astelehena, abuztua 24, 2020

Horretan datzá, jakina, normalitatea

Atzoko sarreran genekusanez, Dorota Krajewska, an bere artikulua titúlatzen "Zein erlatiboaren historiaz" (2018), dú erabiltzen "zein" restriktiboen ustezko anormalitatea xedé dudatan járrí Mitxelena-ren interpretazio restriktiboa respektu "zein" erlatiboa an "Arrasateko erreketa", proposatuz, gero, zenbait interpretazio alternatibo, ustez normalagoak.

Baina gauza da ze XV, XVI edo XVII mendeetan ez bide zuten gaurlako arazorik za erábili "zein" murriztaileak noiz ikúsi egoki. Ikus adibide hauek ganik Leizarraga an bere "Iesus Krist Gure Iaunaren Testamentu Berria" (1571, zeinen transkripzioa zor zaión ki Josu Lavin):

non aurkitzen ditugún bi perpaus restriktibo:
  • "Haur da zeinez erraiten bainuen,..." zein den oso perpaus interesgarria zeren ez den explizituki agertzen aurrekaria, halan ze ulertu behar dugú: "Haur da (adibidez: persona) zeinez erraiten bainuen..."
  • "Ene ondoan ethotzen da gizon bat, zein ni baino aitzinekoago baita, ezen..." non koma osteko "zein" horrek soilik ametitzen du interpretazio murriztailea (izan ere, "Ene ondoan ethotzen da gizon bat" soilak ez du kontextu horretan zentzurik).
Horrek, jakina, ez du esan nahi ze Leizarraga-k erabiliko zituén gehio edo gutxio erlatibo murriztaile zein ez-murriztaile (izan ere, ez-murriztaile gehiago erabili zituen zeren hala suertatu zitzaion) baizik sinpleki ze erabili zituén erlatibo restriktiboak normaltasunez, esan nahi baita, noiz erabili nahi izan zituen. Horretan datzá, jakina, normalitatea. [997] [>>>]

Etiketak: ,

3 Comments:

Blogger Gilen said...

"Zein" erlatibo murrizgarriak, ez-murrizgarriekin konparatuta, gutxi dira XVI-XIX mendeetako euskaran (on lizate proportzio hori numero zehatzetan ematea). Dena den, badira, eta ez dira aurkitzen zailak. Hona Leizarragaren beste bat:

Apok 17, 11

Eta bestiá cein baitzén, eta ezpaita, hura çortzigarren reguea da, eta çazpietaric da, eta galtzera doa.

Frantsesezko original posible bat:

Et la beste qui estoit, & n'est point, c'est aussi le huitieme Roy, & est des sept, & va à perdition.

Garai hartako gaztelaniazko bertsio bat:

Y la bestia que era, y no es, es también el octavo rey , y es de los siete, y va a perdición.

Elizen arteko Bibliakoa:

Bazen eta ez den piztia zortzigarren erregea da, nahiz eta era berean zazpi horietakoa izan; baina bere hondamendirantz doa.

astelehena, abuztua 24, 2020 5:04:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Neuc transcriptionea eguin nuen eta armiarmacoec graphia aldatu çuten niri baimena escatu gaberic. Barkaturic daude.

astelehena, abuztua 24, 2020 9:38:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

1571

asteazkena, abuztua 26, 2020 8:02:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home