osteguna, azaroa 23, 2023

Nork irabazi du? Sinpleki esanda, denok

Gaurkoa hasteko, gogora daigun nóla atzo agertzen zitzaigún "-ko" sufijoa (ikus sarrera hau eta bere hurrengoak) an erabilera multiplikatiboa (an "Euskal-Zenbakiztia", 1920):

Obeto litzake seiko lau irakurtea (orrela da-ta), baña ez da au bere euskerazko itz-yoskera egokia. [Bizkai-Aldundia, 1920:29]

Bestela esan:

seiko lau (6 X 4)

esapide horrek mantenduko luké multiplikandoa lehenago ze multiplikatzailea, baina kokatuz zenbakia (zenbatzailea) an bigarren posizioa ("seiko lau") ordezta an lehenengoa nola an:

lau seiko

hau da, hasi beharko litzake irakurtzen ti bigaren zenbakia (4). Hori ikusita, proposatzen duté "tol" prepositiboa:

sei tol lau (6 X 4)

naturaltasun osoz.

Hortaz, "lau seiko" esapidea ez litzake egokia ki emán 6 X 4 zeren hasi beharko litzake irakurtzen ti azken zenbakia, halan ze hurrengo pausua justuki izanen zén esapide horri buelta ematea (pausutxo bat) ki lortu esapide hura zein Andoni Egaña-k komentatzen zuén adibidez hemen:

sei lauko (ki emán 6 X 4)

zein, "euskararen senetik pare-parera zetorren esamoldea" izanik ere,:

zúen kokatzen "-ko" sufijoa ostén bigarren zenbakia, justuki an bukaera e esapidea, eraginez arazo nabariak ti atzerakarga:

Soluzioa ondo etor zitekén ti "tol" tresna prepositiboa (prepositiboa respektu bigarren zenbakia) berdin nola adibidez ti "bidér" prepositibo multiplikatiboa (berriro respektu bigarren zenbakia), nola finean gertatu den, halan ze gaur, zorionez, esan ahal dugú naturaltasun osoz:

sei... bidér lau ... berdin hogeitalau
Nork irabazi du? Sinpleki esanda, denok. [>>>]

Etiketak: ,