura bat":

edo "tolestu" aditzak "egin tolestura" bat:

Hor doá 3. adiera ti "doblatu" aditza:

eta adiera bat ti "plegatu" aditza":

edo 1. adiera ti "tolestu":

eta plegatua dena, desplegatu ahal da:

berdin nola tolestua dena destolestu ahal den:

justuki berdin nola doblatua dena, desdoblatu ahal den. Gainera, errepideak desdoblatu daitezke, eginez nolabaiteko bi errepide, bakoitza an norabide ezberdin bat. Eta nolabait horrela ulertu behar dirá euskararen desdoblamenduak, zeinen bitartez, alde batetik, desplegatzen baita tresna sintaktikoen potentzia guztia, eta bestetik, lortzen dirá aukera sintaktiko bikoitzak, desdoblatuak, bakoitza an norabide bat.

Bide batez esán ze, azken adiera hori ("desdóblatu errepideak") agertzen zaigú an estilo-liburua ti "Berria" egunkaria, nahiz kin asteriskoa (ulertzen dugú ze horrela agertzen da zeren Euskaltzaindiaren Hiztegia-k ez dakar aditz hori):

Eta bai, esan dugunez, zentzu batean, sintaxiak ere desdobla daitezke, garatuz, desplegatuz, destoleztuz edo desdoblatuz aukera burulehen potenteak, horrela bikóiztuz bideak, eta sortuz SOVO sintaxi mixtoa, zeinen inguruan gogoratu ahal dugún, adibide, gure sarrera-zati hau:

• Azentu diakritiko tonikoa ere

Sintaxi desdoblatu eta bikoitz batean (SOVO pre eta postpositiboa), ondo lagungarria da markatzea zéin den norabidea, progresiboa edo regresiboa, zeintan irakurrí eta interpretatú sintagmak. Halako sintaxi jori batean berretu litezké partikula eta erabilera potentzialki anbiguoak, zein, dudarik ez, hobe baldin desánbiguatu an ber instant noiz irakurri (mintzatuan intonazioak eginen du bere lana).

Esan nahi baita ze, halako sintaxi desdoblatu batean maiz askoan nahas litezké, demagun "zein..." erlatibo burulehen atonoa edo "nola..." konparatibo berdin atonoa, eta euren kide galdetzaile indirekto tonikoak, "...zéin..." edo "...nóla...", halatan ze, hor ere, lagungarria izanen litzake azentu diakritikoa, kasu honetan tonikoa, zein dún askatzen zalantza hori. Kasu horrexetan, azentua ez litzake jada intonatibo hutsa, nahiz, jakina, hor ere intonazioa ezberdina izanen zen, baizik, diogunez, tonikoa ere (zeren markatuko lirake aukera galdetzaile indirekto tonikoak eta ez atonoak).

Halako azentu diakritiko tonikoa orriotan erabili izan dugu ez gutxitan, nola, adibidez, an azken esaldia on herenegungo sarrera:

Azentu progresibo hori dá ondo lagungarria an transizioa tikan sintaxi buruazken hutsa ki sintaxi desdoblatua (hala nola an sintaxi desdoblatua bera: SOVO), afin lagundu interpretatzén, lehenengo kolpean, lehenengo begiratuan, zéin den norabidea on diskursoa.

Azken "..., zéin den norabidea on diskursoa" horretan agertzen zaigú "zéin" azentuatu hori, zeinen azentua dén diakritiko tonikoa, afin ezberdindu dezagun tikan "zein..." erlatibo atonoa.

Eta gauza da ze bi azentu akutu horiek dirudité ondo lagungarriak ki erraztu instanteko interpretazioa, nahizta, finean, azentua jartzea edo ez jartzea geldituko litzake eskú erabiltzailea.

