igandea, abuztua 11, 2019

Euskaraz ere erabili (erabiltzen) da azentu diakritiko intonatiboa

Genioen atzokoan eze gaztelaniaren zenbait azentu konsidera daitezke intonatibo, esan nahi baita intonazio-marka diakritikoak, eta ez toniko, esan nahi baita adierazíz azentu prosodiko bat. Euskaraz ere erabili eta erabiltzen dirá azentu intonatiboak, nahizik ezberdindu perpaus erlatiboak eta itxura bereko ez-erlatiboak. Ikus, nóla Karlos Cid Abasolok azaltzen digú puntu hori an bere artikuluá "-n erlatiboa", publikatua an EHUko Sareko Euskal Gramatika:
Zenbait idazlek anbiguotasun hori gainditu nahi izan dute -N menderagailu erlatibatzailearen aurreko bokalari azentu kamutsa erantsiz. Tildea erabiltzeko baliabide hau baztertu egin dute euskal idazle gehienek, baina erabilgarria gerta liteke perpaus luze samarretan, baldin eta esanahia lauso geratzeko arriskurik badago. Hortaz, ez da harritzekoa baliabide hori J. A. Arrietak (1985, 2) erabili izana M. Yourcenarren Mémoires d'Hadrien euskaratzean.
Geroago, Asian, ikusia ere banaiz nola indiar gimnosofistek burua beste alde batera jiratzen zuten Osroesen dendan zerbitzatzen zirèn arkume ketsuak eta gazela-laurdenak ez ikustearren.
Arrietak, itzulpen lanetan ez ezik, sorkuntza lanetan ere erabili izan du baliabide hori.
(…) eta nik begiratu egiten nian kairantz: (…) Arraindegira zeramatzatèn gurdietako kajetan, arrantzaleek untzietatik nasara eskuz-esku pasatzen zituztèn otarreetan (Arrieta, J. A. Abuztuaren 15eko bazkalondoa, 1985 [1979], 28).
Laburbilduz, aditz erlatiboa orainaldikoa denean, bai intonazioa, bai -N agertzea ditugu erlatibo baten aurrean gaudelako seinale garbiak. Lehenaldikoa denean, ordea, -N agertzea ez dugu nahitaez erlatiboaren marka: bai, ordea, intonazioa eta sintaxi egitura. [Karlos Cid Abasolo]
Erabilera diakritiko hori dá berdin intonatiboa nola hori an "gabé..." respektu "...gabe". []

Etiketak: , ,