Mitxelena (1983): "...Artea, eta Hiztegi hirukoitza."

Zioen atzo Erramun Gerrikagoitiak respektu nóla aipatu liburu historikoak nola dirén ondoko biok ganik Larramendi (1745):

"El imposible vencido"
eta
"Diccionario trilingüe (sic)".
Ez dut ulertzen ze eguinic referentzia ki liburu historicoac Lakarrac berac bata du uzten original erdarazcoan "El imposible vencido" baina aitzitic bestea du emaiten traducitua euscarara eta an gaurco orthographia "Hiztegi Hirukoitza (sic)"; guehituric gainera ze trilingüe ez da hirukoitz. 

Horretaz, ikus sarrera honetan nóla aipatzen genuen Azkueren hiztegia, hirueleduna ere:

Aurreko sarreran, mintzatuz buruz "tako" nominalizatu askea, aipatzen genuén Orotariko Euskal Hiztegia, non, bere aldetik, aipatzen zutén Azkueren hiztegi hirueleduna ("Diccionario Vasco-Español-Francés"). [Balbula, 2020]

nahiz, Larramendiren hiztegian, titulua are luzeagoa da:

Ikusten dugunez, Larramendik ez zúen garai hartan idatzi "Diccionario trilingüe", baizik "Diccionario trilingue", esan nahi baita gabé dieresia.

Bestalde, ez gaitezen ahantzi ze, batez ere liburu ondo famatuetan, ez dira arraroak titulu luzeen laburdurak ("el Quijote") edota adaptazio ortografikoak ("Quijote", "Gero"):

Eta gaineratu behar da ze EHUko Corpus Historikoan, "hirueledun" hitza ez da aurrenekoz agertzen harik 1989 (alegia, hiru urte geroago ze publikatu zedin a artikulua e Lakarra). Mitxelenak ere (1983) honela aipatzen zituén gure bi liburu horiek (an "Mendiburu eta Larramendi", Euskera XVIII, 1983):

non, "Artea" laburduran, zúen ematen honako oinoharra:

6   El imposible vencido. Arte de la lengua bascongada (1729)

nahiz ez emán azalpenik an "Hiztegi hirukoitza", seguruena suposatúz ze irakurle guztiek bádakiten zertaz ari den.

Gero, ikusi dugunez, Lakarrak dú erabiliren hitz horiek berberak baina letra etzanez eta biak maiuskulaz (Hiztegi Hirukoitza), eta halaxe eginén Blanca Urgell-ek ere an titulua e bere tesia (2000):

zeinen zuzendaria, bide batez, izan zén Lakarra bera. Hor, jada, "Hiztegi Hirukoitza" horrek (letra etzan eta maiuskulez) nahiko luké izán titulu original moduko bat, baina itzulia eta laburtua (referentzia osoa aurkituko da an artikuluko edo tesiko bibliografia).

Edonola ere, aurreko sarreran, ordeztu dugu gure lehengo "Hiztegi Hirukoitza" kin oraingo "hiztegi hirueleduna (Diccionario Trilingue del Castellano, Bascuence y Latin)", zein, kasu horretarako, iruditzan zaigú egokiagoa. [⇶]