Bai, garatuz eta eskainiz aukera burulehenak, horrela bikóiztuz bideak, eta sortuz SOVO sintaxi mixtoa. [2175] [>>>]

"üdüri bezala..." forma indartua

Beste batzuetan ere ikusi ditugu estruktura bikoiztuak, hala nola an ondorengo sarrera (ikus hemen):

Sail horretan sar geinké ondorengo estruktura indartua ere, non baliabide konparatiboa bikoiztu den:

hola emanez ha forma bikoiztu-indartuá "üdüri bezala..." = "iduri bezala...". [1283] [>>>]

Hortxe daude forma bikoitzak ere: "lekat ... baizen"

Ikusi ditugu beste batzutan ere estruktura sintaktiko bikoitzak, eta "lekat" erabilita, bádugu halako formarik ere:

non aurkitzen dugún hasieran "lekat..." eta bukarean "baizen". Esan nahi baita ze hortxe dauzkagu forma bikoitzak ere. [1127] [>>>]

"yago amore" eta "iragazvide yago" an ber parrafoa: euskara hutsa

Atzokoan genioenez, irabazi ahal dirá, eta ondo bidean irabazi beharko liraké, mundu oso bat posibilitaté informatibo-expresibo, ondo gozagarriak, zein diren derivatzén ti erábilí aukera sintaktiko burulehen funtzional eta efektiboak. Eta horixe da kuestioa, horixe da abiapuntu eta ikuspuntua nondik jarri beharko ginake begíra ki etorkizun sintaktikoa.

Eta gauza da ze euskarak bádu tradizio luzea an eredu bikoitzak edota zeharo desdoblatuak, non aukera prepositiboak eta postpositiboak elkarbizi izan diren naturalki. Puntu honetan gogoratu nahiko genuke a expresioá "yago zerga" = "zerga yago", zein Gilen-ek erabiltzen zuén hemen (originalki hemen), eta zein ez den baizik "gehio zerga" edo "gehiago zerga", non bistan denez, "gehiago" konparatiboa aurreratu zaio ki "zerga" referentea, justuki desdóblatuz a estruktura konparatiboa nondik datorren.

Bai, estruktura desdoblatu hori agertzen zaigu an lumá on Joakin Lizarraga (1748-1835), nork ez zuen erakutsi batere arazorik ki erabili molde prepositiboa zein postpositiboa noiz nahiago zuen ("Urteko Igande Guzietarako Prediku Laburrak"):

Bistan da, "yago amore" eta "iragazvide yago" an ber parrafoa: euskara hutsa. [710] [>>>]

Aukera bikoitzak: "noiz.....-(e)nean"

Orriotan behin baino gehiagotan aipatu ditugú estruktura sintaktiko bikoitzak, zein dirén, aldi berean, pre eta postpositiboak ("nahiz... arren", "zeren... -lako", "harik... arte"), eta zeinen artean bereziki gogoratu nahi genuké Altube-k erabilitako "baizik eta... baizik" garatzaile gogoangarri hura:

• Altube (1950): beste harribitxi bat

Alde horretatik, sarrera honetan soilik apuntatu nahi genuke ondoko erabilera bikoitza ganik Eusebio Erkiaga (1912-1993):

Noiz
(Con -(e)nean).
An agiri ziran irakurleai egunerokoa bananduten asi baizen laster, noiz nasaien eta alaien egoanean, aren eper-txuntxurrak sekulako miña artu eben. Erkiag BatB 61. [OEH]

non gure "noiz..." prepositiboa juntatzen den kin "...-nean" postpositiboa xedéz eman beste estruktura bikoiztu bat zein den justuki an erdibidea artén buruazkentasuna eta burulehentasuna. Eta, esan gabe doa, aukeran. [700] [>>>]

Asier Larrinagak ez du ematen soluzio alternatibo zabalagorik

Zioen hemen Asier Larrinaga-k (zein, ezaguna denez, dén EITBko Euskara Zerbitzuko burua) ezen bera ez dago bereziki aldé erabili azentu graveak afin desanbiguatu zenbait esaldi erlatibo:

Ez naiz ni azentu horien oso aldekoa, batetik, azentuak gure inguruko hizkuntzetan beste zeregin bat duelako, baina batez ere, bestetik, erlatiboaren arazoa konpontzeak ez duelako konpontzen arazo zabalago bat. Xabier Aristegietak velcro efektua esan zion arazo horri Senezen argitaraturiko artikulu batean ("Euskarazko testuen komunikagarritasun-problema larriak", Senez 37 (2009). [Asier Larrinaga, 2011]

Eta berak ematen duen arrazoia da ze azentu horrek ez du konpontzen arazo bat zein dén zabalagoa, hedatzen delarik ki sintagma guztiak non gertatú velcro-efektua on Xabier Aristegieta, zeintan duda egiten dugún zér zerékin lotu.

