astelehena, abendua 17, 2018

Hala mekanismoa on atonazioa on galdetzaileak nola ere adverbioak edota izenordainak dirá izaten iturria on erlatiboak, preposizioak eta artikuluak

Aurreko sarreran ikusten genuen zéin zen bide tipikoa nondik sortu artikulu definituak (atonoak) tika erakusleak (tonikoak). Eta gauza da ze prozesu horrek bádu analogia argia kin sorrerá on erlatibo murriztaileak, nola zein (atonoak), ti euren kide galdetzaileak (tonikoak):
Ikus: Mekanismo propioak: zeharkako galderak an sorrera e zenbait eraikuntza erlativo
Edo, orobat, kin sorrerá on zenbait preposizio (atono), nola "in" (edo, antzera, "an") ti euren pareko adverbioak (tonikoak):
Ikus: Nóla sortu zen "in" preposizioa, nondik etorriko ziren "in" edo "en". Eta antzera ere "an".
Izan ere, prozesuaren finean dá gertatzen reanalisi sintaktiko bat (erakuslea nola artikulu, galdetzailea nola nexu erlatibo, adverbioa nola preposizio), zein den islatzen fonologikoki an atonizazioa on erakuslea, galdetzailea edo adverbioa.

Gogora dezagun eskematikoki zéin izanen zen prozesua nondik sortuko ziren nexu erlatiboak ti galdetzaileak: 
1:  Erlatibo korrelatiboa (galdera-erantzuna):
1.1: Zuzeneko galdera:

Zéin lagun etorri ziren atzo? Lagun horiek etorri dira gaur ere.
1.2: Zeharkako galdera, nondik etorriko litzake "-n" subordinazio-marka:

Zéin lagun etorri ziren atzo, eta lagun horiek etorri dira gaur ere.
2: Erlatibo anaforikoa:
2.1: Erlatibo oraindik tonikoa:
Gaur etorri dira lagun horiek, zéin etorri ziren atzo.
2.2: Erlatibo jada atonoa:
Gaur etorri dira lagun horiek zein etorri ziren atzo.
Ohartu ze, jatorriz behintzat, perpaus erlatiboaren aditzak joko luke ki kokatu justuki atze nexu erlatiboa, lein-ze atzerago.

Bestalde, komentatu ze, erlatiboen kasuan, bilakaera dá zerbait konplexuagoa ezez artikuluetan; izan ere, aurrena gertatzen da birrordenazio sintaktiko bat (dislokazio bat) ki kokatu galdetzailea an posizio anaforikoa (pausu hau ez da beharrezkoa an bilakaerá on artikuluak zeren hasieratik ondo kokatuak dira), eta gero dator birranalisia, zein, diogunez, den islatzen an atonazioa on galdetzailea. []

Etiketak: , , , , ,