Etxepare (1545): 'Kontu hertsi behar dugu harzaz eman segurki nori baitu bere odolaz karioki erosi'
Oso interesgarriak atzoko adibideók ganik Gilen:
Kontu hertsi behar dugu harzaz [gure arimaz] eman segurki nori baitu bere odolaz karioki erosi. (Etxepare)
Sainduei ere egin ezak heure ezagutzea, singularki nortan baituk heure debozioa. (Etxepare)
Ez da munduan morroirik nork desakedan "nola hago?". (Lazarraga)
Juglare pare bat norekin konplitu. (Lazarraga)
zeintan lehenengoa (Etxepare, 1545) dá justuki ber kasua zeintaz atzo bertan mintzatua baitzen Josu Lavin:Bera da norgatik dagoen esanik: horra non neuk bidaltzen dudan neure aingerua. (Astarloa)Guztietan aditza (edo auxiliarra, agertuz gero) izenordainaren ondo-ondoan. [Gilen]
Se lo he dicho a los que han venidoErran derauet haiei ceinac ethorri baitiraEz gara oraindic ausarcen honetara erraiterat:haiei + ceinac = > ceinei
Erran derauet ceinei ethorri baitira [Josu Lavin]
Sarrera honetan ere aipatzen genuén honako erabilerá ganik Leizarraga:
Bera da norgatik dagoen esanik: horra non neuk bidaltzen dudan neure aingerua. (Astarloa)Denak restriktiboak. [⇶]
Etiketak: erlatiboak
posted by Jesus Rubio at osteguna, urria 15, 2020
21 Comments:
Kontu hertsi behar dugu harzaz [gure arimaz] eman segurki nori baitu bere odolaz karioki erosi. (Etxepare)
Sainduei ere egin ezak heure ezagutzea, singularki nortan baituk heure debozioa. (Etxepare)
Dativoarequin concordanciatic ez.
baitut eta ezak dativo marcaric gabeac.
Galdetu derautatenei ez derauet erançunen
= >
Ez derauet erançunen haiei ceinec galdetu baiterautate
= >
haiei + ceinec = ceinei
= >
Ez derauet erançunen ceinei galdetu baiterautate
Norc emanen luque onçat azquen hau?
Edo berce hau:
Maite nautenequin ibilcea laket çait
= >
Laket çait ibilcea haiequin ceinec maite bainaute
=>
haiequin + ceinec = ceinequin
=>
Laket çait ibilcea ceinequin maite bainaute
Norc emanen luque onçat azquen hau?
Neuc bai, gure classicoetan, neuc daquidala, aguercen ez den arren honelacoric.
Nire proposamena ez deraucot iracurri berce nehori. Osso garapen ona liçate eta ikasterraça guztiz:
-enei = > ceinei... bait
-enequin = > ceinequin... bait
-enec = > ceinec... bait
-enetan = > ceinetan... bait
Adeitassunez
-en = > cein
el hombre que canta
cantatzen duen guiçona Julen da
= >
guiçona ceinec cantatzen baitu Julen da
edota aiphatu dudan garapenarequin
guiçona cein cantatzen baitu Julen da
Norc emaiten du onçat?
Niri jaquinaraz othoi:
josulavin@gmail.com
Nire proposamena benetaco calco bat da hizcunça romanicoetaric. cein classicoa ez da calco bat, nehondic ere ez.
Borz baiezco behar nituzque. Asco dateque hori.
Bi baditut, ceineçaz content bainaiz. Ez dira edonolacoac!
Hirur falta.
guiçona cein cantatzen baitu Julen da
Nire ustez ez da onargarria.
Ez dira berdin:
Gizona zein hiltzen baitu Julen da = el hombre al que mata es Julen
Gizona zeinek hiltzen baitu Julen da = el hombre que mata es Julen
Bai, çucen çaude, punctu honetan. Studiatzecoa da.
Hirur aldeco aguertu çaizquit orain arterainocoan.
Gilen, eta ergativo gabeco goragoco "cein" ez classicoetaz cer pensatzen?
-en = cein / ceinec
berridazten dut.
Bethi aiphatzen da aurrecaria edo antecedentea, concordanciaraco eta. Nire systemarequin ez da beharrezcoa batere.
informatione bat ceinetan...
informationea ceinetan...
informationeac ceinetan...
Hirur casuetan
ceinetan = en que
informatione bat ceinean
una información en la que
informationea ceinean
la información en la que
informationeac ceinEtan
las informaciones en las que
Gilen,
Gizona zein hiltzen baitu Julen da = el hombre al que mata es Julen
Gizona zeinek hiltzen baitu Julen da = el hombre que mata es Julen
Ohico ordenan ere bivalenta da:
Hilcen duen guiçona Julen da
Ezta?
guiçona cein ethorri baita
el hombre que...
guiçonac cein ethorri baitira
los hombres que...
guiçon hitza kenduric:
-a + cein = > ceina
-ac + cein = > ceinac
ceina ethorri baita
el que...
ceinac ethorri baitira
los que...
el hombre que canta es Julen
= guiçona cein cantatzen baitu Julen da
el hombre para quien canta es Julen
= guiçona cein cantatzen baitu Julen da ???
Ez dut uste "cein"en kasu-marka kentzea posible denik.
Ez da certan kendu behar. cein horrec declinatione ossoa harcen ahal du!
el hombre para quien canta es Julen
guiçona ceinençat cantatzen baitu Julen da (edo da Julen)
ceinençat = norençat Casu honetan
con el hombre para el que canta
guiçonarequin ceinarençat cantatzen baitu
Aitzincariac eta relativoac declinatione ossoa daducate.
Ados, baina hau ikusita:
guiçona cein cantatzen baitu Julen da
pentsatu dut ergativoa deuseztu nahi zenuela.
Deuseztu ez, baina invitatzen dut casu honetan obligatorio ez içaitera.
cantatzen duen guiçona
ethorcen den guiçona
formac desdoblatzeracoan gure classicoec
guiçona ceinec cantatzen baitu
guiçona cein ethorcen baita
erran ukan dute.
duEN eta dEN horietan ergativoaren arrastoric ez dagoen beçala, ez egoitea CEIN icenordainean ere:
guiçona cein cantatzen baitu
guiçona cein ethorcen baita
Proposamena berceric ez da.
-EN = > CEIN (cein eta ceinec valioequin)
-EN honec harcen dituen suffixo declinativo guztiac CEINera passatuco lirateque. Adibidez:
nahi dutenençat = ceinençat nahi baitute
Argitaratu iruzkina
<< Home