Eta ez zaio puntu horretan arrazoirik falta ki Asier Larrinaga: arazoa ondo zabalagoa da, hain ere zabala non blaitu egiten du euskara idatzi guztia, zeren dén zuzeneko islada on inkoherentzia sintaktikoá sortua ganik sintaxi buruazkena, nola genioen hemen:

Gure ustez, soluzioak jo beharko luke ki izán sintaktikoa, ez grafikoa, zeren hori izanen litzake seinale argia eze sintaxia ari den irabazten jarraitutasun irekia, zein baita azken helburua.

Gauza litzake erabiltzeá baliabide burulehenak noiz-ere ikusten den egoki, horiexek baitira sakoneko soluzioa ki velcro efektuak, zein ez diren baizik zuzeneko ondorioa ti inkoherentzia sintaktiko-interpretatibo buruazkena.  [Balbula, 2018]

Edonola ere, sintaxi bikoitz batean (SOVO), ondo lagungarriak izan daitezke azentuak (zein izanen lirake optatibo) eta oso bereziki azentu akutuak afin desegin hainbat duda respektu ustezko edo benetako velcro-efektuak.

Báda, ordea, arazo handi bat an erantzuna on Asier Larrinaga: kritikatzen du soluzio bat zatio izán partziala, baina ez du ematen soluzio alternatibo zabalagorik. [638] [>>>]

zein txoria lez = zein txorija

Azkenaurreko sarreran ikusten genuén estruktura bat non erabili dén "zeinda..." prepositiboa gehi "...legez" postpositiboa, biak batera, bitárten beste batean erabili dén "zeinda..." soila. Orain ikusi behar dugú antzeko erabilera bi non batean agertzen dirén elkarrekin "zein..." prepositiboa gehi "...lez" postpositiboa, biak batera, bitárten bestean soilik erabiliko dén "zein..." prepositiboa, biak ere konparatiboak:

6. Como. v. bezala. Onek esan ta ister urkulu / jarri zan txarri ganian, / zein txorija juan zan egan / Jaunen Jauregira artian. Ur PoBasc 206 (Azc PB 329 zein txoria lez).[OEH]

Eta, bide batez, ezin liteke esan ze konparagaia (txoria) luze edota konplexua denik. [574] [>>>]

"zeinda..." burulehena kin "...legez" buruazkena

Atzoko sarreran genioen ze "zeinda..." konparatiboa ez da baizik euskararen garapen sintaktiko propio bezain eder bat, baina nóndik eta nóla sortu da? Akaso bilatu beharko genuke bere sorbidea an erabilerak nola ondorengoak, non, batzutan, erabiltzen dén batera-kin baliabide buruazken konparatibo bat:

"Zein dda... Konparazio juntagailuaren indargarria, oso adinekoek bakarrik darabiltena. [...] Otx ein basuai, zein da etxia balitz letz, da arek euparia ein dda kontestau daben moduan kontestau. Zein dda... eztakit ze balitza bezelaxe" Elexp Berg. "Seiñ dda, bezala. Frixkua... ori seiñ dda melakatoian ramoko fruta bat, txikixaua iseten da, ta urtzuaua" AntzHizk 233. Beste kaleak (onen aldean txikiak) erdi-konturatu baga bertara eroaten dabe bat, zein da errekatxuak ibai andira daroezan urak legetxez. A BeinB 83. [OEH]

Ikus daiteke hor erabilera bat non "zeinda..." partikula burulehenak ez darama berekin atzeko "...bezala" buruazkena, eta non, argi denez, partikula prepositiboak ezin duen jokatu paper indartzaile hori zein Elexpuruk asignatzen dion. Baina akaso, paper indartzaile horretan aurki daiteke mekanismoa eta abipuntua nondik gerora sortuko zén erabilera konparatibo burulehen hutsa, bidéz mekanismo propio bat. [572] [>>>]

Soildua doanean, ezin liteke indartzailea izan

Ari garelarik mintzatzen (aurreko hiru sarreretan) gain inprezisioak zein, gure ikuspegitik, aurkitzen diren an ondorengo definizioa on "harik eta..." (Euskaltzaindiaren Hiztegia).

