Justuki Larramendi, zeintaz mintzatu garen
hemen, izan zén lehena zein, behinda egín
euskararen sailkapen dialektal bat, zúen
zehaztu aski sistematikoki zéin ziren dialekto horien
paradigma verbalak, zentratuz bere deskripzioa an
gipuzkera, baina emánez aski referentzia gain beste bi dialektoak:
sartaldekoa eta
sortaldekoa. Hona hemen nóla Larramendik, an bere
El imposible vencido (1729), dún egiten bere sailkapen dialektala, non gainera dioen ze dialekto horiek agertzen zaizkigú
nahiko nahasiak (1729:12)
Eta
ikuskera horretan dago koska, zeren,
nahasketa dialektal horretan, aditzean adibidez, "
egin" ez zen izanen gipuzkeraren beraren
laguntzaile propial bat zein,
dretxo osoz, zúen mereziko bere lekua, handiagoa edo txikiagoa, an deskripzioa on gipuzkera, baizik ze ikusiko zen nola zeozer
mailegatua ti mendebaldea, zeozer zein ez zen propioa, baizik,
finean,
mendebaleko ezaugarri bat zein, nola edo hala
nahasia zen barné gipuzkera.
Akaso, antzeko bidetik esan zitekén ze "*
ezan" aditza izan zitekén
berdin mailegatua ti ekialdeko euskara, izan ere
bi laguntzaileok aski normalitatez erabiltzen baitziren an proportzio eta modu ezberdinak. Ikus ondorengo adibideak ganik Otxoa Arin ordiziarra, zeintaz jada mintzatu garen
hemen (Etxaide, 1984:661):
Eta ikuskera horrek bide luzea egin du, nola genioén
hemen:
Lakarra-k, apur bat beherago, honela mintzatuko da burz azalpen hori (gipuzkerak hartu duéla "egin" laguntzailea ti Bizkaiko euskara):
Alabaina, azalpen hau G-ren historiaz dakigun apurraren kontra doa eta GZ-eko testuen lekukotasunaren mezprezu nabarmena dugu. [Lakarra, 1986:658]
non G-k esan nahi dú gipuzkera eta GZ-k gipuzkera zaharra.
Edonola ere, gauza da ze, Larramendi-k soilik konsideratuko zuén gipuzkeran "*
ezan" laguntzailea, utziz "
egin"
nola bizkaierakoa.
Honela dio Aintzane Garmendia-k an bere "
Larramendiren Artea Lehen Euskara Modernoko idazleen hautuetan" (Blanca Urgell-ek zuzendua) burúz lur-eremua nondik atera ziren Larramendi-ren
paradigma nagusiak (
gipuzkera):
Bai,
Donostiatik Tolosara bitarteko eremua, nolabait esan
Beterriko gipuzkera, zein gerora bihurtuko zen
oinarriá on euskara batua. [912] [
>>>]
Etiketak: aditza, Lakarra, Larramendi