[Erantzunez a Patxi Petrirena buruz komentarioa zein berak publikatu du
hemen.]
Irakasleak galdetu zion ikasleari:
Nola emanen zenuke hurrengo esaldia ahalik-eta modu progresibo eta informatiboenean? "Hau ume bat edo gehiago sortarazitako gizon edo animalia ar bat da"
eta ikasleak erantzun:
"Hau da aita bat"
[Kontuan har ezen, "aita" hitzak esan nahi du hau: "ume bat edo gehiago sortarazitako gizon edo animalia arra" (Elhuyar-en "Hiztegi entziklopedikoa")].
Jakina, irakasleak esan zion ikasleari ezen errepika zezala ariketa, baina mantenduz jatorrizkoaren
hitz gakoak,
informazioa (adibidez: sortarazi aditza) eta
oinarrizko estruktura ere (adibidez: nexo erlatiboak).
Anekdota fiktizio horrek balio digu afin ilustratu (ageriko diferentziak aparte) zer egin nahi izan duen Patxi Petrirenak an bere bersioa on nire testua (Petrirena, gainera, inprezisoa izan da bere ordezkapenean, ikusiko dugunez).
Patxi Petrirenak sartu digu "
arbuiatu" afin ordeztu nire "
-n kontra egon"
desdoblatua, eta hala eginez jarraitu du erabiltzen
baliabide prepositibo bat, baina orain
integratua edo ezkutatua an aditz bat zein ez da gure aditza,
ezta sinonimoa ere (nolabait esan,
Petrirenak behartu du ordezkapen desegoki hori afin
ekidin zenbait efektu antikomunikatibo hon sintaxi pospositiboa).
Horrek, jakina, ez du balio: gure helburua zen, eta jarraitzen du izaten, konprobatzea nola geldituko lirateke nik erabilitako baliabide prepositibo horiek ("
kontra ..." edo "
on ...") noiz erabiltzen baititugu an sintaxi ortodoxoa ("
... -n kontra" edo "
... -n"), eta, beraz jokoz kanpo gelditzen da erabiltzea "
preposizio ezkutatuak" (erabiliz "
Arbuiatzen dut ..." ordezta "
Nago kontra ..."),
are gutxiago baldin preposizio horiek ezkutatzen badira azpi forma hon "
aditz inprezisoak" zeinek
desbirtuatzen baitute mezua zein eman nahi den (ni, demagun bozketa batean, egon naiteke zerbaiten alde edo kontra, baina ez dut zertan derrigor arbuiatu behar).
Hori tipikoa da:
zehazki esan nahi dugunori (edo sintaxi prepositibo batez esanen genukeenori) modu pospositiboan nekezagoa izanik, gure kuasiezinean amaitzen dugu esaten beste zerbait, antzekoa baina prezisiorik gabekoa, zeinek ematen du ideia lauso eta desenfokatu bat buruz zer esan nahi genuen.
Gauza horietaz soilik enteratzen gara an itzulpenak.
Hori guztia
hobeto uler dezagun, egin dezagun aldaketa txiki bat an nire esaldia:
Kokatu naiz kontra mediokritate zientifikoa hon horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ebidentzia.
Hor, bistan denez, ez du balio "
arbuiatu"
behartu horrek.
Beraz,
preposizio (gaizki) enkubiertorik gabe, itzulpena geldituko litzateke honela (soilik aztertuko dut lehenengo esaldia, momentuz behintzat):
Nago begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritatearen kontra.
edo, ortodoxoago:
Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritatearen kontra nago.
Har dezagun azken hau, eta egin dezagun
konparazio komunikatiboa kin jatorrizko bersioa:
Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ebidentzia.
Bistan denez, nire esaldian hasieratik bertatik ezagutzen dugu
zertaz ari garen,
zertara goazen:
Nago kontra...
Aldiz, testu antiinformatiboan hasten gara jasotzen
xehetasunak zein ez dakigu zertara datozen (
hauxe da inkoherentzia, zeinek lapurtzen digu
lasaitasun pausatu eta progresiboa):
Begien bistakoa onartu nahi ez duten...
Nirean, koherentziak sortzen du progresio informatibo egokia, pausatua:
Nago kontra mediokritate zientifikoa...
Hor, buru sintaktikotik buru sintaktikora goaz ematen informazioa,
"head"-etik "head"-era, eta horrek sortzen du lasaitasuna eta
kontrola gain diskursoa zein sortzen ari gara. Bersio antiinformatiboan berriz,
inkoherentziak sortzen digu estuasuna, eta horrek
kentzen digu kontrola:
Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien...