harik eta

arte(an) edo arteraino hitzez amaitzen diren denborazko esaldien hasieran, indargarri gisa-edo, ezartzen den esapidea. Lan honetan jarraituko dugu, harik eta bukatu arte . Harik eta ikusi arte. Harik eta Herodes hil artean. Harik eta heldu ziren arteraino. Hain maitea zuten hizketa hau, non, harik eta goseak estutu zituen. Harik eta San Ignazio arte.

fijatuko gara orain an horiztatutako sintagma hori (...indargarri gisa-edo, ezartzen den esapidea.), non zehazten den ze "harik eta..." dá partikula indargarri bat, esan nahi baita indartzailea. Eta gauza da ze, soildua doanean, ezin liteke indartzailea izan.[531] [>>>]

"harik..." prepositibo soila, aspalditik ere erabilia

Aurreko sarreran mintzatu gara burúz estruktura bikoiztuak, nola hori zeintan "nahiz..." prepositiboa eta "...arren" postpositiboa erabiltzen dirén batera.  

Elkarrekin erabil daitezke "harik..." eta "...arte" (pre eta postpositiboa) ere, bikoizturik. Ikus ondorengo adibidea, zein aurkitzen baita an "Euskara Batuaren Eskuliburua" [Euskaltzaindia, 2018]:

HARIK (ETA) Gutxieneko aprobetxamendua lortzen ez duen langileari IVAPek ez dio ondorengo ikasturteetarako lanorduz kanpoko ikasketarik onartuko, harik eta langileak bere kabuz 11. oinarrian ezarritako gutxieneko aprobetxamendua lortu arte. [EBE, Euskaltzaindia, 2018]

Hor dugu beraz, aukeran, estruktura bikoitz hori (non, bide batez esanda, aditz subordinatua ez datorren jokatua), hala nola ere aukera postpositibo soila (soilki "...arte" erabilita), baina, galdera da: inoiz erabili al da estruktura prepositibo soila (soilik "harik..." erabilita)?

Eta lehenengo erantzuna hauxe izan liteké:

• inoiz erabili ez balitz ere, hortxe legoke aukera, hortxe legoke mekanismoa ki erábili estruktura hori, berdin ere.

Horren harian aurkitzen dugú, adibidez, ondoko erabilera ganik Etxeberri Ziburukoa an bere "Manual devotionezcoa" (1627):

Gorputzarekin oraiño iuntatzeko desira / Geldi zaio, harik ekhar dadin bere nahira. EZ Man I 45. [OEH]

non justuki daukagún "harik..." prepositibo soila, aspalditik ere erabilia. [523] [>>>]

Estruktura sintaktiko bikoitzak

Aurreko sarreretan nabarmendu nahi izan dugu nóla euskaraz bádauden aukera ezberdinak afin emán aditzak an modu eliptikoagoa edo osoagoa aráuz interes komunikatiboa on hizkuna (ikus sarrera hau edo hau, edo atzokoa), aukeran obviátuz eliptikoagoetan zenbait xehetasun respektu, adibidez, aspektua edo numeroa, zein berdin ere zehaztu litezken nahiz akaso gertatu redundanteak.

Eta justuki redundanteak gerta daitezke zenbait aukera sintaktiko bikoitz ere, non gako estrukturala (demagun, kontzesiboa) agértu bikoiztua pre eta postpositiboki. Har dezagun, hortaz, Lafitte-k harira ekarritako "nahiz..." prepositiboa eta bere baliokide semantiko postpositiboa, "...arren", zeintzuk elkarrekin ere aurki daitezken:

nahiz (Con arren). Senperen izena da eskaraz Helbarren, / nahiz alderdi batek orai duen arren. Hb Esk 119. Alaz guztiyaz ere jaten, / gogotikan saia, / naiz atea egon arren, / izugarri zalla. JanEd II 123. Naiz aunditu eta gaur kale-etxe bezela jarria dagoan arren, garai artan etxe koxkor bat zan. Salav 36. 

