asteartea, iraila 13, 2005

Trinkotze prozedurak ez dira “aldaera estilistikoak”, baizik aukera aberasgarriak (intentzioetan) eta funtzionalak (erabilgarritasunean).

Juan Garziak egiten du huts handia noiz aurkezten dizkigún trinkotze-prozedurak nola bailiran aldaera estilistiko hutsak (ikus Juan Garziaren txostena titulatzen "Kalko okerrak"). Adibidez, konpara ditzagun:
A) Peru etorri zen. Haren atzetik, Jokin etorri zen.
eta
B) Jokin Peruren atzetik etorri zen. (Jokin etorri zen atzé Peru)
Juanek esango liguke ze trinkotze hori aukera estilistiko huts bat dela, baina ez da horrela. Ikus ditzagun bi diferentzia nabarmen: 1) intentzioa, eta 2) erosotasuna:

1.- INTENTZIOA

Zentzu batean esan daiteke ze A-n eta B-n ematen da informazio berbera (eduki informatibo berbera): Peru etorri zen, eta Jokin etorri zen, eta azken hori Peruren atzetik. Baina B-n intentzioa dá azpimarratzea ze Jokin etorri zen atzé Peru, zein orobat etorri baitzen (báda hor erliebe bat: Jokin da sujetua, eta Peru osagarri baten partea); bitartean-eta A-n sinplemente esaten da ze Peru etorri zen (bere esaldi propioan), eta bere atzetik Jokin (bere esaldi propioan ere); eta hor beste intentzio bat dago.

2.- EROSOTASUNA

B esateko, esan beharko bagenú A, deserosoagoa izanen litzake (pragmatikoki anbiguoagoa izateaz gain). Bi aldiz esango genuke “etorri zen”, zeini gehituko genioke “haren”, eta gainera egin beharko genuké derrigorrezko pausa bat.

Areago: hobe da "Jokin etorri zen atze Peru" ezi "Jokin Peruren atzetik etorri zen"; izan ere, lehenengoan komunikagaiak itsasten baitira modu koherentean (edozein hitzetan egin baitezakegu pausa koherente bat, eta lasaitasunez aukeratu hurrengo adreilu koherentea an modu jarraituagoa, analitikoagoa), bitartean-eta bigarrenean ezin da pausa hoherenterik egin (bukatu arte ez dugu pakerik).

Jakina, estruktura eta baliabide progresiboekin (hau da, SVO estrukturarekin eta baliabide prepositiboekin) askoz errazagoa da lortzea textu aberatsago eta erosoagoak, eta hori da arazoa, hor datza diferentzia inter hizkuntza regresiboak eta progresiboak). [47] []

Etiketak: , ,

6 Comments:

Blogger Jesus Rubio said...

Kaixo Txopi:

Bai, euskarak badu arazo konparatibo larri bat respektu beste hizkuntzak zein ezagutzen ditugu an Euskal Herria.

Eta arazoa da ezen, oro har, joskera progresiboa da askoz funtzionalagoa ezi joskera regresiboa.

Modu progresiboak ematen dizkigu aukera komunikatibo irekiagoak, kontrolagarriagoak, aberatsagoak, pausatuagoak, osagarriagoak, ...

Hor ez datza kontu estilistiko bat, baizik garapen humanoa. Modu progresiboa da altxor bat, altxor humano bat, gizateriaren deskubrimendu bat; baina gure hizkuntzalari eta guruek ez dute horretaz mintzatu nahi.

Euren erantzukizuna da handia. Euren jarrera ... zuek zeuek.

osteguna, iraila 15, 2005 10:50:00 AM  
Blogger Avalanche said...

Ego subscribeo, Txopi, istas parolas tuas.

ostirala, iraila 16, 2005 12:22:00 AM  
Blogger Avalanche said...

Ondoko lekuan:

http:groups.yahoo.com/group/krutwig/messages

PAIDEIA Euskara Erkide Batuaren Aldeko Akademia jaio da.

Bi kide gara oraingoz: Jon Artola eta Josu Lavin

ostirala, iraila 16, 2005 12:01:00 PM  
Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Duda txikienik ere ez dago ezen behar duela euskarak reforma minimun batzuk. Euskal verboa dela lar komplikatua da egia evidente agirizkoa, baina da egia ere ze simplifika ahal da sistema hori. Esaterako Euskal Gobernuko propaganda baten irakurtzen dut nola dei generiko bezala "aukera itzazu prestakuntzarako helmuga hoberenak". Hemen flexion verbala agertu ahal da gabe konkordantzia, izanik hola askoz errezago; guztiok dakigu ezen an euskal verboa behar izaten da bildu konkordantzia lar. Hor, nola exemplua soil, izkiriatzen ahal zen "aukera zazu prestakuntzarako helmuga hoberenak". Bai, behar du (ditu) euskarak reforma batzuk, ziur.

igandea, iraila 18, 2005 5:21:00 PM  
Blogger Jesus Rubio said...

Rekuperatzen dugu Txopi-ren komentario hau:

WEDNESDAY, SEPTEMBER 14, 2005 2:26:00 PM


Gartziak betikoa eskaintzen digu, Euskaltzaindiak urtetan eskaini diguna, alegia,
hizkuntza zuzen bezain antzua, garbi bezain elbarria, "aberats" bezain zaharkitua...
Euskaerak bizirik iraundu nahi badu, bizirik esan nahi dut, kanpo eskolatik,
komunikabide finanziatuetaik, administraziotik... modu eraginkorragoak bilatu
behar ditu, sintaxian, morfologian, semantikan e.a. Zertarako nahi dugu horren
Euzkara Garbiya, ondoren gehienak erdaraz hitz egiten badute? Nik neuk ikastola
batean lan egiten dut eta irakasleak askotan gazteleraz aritzen dira. Zergatik ez du
euskarak eraginkortasunik? hor dago koxka. Ez dezagun arazoa ezkutatu.

Txopi

igandea, martxoa 24, 2024 10:41:00 AM  
Blogger Jesus Rubio said...

Eta baita beste komentario hau ere hau ere:

THURSDAY, SEPTEMBER 15, 2005 7:24:00 PM

Agur Rubio:
Bai ados nago zukin, Modu Progresibo altxor bat da, gizakiak aurkitutako altxor
bat, bezala izan al den sua, metala, kurpila, letrak, sistema dezimala edo
penizilina. Baina teknologiak baditu milaka aurpegi, eta ez dezagun ahaztu
hizkuntza gizakiak asmatutako teknologia bat dela, eta ezin dugu pentsatu
teknologia hori bakarrik sintaxian oinarritzen dela. Euskarak baditu hamaika
arazo, esaterako aditz sobera konplexuak, hiztegi exkaxa eta abar luze bat. Ez
ditzagun beraz hauek ahaztu.

Txopi

igandea, martxoa 24, 2024 10:42:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home