Ariztimuño (2020): "-irau- (> -iau- > -iu-)" [an adizkiak nola 'dirautzut' > 'diutzut']
Jarrai daigun kin haria zeintan ari ginén lehenago zein agertu Irulegiko eskua. Eta ari ginen gain evoluzioa tika "*eradun"-en forma plural regularrak ki erabilera irregularra te adizki berberak an interpretazio singularra, zein oraindik nagusitzen ari den an mendebaldeko hizkerak. Horretaz genioén hemen:
Ikusten genuén atzo nóla erabiltzen zirén flexio transitibo-datiboak an 1713ko gipuzkera te Otxoa-Arin.
..., J. Oregi-k (1972:359) beste artikulu batean ("Otxoa-Arinen 'Doctrina' - (1713)") komentatzen ditú justuki Otxoa-Arinen adizkiak (1713ko gipuzkera), zeinen artean agertzen zaizkigu ondoko formak (ezkerrekoak dirá oraingo batukoak, eta eskuinekoak orduko gipuzkerakoak):
Adizki-sorta horretan, oso iradokigarria irudi zaigu noláko paralelismo handia existitzen dén arten gipuzkera hartako flexio plural horiek eta mendebaldeko flexio singularrak, halan-ze inkluso hipotetiza liteke erlazio estu bat arten bi adizki-sorta horiek:
- dirautzut > diutzut (diutzudan) ~ deutsut/deutzut
- dirauztazu > *diuztazu ~ deustasu
- dirautza > *diutza ~ deutsa/deutza
- dirauzku > *diuzku ~ deusku
Esan nahi baita ze batek inkluso pentsa leike ze mendebaldeko amaiera singular horiek datoz ti ekialderagoko amaiera pluralak, non "-z-" bihurtu dén "-s-", halan-ze behin zentzu plurala galduta, gehituko zén pluraletako azken "-s" hori ("deustasus").
- ...
Eta gaurko kontua da ze Ariztimuño (2020) mintzo zaigu gain goragoko evoluzio hori:
- dirautzut > diutzut (diutzudan)
noiz dioen an bere "Gipuzkoako euskara zaharre(ta)tik erdialdeko euskarara" (2020):
-irau- (> -iau- > -iu -) N-N-N indikatiboko laguntzailea objektu pluralekin. [Ariztimuño, 2020:63]
Ariztimuño-k ere aipatzen ditú bi adizki plural hauek:
- diraust 'dizkit'
- diusku 'dizkigu'
nondik:
- dirauzku > *diuzku > diusku ~ deusku
Etiketak: aditza, Ariztimuño, datiboa, deuat/deunat, eradun, la, Oregi
1 Comments:
https://zuzeu.eus/euskara/etorri/
Orotarikoan:
lo mismo podemos decir de RS (cf. Lfn Sys 290), en donde sólo se encuentra on derextanari (257) y gatx ze erexkeok (312)
Oharra: eretxok + ke = erexkeok.
KE partikula' dativoaren ezquerraldean.
TXi eta TSi dativoak TZi dativoaren aldaerak baino ez dira, zeinetan Z beharrean X edo S agertuko baitzaizkigu:
niri
zt / zta-
hiri (to)
zk / za-
hiri (no)
zn / zna-
hari
tzo = tza
guri
zku
zuri
tzu
zuei
tzue
haiei
tze = zte
Eritzi / iritzi aditzeko NORI atzizkiak dira hauek.
ERETXI / ERITXI aditzaren kasuan:
niri
xt / xta-
hiri (to)
xk / xa-
hiri (no)
xn / xna-
hari
txo = txa
guri
xku
zuri
txu
zuei
txue
haiei
txe = xte
Eta EUTSI aditzean:
niri
st / sta-
hiri (to)
sk / sa-
hiri (no)
sn / sna-
hari
tso = tsa
guri
sku
zuri
tsu
zuei
tsue
haiei
tse = ste
Adeitsuki
Argitaratu iruzkina
<< Home