Eta gauza da ze halako erabilera bikoiztuak dirá printzipioz redundanteak, nahiz batzuetan interesa litezké, adibidez afin azpímarratu perpausaren zentzua. Esan nahi baita ze, finean, halako egitura bikoiztuak dirá beste aukera batzuk, zein, horiek ere, erabil litezké noiz nahi den. [522] [>>>]

"ezen" eta "eta" batera ere

Aurreko bi sarreretan (ikus azkena) mintzatu gara burúz "ezen" eta "eta" explikatiboak, eta orain aipatu nahi genuke ze bi partikula horiek batera ere eman daitezke. Ikus ondorengo adibideak an OEH: 

ZE: (Reforzado con eta). Ire semiari berbetarako edukaziño pixkat emon biar detsak; ze, ikan tratatzen najok eta. SM Zirik 78. Nunbaitx leku biarrian izango gaituk, ze, [...] mundu au ixa gaiñezka ein biarrian jaukagu-ta. Ib. 23. [OEH]

non bukaerako "eta" edo "-ta" horiek balia litezke ki enfatizatu (edo akaso gogoratu) perpausaren zentzu explikatiboa noiz kokátu aditza an posizio buruazkena.

Báda, bestalde, beste erabilera bat non "eta" partikula ez den klitikotzen kin bukaerako aditza on perpaus explikatiboa (nola gertátu gorago), ezpada-ze klitikotuko da kin "ezen" bera, sortuz halako aukera konjuntibo burulehen nabariago eta indartuago bat, hain zuzen "ezen-eta":

EZEN ETA: Porque, ya que. Deusik ez dezake, ezen-eta da estekatua. Othoizlari n.º 19, 226. [OEH]

Hortxe dauzkagu "ezen" konjunzio burulehena eta "eta" partikula, orain indartzaile bihurtua. [443] [>>>]

Altube (1950): beste harribitxi bat

Aurreko postean irakurri dugu nóla Altubek (1951) proposatzen zigun adibidezko esaldi bat non erabiltzen zuén BAIZIK pre eta postpositiboa, biak batera:

b) »(Estu ori esan), BAIZIK-ETA, au...ori ...ta bestea BAIZIK» [EG, 8:10,19.]
[Altube, 1951]

Post honetan nahi dugu azpimarratu ze Altubek berak 1950an jada argitaratua zuén textu bat non agertzen zen estruktura bikoitz hori (pre eta postpositiboa), ez adibide modura, baizik textu modura. Hona hemen:

Idazleen izenik eztet aitatuko, ori ezpaita nere egitekoa, baizik-eta, idazle guziok, erderak eraginda agertu oi ditugun idatz-jokera txarretzaz, elkar argitu ta kontu araztea baizik. [Altube, 1950, "Erderakadarik txarrenak II", Euzko Gogoa, 9-10 zenbakiak]

Altuberen saio garatzaile hori dá, nire ustez, beste harribitxi bat, zeinen distirak erakusten duén bidea. [244] [⇶]
_____________________
Irakur ere:

• Harribitxi bat: Seber Altube, defendituz eta erabiliz "aurre-ezarkinak" (valiabide prepositivoak)
• Altube (1951): oinarrizko referentzia bat 
• Altube (1951) vs. Altube (1929): BALDIN (argitzailea + expresivoa)
• Altube (1951) vs. Altube (1929): BAITA  
• Gehiago buruz BAITA ERE
• Altube (1951) vs. Altube (1929): ZERREN-ETA (arrazoi funtzionalak) 
• Altube (1951) vs. Altube (1929): BAIZIK-ETA (evoluzioa)
• Altube (1951) vs. Altube (1929): BAIZIK-ETA (probatzen) 

Finlandiera dago esanguratsuki garatuago ezi euskara

Demagun momentu batez ezen euskaraz debekatzen digute sortzen esaldiak non perpaus menderatuak doaz atze perpaus nagusia (hots, derrigor eman beharko lirake perpaus menderatuak aurre perpaus nagusia): denborarekin ohitu gintezke a egoera hori (nola ohitu gintezke a edozein egoera), baina ti ikuspuntua on gaurko egoera, nik uste ez datekela dudarik ezen egoera txarrago batean egonen ginakela.

