A azentu-marka an "gabé...": intonazio-zeinu diakritiko bat

Dio Erramun Gerrikagoitiak an aurreko sarrera  (buruzki nóla izendatu azentu-marka an "gabé..."):   

Egoquiago ilustren dut erabiltea "zeinu diacriticoac" ordezta erabili "azentu ezberdintzaileac".

Zeren hola deitu izan dira holaco zeinuac direac soil zeinu (gabé relationeric kin entonationea) eta dira diacriticoac (dia + critico; arartez critica edo bereiztea) Zeren da soil zeinu ezberdintzailea egon ez dadin ambivalentziaric an iracurqueta. [Erramun Gerrikagoitia]

"Azentu" hitza aplikatu ahal da ki azentu prosodikoa eta baita ki azentu ortografikoa ere, nola Euskaltzindiaren Hiztegiak zehaztu, bere bigarren adieran:

azentu

1 iz. Hitz egitean, silaba jakin bati ezartzen zaion ahoskatze indar handiagoa edo tonu aldaketa. Euskal azentua. Zenbait euskalkitako azentuari eta doinuari dagozkion eztabaidak. Azentua bokal horrek zeramalako. Azentuaren bidez bereizten diren euskal hitzak.

2 iz. Azentu grafikoa. Frantsesez, "e" irekiak eta itxiak azentuen bidez bereizten dira.

nahizta, noiz referitu soilik ki azentu ortografikoa, zehatzagoa litzake esatea "azentu-zeinua" edo "azentu-marka". Dudarik gabe, oso egokia da "zeinu" soila ere, zein den kontzeptu zabalagoa non sartzen dirén puntuak, komak eta bestelako zeinu ortografikoak.

Respektu "ezberdintzailea" adjektivoa, esan ze horixe da (ezberdintzea) azken arrazoia ki erabili zeinu (marka edo azentu) hori, zeini, teknikokiago, deitu ahal diogu "diakritikoa", nola Erramun Gerrikagoitiak dioskun: izan ere, etimologikoki dú signifikatzen justuki "distintivoa" edo "ezberdintzailea". Zeinu diakritikoak, bestalde, lotu ohi dira kin emaitza foniko diferenteak: adibidez, gaztelaniaren "tilde diakritikoak" lotu nahi dirá kin tonizitatea hen silaba edo hitza zeini jartzen zaion azentu hori.

Gure azentu-marka hori (an "gabé...") ez da zértan izan fonikoki intenso horietakoa (nola hori zeinek adierazi gaztelaniaren azentu prosodikoa), baina bádu zerikusirik kin intonazioa: izan ere, adierazi nahi du intonazio berezi bat zein dún begiratzen aurrerantza, zein dún apuntatzen ki ondorengo elementua hen sintagma, zein dún markatzen ze sintagma ez da amaitua, eta segitu behar dela irakurtzen harik amaitu sintagma, horrek dakarren intonazio-moldearekin.

Gure azentu-marka hori (an "gabé...") litzaké, beraz eta finean, intonazio-marka diakritiko bat. [⇶]