osteguna, urria 15, 2020

Etxepare (1545): 'Kontu hertsi behar dugu harzaz eman segurki nori baitu bere odolaz karioki erosi'

Oso interesgarriak atzoko adibideok ganik Gilen:
Kontu hertsi behar dugu harzaz [gure arimaz] eman segurki nori baitu bere odolaz karioki erosi. (Etxepare)
Sainduei ere egin ezak heure ezagutzea, singularki nortan baituk heure debozioa. (Etxepare
Ez da munduan morroirik nork desakedan "nola hago?". (Lazarraga)  
Juglare pare bat norekin konplitu. (Lazarraga)  
Bera da norgatik dagoen esanik: horra non neuk bidaltzen dudan neure aingerua. (Astarloa
Guztietan aditza (edo auxiliarra, agertuz gero) izenordainaren ondo-ondoan. [Gilen]
zeintan lehenengoa (Etxepare, 1545) dá justuki ber kasua zeintaz atzo bertan mintzatu zén Josu Lavin:
Se lo he dicho a los que han venido
Erran derauet haiei ceinac ethorri baitira
Ez gara oraindic ausarcen honetara erraiterat:
haiei + ceinac = > ceinei
Erran derauet ceinei ethorri baitira [Josu Lavin]
Sarrera honetan ere aipatzen genuén honako erabilera ganik Leizarraga:
non halaber falta dén aurrekari erlatiboa ("haur da (hura) zeinez erraiten bainuen,..."), eta zein den oso antzekoa nola Gilen-en azkena ganik Astarloa:
Bera da norgatik dagoen esanik: horra non neuk bidaltzen dudan neure aingerua. (Astarloa)
Denak restriktiboak. [1049] [>>>]

Etiketak: , , ,

21 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

Kontu hertsi behar dugu harzaz [gure arimaz] eman segurki nori baitu bere odolaz karioki erosi. (Etxepare)

Sainduei ere egin ezak heure ezagutzea, singularki nortan baituk heure debozioa. (Etxepare)

Dativoarequin concordanciatic ez.

baitut eta ezak dativo marcaric gabeac.

osteguna, urria 15, 2020 8:20:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

Galdetu derautatenei ez derauet erançunen
= >
Ez derauet erançunen haiei ceinec galdetu baiterautate
= >
haiei + ceinec = ceinei
= >
Ez derauet erançunen ceinei galdetu baiterautate

Norc emanen luque onçat azquen hau?

osteguna, urria 15, 2020 9:38:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

Edo berce hau:

Maite nautenequin ibilcea laket çait
= >
Laket çait ibilcea haiequin ceinec maite bainaute
=>
haiequin + ceinec = ceinequin
=>
Laket çait ibilcea ceinequin maite bainaute

Norc emanen luque onçat azquen hau?

Neuc bai, gure classicoetan, neuc daquidala, aguercen ez den arren honelacoric.

osteguna, urria 15, 2020 9:53:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

Nire proposamena ez deraucot iracurri berce nehori. Osso garapen ona liçate eta ikasterraça guztiz:

-enei = > ceinei... bait
-enequin = > ceinequin... bait
-enec = > ceinec... bait
-enetan = > ceinetan... bait

Adeitassunez

osteguna, urria 15, 2020 10:33:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

-en = > cein

el hombre que canta

cantatzen duen guiçona Julen da
= >
guiçona ceinec cantatzen baitu Julen da

edota aiphatu dudan garapenarequin

guiçona cein cantatzen baitu Julen da

osteguna, urria 15, 2020 10:37:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

Norc emaiten du onçat?

Niri jaquinaraz othoi:

josulavin@gmail.com

Nire proposamena benetaco calco bat da hizcunça romanicoetaric. cein classicoa ez da calco bat, nehondic ere ez.

osteguna, urria 15, 2020 10:42:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

Borz baiezco behar nituzque. Asco dateque hori.

osteguna, urria 15, 2020 12:58:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Bi baditut, ceineçaz content bainaiz. Ez dira edonolacoac!
Hirur falta.

osteguna, urria 15, 2020 1:09:00 PM  
Blogger Gilen said...

guiçona cein cantatzen baitu Julen da

Nire ustez ez da onargarria.