Gauza da ze japoniarrak dira aurkitzen justuki an egoera hori (tabua omen da ematea mendeko perpausak atze nagusia): beraz, ¿nola argudiatu liteke ze japoniera ez dago an egoera komunikatibo bat esanguratsuki azpigaratuagoa ezi euskara?

Finlandieraz, berriz, mendeko perpausak eman daitezke bai aurre eta baita atze perpaus nagusia, eta gainera (ia beti) lotzen eta kateatzen dira bitartez baliabide prepositiboak an kontrastea kin euskara, non, askotan ere, perpaus menderatuak ematen baitira erabiliz baliabide pospositiboak. Ikus:

1. Ez badago borondate adierazkor berezirik, finlandierak kokatzen du aditza atze sujetua eta aurre osagarriak. Adibidez:
   
   Marja ja Jukka Mäki ovat paataneet viettaa kaksi viikkoa Barcelonassa.
   zein baita literalki:
   
   Marja ja [y] Jukka Mäki ovat [han] paataneet [decidido] viettaa [pasar] kaksi [dos] viikkoa [semanas] Barcelonassa [en Barcelona ("Barcelonassa" da inesiboa hon Barcelona)].
2. Finlandierak (ia beti) erabiltzen ditu baliabide prepositiboak afin aurkeztu perpaus menderatuak (hor, jakina, sartzen dira perpaus menderatu erlatiboak, zein erabiltzen baitira etengabe eta nonahi):
   
   Se on nimeltään tenora, eräänlainen oboe ja soitin, joka erottuu selvimmin sardana-musiikissa.
   
   Se [Ello] on nimeltään [se llama] tenora [tenora]: eräänlainen oboe [especie de oboe] ja [e] soitin [instrumento], joka [que (erlatibo murriztailea)] erottuu [destaca] selvimmin [más] sardana-musiikissa [en la música de la sardana].
3. Perpaus menderatuetatik kanpo ere, finlandierak erabiltzen ditu askoz preposizio (edo/ta estruktura prepositibo) gehiago ezi euskarak, eta azpimarratu nahi genuke ze preposizio horiek izaten dira posposizio desdoblatuak (zein, adibidez, posposizio moduan joan daitezke kin genitiboa, eta preposizio moduan joan daitezke kin partitiboa).
   
   No, se on lähellä hotellia.
   
   No [Pues], se on [está] lähellä [cerca] hotellia [del hotel ("hotelli" an partitiboa = "hotellia")].
   Alternatiboki:
   
   No, se on hotellin lähellä (orain "lähellä" pospositiboa eta "hotelli" an genitiboa = "hotellin").

Horregatik guztiagatik, finlandesa dago komunikatiboki garatuago ezi euskara, nahiz dagoen esanguratsuki azpigaratuago ezi ingelesa, non (ia beti) erabiltzen (ahal) dira baliabide prepositiboak afin aurkeztu edozein osagarri menderatu (perpausa izan gabe ere).

Euskarak jo beharko luke buruz finlandiera (eta honek buruz ingelesera), eta ez buruz japoniera. Zeren ordena eta rekurso prepositibo horiek guztiak eskura izatea ez baita inondik inora komunikatiboki berdin, ez horixe! [68] [⇶]

Ez da berdin!!!

Dio Patxik:

a) denborazkoa baldin bada, aldiberekotasuna adieraziko du, eta orduan berdin-berdin da bigarren esaldiaren hasieran joatea edo lehenbiziko esaldiaren bukaeran.

Beraz, Patxi, hurrengo biak berdinak dira, ezta?:

Zu niri begira egon zinen, ni hizketan aritu nintzen bitartean.

edo:

Zu niri begira egon zinen bitartean, ni hizketan aritu nintzen.

Bistan denez, intentzioak ez dira inondik inora berdinak. Har dezagun beste esaldi hau:

Patxiren proposamenaren harian izanen genuke hau:

Berdintasunik (egongo) ez den bitartean, emakumeak besteak zaintzera behartuta egonen dira.

zeinek adierazten baitu beste esanahi bat, beste informazio bat, beste mezu bat: Patxi-ren "bigarren" perpaus hori dá perpaus menderatua, eta "lehenengoa" dá perpaus nagusia, eta ezin dira aldatu paper horiek gabe-eta egon dadin esanahi aldaketa.