Guztiz bistakoa da ezen azken hau da
prozesagaitzagoa ezi originala:
Nago / kontra / mediokritate / zientifikoa / hon / horiek / guztiak / ze, / ikertzaile linguistikoak izanik, / ez duten onartu nahi / ebidentzia.
versus:
Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritatearen kontra nago.
Azken honetan ez dago
pausa koherente bat bera ere.
Gainera ordena informatiboa
irekia da:
Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ebidentzia gero eta handiagoa zein irakur daiteke buruz ordena antiinformatiboa eta haren inkomenientziak.
Bestalde, hauxe litzateke Patxi Petrirenaren bersioaren kontrabersioa:
Nago kontra mediokritatea on ikertzaile linguistiko horiek guztiak ze ez duten onartu nahi ebidentzia.
Eta ez,
ni ez naiz sartzen kin mediokritatea on personak. Ni sartzen naiz kin mediokritate
zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile liguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ez ebidentziarik ezta ezer ere.
Inportantea da adjetiboa: mezua erabat ezberdina da! Izatekotan, honela beharko zuen:
Begien bistakoa onartu nahi ez duten ikertzaile linguistiko guztien mediokritate zientifikoaren kontra nago.
zein baita
are antiinformatiboagoa ezi bestea (
adjetibo-falta hori ez da kasualitatea: estuasun informatiboek eragin ohi dute
inprezisio hori). Sintaxi informatiboan ez dugu arazorik: gainera eta bistan denez, ematen ahal dugu
hierarkia konplexuago bat arazorik gabe.
Laburbiltzeko, Patxiren itzulpenean daukagu:
inprezisio behartua eta larria (bi alditan),
inkoherentzia,
kontrol gutxiago,
estruktura pobreagoa eta itxia,
malgutasun gutxiago,
ñabardura gutxiago, ..., eta, hitz batean,
askatasun komunikatibo gutxiago: jakina, askoz errazagoa da ohitzea a askatasun ahaltsua ezi a estuasun ahalgabea.
Patxi Petrirenak
arbuiatzen ditu "
mirarizko konponbideen asmatzaileak", baina nik
miresten ditut, zer eginen diogu!
Gainera Patxi Petrirenak iritzi du ezen batzuek "
arinkeriaz erdeinatzen dugu jende asko alor horretan egiten ari den lana" (esaldi horretan azkeneraino ez naiz ohartu zer esan nahi zuen!). Beraz, Patxi Petrirenari
iruditzen al zaio arinkeria liburu eta blog bat idaztea non frogatzen baita haruntzago on edozein duda razonable ezen sintaxi informatiboa da bide interesgarri bakarra baldin euskara normalizatu nahi bada? Ondo da.
Horri buruz esan behar dut ezen
nire asmoa ez da inoren lana erdeinatzea, baizik kritika egitea, kritika zuzena,
kritika argudiatua. Eta ez dugu nahastu behar kritika razonatua
(nahiz gordina, baldin hala behar) eta deskalifikazio gratuitoa (argumentazioaz paso eginez). Hemen badirudi
nik egiten dudan lana ez dela lana, eta adibidez
Patxi Petrirenak ez duela inoren lana erdeinatzen.
Petrirenak dio:
"Arbuiatzen dut gauetik goizera “horien” esan ordez “on horiek” esatea proposatzen duenaren ausarkeria, ..."
Hara!
Petrirenak arbuiatu egiten du proposamen razonatu bat! Ba,
nola konponduko dira arazoak ba? Proposamenak eginez! Niri ez zait gelditzen beste irtenbiderik ezpada arbuiatzea
zure jarrera itxi lazgarria.
"... eta “lagunekin” esan ordez “kin lagunak” esanez atzetik segitzen dionaren inozokeria."
Hara!
"Ez diet halakoei ukatzen, horregatik, funtsean izan dezaketen borondate ona."
Nik zuri ere ez, zinez diotsut.
"Arbuiatzen dut, azkenik, norberaren iritzia aldeztean zenbaitetan erakusten dugun begirune eskasa."
Bai,
horretan ados nago.
Bide batez, nire mahai gainean daukat kartel bat iragartzen
bi zesta-punta "
partidu" (2005-eko urrikoak), non irakur daiteke:
Artetxe-Joakin aurka Olabe-Larru
Hori zer iruditzen zaizu?
Ausarkeria? Inozokeria? Niri iruditzen zait
garapen humanoa. [64] [
⇶]
Etiketak: efektuak, garabideak, pausak, Petrirena, prozesamendua