Galdegai preverbalek ez dute ametitzen aposiziorik artén galdegaia eta aditza

Atzo ikusten genuen Euskaltzaindia-k emandako pasarte bat non, besteak beste, instituzio goren horrek ematen zigún adibide hau (Euskaltzaindia, EGLU V, 1999:237):

Bertan aurkezten diguté ondorengo esaldia:

(Ez edozein liburu, baina) eleberri bat, zein Etxaidek iaz argitaratu baitzuen, eskaini zidaten lagunek (= Etxaidek iaz argitaratu zuen eleberria)

non izanen genuke perpaus erlatibo explikatibo bat (aposizio azaltzaile bat) zeini...

..., interpretazio murrizgarria eman dakiokeen. (Euskaltzaindia, EGLU V, 1999:237)

halan ze interpretazio restriktibo hori ametituko litzaioké zeren bere aurrekaria dén mugagabea.

Baina, nola genioen an sarrera hau, gauza da ze:

Eta antzerakoa gertatzen da kin aditz-buruak respektu euren foku estuak (galdegaiak). Euskaraz adibidez, aditzaurreko foku estuek eramaten duté azentua, eta segituan (pausa gabe) aditza eman behar da, oro har. Gakoa da ze sintagma enfatiko inkoherente (burugabeko) batek behar du erdietsi koherentzia ahalik eta lasterren afin izan eraginkorragoa, eta horrexek presionatzen du hiztuna afin ez egin pausarik (zein izanen litzateke pausa inkoherentea). Ikus Euskaltzaindiaren hitzetan (Euskal gramatika. Lehen urratsak I, 1991):

..., galdegaia atal bat denean, atal hau aditzaren aurre-aurrean ipini ohi da, eta aditzarekin batera ahozkatu, bien artean inolako etenik egin gabe. [Euskaltzaidia, Euskal gramatika. Lehen urratsak I, 1991:17]

Esan nahi baita ze aditz aurreko galdegai batek ez du ametitzen aposizio bat artén galdegaia bera eta bere aditza, zeinekin batu beharko litzaken intonatiboki (horrek hautsiko bailuke batasun intonatiboa zein eskatzen zaion ki galdegai preverbal bat). Esan nahi baita ze Euskaltzaindia-k emandako esaldiori non formalki agertzen zaigún perpaus erlatibo explikatibo bat (nahiz, dioskuenaren arabera, semantikoki restriktiboa ere izan liteken), ez legoké...

... ondo moldatua... (Euskaltzaindia, EGLU V, 1999:237)

baizik eta, antzera nola goragoko ustezko restriktibo hutsa, hori ere gaizki moldatua. [990] [>>>]