Gainera, ohar gaitezen ze, zure transformazio kaskar (eta, areago, txar) hori burutzeko, beharko genuke hasieratik bertatik baloratu ea "bigarren" perpausa luzea ote den, afin erabaki nola planteatu "lehenego" perpausa. Egoera horrek, bistan denez, dakar, alde batetik gainkostu komunikatiboa, eta bestetik zurruntasun komunikatiboa, respektu egoera alternatiboa non ez dugun halako baloraziorik egin behar zeren arazorik gabe erabaki dezakegun non kokatu gure denborazko baliabide hori:

Ez da berdintasunik izango bitartean-eta emakumeak egon daitezen behartuta besteak zaintzera.

zein arazogabe luzatu liteke:

Ez da berdintasunik izango bitartean-eta emakumeak egon daitezen beharturik zaintzen zaharrak, umeak edo/ta etxeko persona guztiak zein ezin dira baliatu ezpada laguntzarekin.

Patxi, zuk (eta Juan Garziak) proposatzen duzun transformazio hori dá kostutsua, inefizientea, kaskarra eta, hitz batean txapuza bat. Gogoratu behar da ze transformazio horren iturria dá justuki estuasuna zein segitzen zaio a erabilera hon "-n bitartean" (hortxe dago premia).

Nik "bitartean-eta" horri ikusten diodan arazo bakarra dá luzea dela: adibidez, "nahiz-eta"-k ditú 3 silaba, eta "bitartean-eta"-k dauzká 6 silaba. Horregatik, aukeran erabil liteké "bitarten", zeinek ditú 3 silaba. Hau da: "bitartean-eta" = "bitarten". Ikustagun adibide bat non kateatu ditugu baliabide prepositibo gutxi batzuk:

Hemen ez dago zereginik, bitarten egon daitezen purista porrokatuak zein hasten baitira dardarka noiz ere ikusten baitute proposamen aurrerakoi bat.

edo:

Bitarten egon daitezen purista porrokatuak zein hasten baitira dardarka noiz ere ikusten baitute proposamen aurrerakoi bat, hemen ez dago zereginik.

Gainera, Patxik aipatzen du bigarren adiera bat hon "bitarten":

b) esanahia bestelakoa bada (aurkaritza, seguruenik), orduan tentu handiagoarekin ibiliko nintzateke: printzipioz aurkaritzako lokailu baten alde egingo nuke.

Gure oinarrizko kuestioa da "pospositiboa vs. prepositiboa", eta handik segitzen diren diferentziak. Hortaz kontua da:

Osasunak eutsi egin zion gol bateko aldeari, Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste hainbat taldek bi golen aldea alferrik galdu zuen bitartean.

vs.

Osasunak eutsi egin zion gol bateko aldeari, bitarten Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste anitz taldek alferrik galdu zuten bi golen aldea.

Baina, Patxik ez du aukera hori planteatzen; Patxik planteatzen du aukera arten (= inter) bi baliabide (prepositibo) zein ez diren zertan bateraezinak izan behar:

Bitarten Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste anitz taldek aldiz (berriz, aitzitik,...), alferrik galdu zuten bi golen aldea.

edo:

Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; bitarten Realak, Athletic-ek, Alaves-ek eta ligako beste anitz taldek berriz (aldiz, aitzitik,...), alferrik galdu zuten bi golen aldea.

Nik ez dakit zergatik ibili behar garen beti aukera baliotsuak kentzen: kalkoak direla edo ez direla, beti ere. Zergatik ez ditugu kentzen hauek ere? 

Nahiz-eta Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak merezi izan zuen gehiago.

edo

Nahiz-eta Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak, halere, merezi izan zuen gehiago.

Horien bien ordez, erabil genezake soilik beheko hau, ez da Patxi?

Osasunak eutsi egin zion gol baten aldeari; Realak, halere, merezi izan zuen gehiago.

Bai "nahiz-eta" eta baita "bitarten" ere balio handikoak dira askotan, eta "bitarten" hori ez dugu gehiago erabiltzen zeren ez dugun gure egin, zeren ez dugun normalizatu. Patxi-ren ahalegina kontrako norabidean doa. [67] [⇶]