1659: "Uçac, anaya, oray ere gueyago dituc oronac eces egunac" [ezagutu da an 2011]
Azkenaurreko sarreran aipatzen genuen a-partikula konparatibo burulehená "ezez...", zein agertzen zaigún an 1659, jarria an ahoa on persona bat zein zuzentzen zaion ki bere anaia an terminu hauek:
Baita komentatu, an ber haria on gure azken sarrera, ezen "ez" expletivoa an "ezen ez..." ez dela jada bere osotasunean expletivoa an "ezez...", non, behin kontrakzioa eginda, soilik litzakén expletivoa bukaerako "-z" morfema.
Azkenik esan ze, gaurko adibide honetan ere, baliabide burulehen konparatibo horrek ez du aurkezten konparagai luze edo konplexurik, baizik justuki alderantzizkoa, sinplea, hain sinplea nola "egunac". [580] [>>>]
[…] que le dixo al dicho Miguel de Alemán, su hermano, con mucha cólera estas raçones en vascuence: Jaincoaren passioa! Uçac, anaya, oray ere gueyago dituc oronac eces egunac, que en romance quiere decir: “Dexarlos, hermano, que, por la pasión de Dios, son las más horas que los días”, que al sentir de dicho testigo las dichas raçones son palabras de amenaças y desafío. [1659]Textu hori aipatzen dá, besteak beste, an tesia on Urtzi Reguero titúlatzen "Goi-nafarrera arkaiko eta zaharra: azterketa eta testuak" (2017), aterea ti textuak zein Maiora Mendiak eman dituén ezagutzera duela gutxi, justuki an 2011:
Nafarroako iparraldean jarraituz, Baztangoak dira orain dakartzagun esaldiak. Guztiak dira XVII. mendekoak, eta eskualdeko hiru herriri dagozkie: Amaiur, Irurita eta Arantzari, hain zuzen ere. Maiora Mendiak (2011: 148-152) eman zituen ezagutzera hiru lekukotasun hauek. [Urtzi Reguero, 2017:109]Urtzi Reguero-k dioenez:
Sintaxi aldetik, konparaziozko perpausak osatzeko eces partikula erabiltzen da: oray ere gueyago dituc oronac eces egunac (1659). [Urtzi Reguero, 2017:110]Bide batez komentatu nahi genuke "ezez..." konparatibo horren interesa, zeren 2 silabatan betetzen baitú funtzio bera zein 3 silabatan betetzen dutén "ezen ez..." edo "eze ez..." edo "ezi ez..." partikulek, izanki horrela kasu askotan bereziki erabilgarria.
Baita komentatu, an ber haria on gure azken sarrera, ezen "ez" expletivoa an "ezen ez..." ez dela jada bere osotasunean expletivoa an "ezez...", non, behin kontrakzioa eginda, soilik litzakén expletivoa bukaerako "-z" morfema.
Azkenik esan ze, gaurko adibide honetan ere, baliabide burulehen konparatibo horrek ez du aurkezten konparagai luze edo konplexurik, baizik justuki alderantzizkoa, sinplea, hain sinplea nola "egunac". [580] [>>>]
Etiketak: ezen, konparatiboak
posted by Jesus Rubio at osteguna, uztaila 04, 2019
2 Comments:
Lagunak on Balbula:
Askotan dugu pentsatzen ze bakarrik gure hizkuntzak ditula arazoak. Zorionez edo zoritxarrez gaude oker gai honetan. Nire uste apalean, batzuk hizkuntzak dute lortu garapen maila bat eta beste batzuk gara gelditu bide erdian. Honek ez du esan nahi hau denik behin betirako, ezta gutxiagorik ere. Beti ahal dugu –eta behar dugu- jo aurrera, garatuz gure hizkuntza ahalik eta gehien. Eredua ez du zertaz izan behar bakarrik romanikoa, izan ahal da tik munduko edozein hizkuntza. Are gehio, guk asmatuko bagenu esaterako sintaxi bat ago evoluzionatua alderatua kin egungo edozein hizkuntza, inplementatu beharko genuen hitz orden berria eta hori izango zen gure ekarpena an egungo giza komunikazioa. Hau benetan diot, nahiz eta egun oso urruti gaude tik horrelako egoera bat.
Nahi dudana esan da, ez zaiola izan behar beldurrik aldaketari. Are gehiago, beldurra izan behar zaio ez aldatzeari, ez evoluzionatzeari, zeren honek gaitu eramaten modu saihestezinean heriotzara. Hau ahal dugu ikusi gure inguruan, dena aldatzen baita. Adibidez, enpresa mundua, teknologia, kirolak eta abar. ¿Zeinek du errepikatzen betiko eskema? Inork ez, zeren horrek luke suposatuko hondamendia, txikizio segurua.
Dut bidaltzen link bat non ahal duzuen irakurria artikulu bat, on Martin Ehala finlandiarra non idazten duen buruz sintaxi aldaketak lituanieran. Artikulu bikaina.
Txopi
https://www.sejongjul.org/download/download_pdf?pid=jul-7-1-49
Lagunak:
Hemen duzue bigarren artikulo bat on Martin Ehala, agian ago interesgarri ezen lenengoa.
Txopi
file:///C:/Users/MIKEL/Downloads/How_a_man_changed_a_parameter_value%20(1).pdf
Argitaratu iruzkina
<< Home