Norabide prepositiboa: zein bestela?

Xabier Amurizak diotso ki Erramun Gerrikagoitia:

... , hik [esan nahi baitu: Erramunek], gauza askotan, arrazoi handiak izan arren, idazkera prepositibo horrek zeharo desorientatzen najok. Askatasunaren janduntzat ondo ikusten joat, baina ez jakiat, ba, hizkuntzari hortik asko lagundu leitekionik.

Lehenengo begiratuan, gure idazkera honek irudi luke lar diferentea respektu ohiko eredua, ez da dudarik. Hortaz, ez da arraroa Amurizari edo edonori eredu hau txokante eta desorientagarria iruditzea.

Gauza da ze eredu horrek ez duela erakutsi nahi bihar-goizerako jarduna, baizik-eta adierazi nahi duela norantza bat, hain zuzen ere adierazi nahi du norantz jo beharko luke euskarak baldin nahiko baleza gainditu estuasun estrukturalak ze dúten mugatzen bere ahalmen komunikatiboa. Azken buruan, norantza horrek nahi du erakutsi helburu bat, zein beharko genuken iritsi atzen prozesu bat.

Edonola ere, nahiko nuke argi utzi ze euskararen estuasun estrukturalak jaiotzen dira ti bere estruktura postpositiboa, eta hortaz, haiendako soluzioak soilik etor litezke ti evoluzioa on eredu postpositibo hori dara eredu askeago eta irekiago bat, zein soilik izan liteke eredu prepositiboagoa (uler bedi "prepositibo" hori an zentzu estruktural zabala). Ez dago beste soluziobiderik, ez dago beste norantzarik. Ez bada irabazten euskara irekiagoa, estuasunek hortxe iraunduko dute. Hori da norantza: bidea urratsez urrats egin behar da, baina beti norabide horretan.

Adibide baterako, Amurizak berak aipatu du berriki ezen euskarak arazo estrukturalak ditu, eta adibidetzat eman du estruktura relatiboa. Amurizak dú eskatzen soluziorik, eta nik proposatu nahi diot soluziobide bat: "ze" eta "zein" tresnak, euskararenak baitira.

Gainera, zénbat eta prepositiboagoa (irekiago ) izan estruktura orokorra, zénbat eta tresna prepositibo gehiago izan, háinbat nabariagoa litzake bi relatibo prepositibo horien potentzialitatea (izan ere, potentzialitate komunikatiboa on estruktura guztiz pospositiboa dá ondo mugatuagoa ezi potentzialitatea on estruktura guztiz prepositiboa). Edonola ere, soluzioaren oinarria hortxe dugu, guztiz eskura ("ze" eta "zein"). Zergatik ez dugu bultzatzen?

Beraz, kontua da ze eredu hori ez da, bere horretan, bihar goizerako, baizik helburu bat zein beharko litzaken irabazi gradualki; eta edozein kasutan nahi du erakutsi norabide bat, zein baita ezinbesteko norabidea baldin euskarak iritsiko badu gradu diskursibo konparagarria (zein baitá orohar efizientzia eta, finean, eraginkortasuna) kin gradua zein dugun gozatzen an gure beste hizkuntzak. [⇶] [150]