Ez dira berdin:

Gizona zein hiltzen baitu Julen da = el hombre al que mata es Julen
Gizona zeinek hiltzen baitu Julen da = el hombre que mata es Julen

osteguna, urria 15, 2020 1:18:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Bai, çucen çaude, punctu honetan. Studiatzecoa da.

osteguna, urria 15, 2020 2:20:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Hirur aldeco aguertu çaizquit orain arterainocoan.

Gilen, eta ergativo gabeco goragoco "cein" ez classicoetaz cer pensatzen?

osteguna, urria 15, 2020 2:26:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

-en = cein / ceinec

berridazten dut.

osteguna, urria 15, 2020 2:27:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Bethi aiphatzen da aurrecaria edo antecedentea, concordanciaraco eta. Nire systemarequin ez da beharrezcoa batere.

informatione bat ceinetan...
informationea ceinetan...
informationeac ceinetan...

Hirur casuetan

ceinetan = en que

osteguna, urria 15, 2020 3:12:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

informatione bat ceinean

una información en la que

informationea ceinean

la información en la que

informationeac ceinEtan

las informaciones en las que

osteguna, urria 15, 2020 3:15:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Gilen,

Gizona zein hiltzen baitu Julen da = el hombre al que mata es Julen
Gizona zeinek hiltzen baitu Julen da = el hombre que mata es Julen

Ohico ordenan ere bivalenta da:

Hilcen duen guiçona Julen da

Ezta?

osteguna, urria 15, 2020 4:11:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

guiçona cein ethorri baita
el hombre que...

guiçonac cein ethorri baitira
los hombres que...

guiçon hitza kenduric:

-a + cein = > ceina
-ac + cein = > ceinac

ceina ethorri baita
el que...

ceinac ethorri baitira
los que...

osteguna, urria 15, 2020 4:49:00 PM  
Blogger Gilen said...

el hombre que canta es Julen

= guiçona cein cantatzen baitu Julen da

el hombre para quien canta es Julen

= guiçona cein cantatzen baitu Julen da ???

Ez dut uste "cein"en kasu-marka kentzea posible denik.

osteguna, urria 15, 2020 8:31:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Ez da certan kendu behar. cein horrec declinatione ossoa harcen ahal du!

el hombre para quien canta es Julen

guiçona ceinençat cantatzen baitu Julen da (edo da Julen)

ceinençat = norençat Casu honetan

osteguna, urria 15, 2020 9:32:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

con el hombre para el que canta

guiçonarequin ceinarençat cantatzen baitu

Aitzincariac eta relativoac declinatione ossoa daducate.

osteguna, urria 15, 2020 9:49:00 PM  
Blogger Gilen said...

Ados, baina hau ikusita:

guiçona cein cantatzen baitu Julen da

pentsatu dut ergativoa deuseztu nahi zenuela.

osteguna, urria 15, 2020 10:19:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Deuseztu ez, baina invitatzen dut casu honetan obligatorio ez içaitera.

cantatzen duen guiçona
ethorcen den guiçona

formac desdoblatzeracoan gure classicoec

guiçona ceinec cantatzen baitu
guiçona cein ethorcen baita

erran ukan dute.

duEN eta dEN horietan ergativoaren arrastoric ez dagoen beçala, ez egoitea CEIN icenordainean ere:

guiçona cein cantatzen baitu
guiçona cein ethorcen baita

Proposamena berceric ez da.

-EN = > CEIN (cein eta ceinec valioequin)

-EN honec harcen dituen suffixo declinativo guztiac CEINera passatuco lirateque. Adibidez:

nahi dutenençat = ceinençat nahi baitute

osteguna, urria 15, 2020 10:58:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home