Jan Firbas hizkuntzalari famatuak zún idatzi an 1982 ondoko hau (an bere artikuluá "Has every sentence a theme and a rheme?"):
A functional analysis can divide a verbal sentence into a thematic and a non-thematic section, i.e. into a theme and a non-theme. [Firbas, 1982]
Sekzio thematikoa dá osatzen kin
informazio aski ezaguna eta oinarrizkoa nondik abiátu mezua, bitarten
sekzio rhematikoa osatuko den kin
informazio berria, zeinen transmisioa baita
helburua on mezua.
Zentzu horretan esan genezake ze themak aportatzen du informazio gutxiago (da gutxiago informatiboa), bitarten rhemak aportatzen du yago informazio (da yago informatiboa). Edo alternatiboki, Jan Firbas beraren terminutan, esango genuke ze themak du
gradu bajuagoa on dinamismo komunikatiboa, bitartén
rhemak daramá berekin gradu altuagoa on dinamismo komunikatiboa:
The non-thematic section can be divided into a transition and a rheme. Theme, transition, and rheme are not position-bound concepts; they are not invariably linked with the beginning, middle and the end of the sentence, respectively. They are regarded as carriers of degrees of communicative dynamism (=CD). Let me recall that by a degree of CD carried by a linguist element I understand the relative extent to which such an element contributes towards the further development of communication. The theme (th) is constituted by an element (elements) carrying the lowest, the rheme (rh) by an element (elements) carying the higest, degree(s) within a sentence. The transition ranks between the two. ... Under normal contextual conditioning (i.e., in their most natural uses), the following sentence structures would function in these perspectives: A boy (rh) came (tr) into the room, Into the room (th) came (tr) a boy (rh), There (th) was (tr) a boy (rh) in the room (th). [Firbas 1982]
Aurreko postetan esana dugunez, SOV eta SVO ordenetan sujetua izaten dá thema, eta predikatua (OV edo VO) izaten dá sekzio rhematikoa. Baina, predikatuaren barruan bereizi dezakegu, alde batetik
. elementu transizional bat kin
gradu ertaina on dinamismo komunikatiboa, zein izaten baita
aditza; eta beste aldetik
beste elementu bat kin gradu altuena on dinamismo komunikatiboa, zein izaten baita
aditzaren osagarria (delarik, objetu direktoa, indirektoa, edo beste edozein osagarri).
Kontuan hartuz hóriek-graduak on dinamismo komunikatiboa, normalean SVO izanen da estruktura koherenteena, informatiboena, komunikatiboena, artikulatuena,
transizionatuena eta horregatik, printzipioz, neutroena ere. SVO edo (akaso hobeki esanda) F2.
Horregatik F2 izaten da neutroagoa zein F1, zeren F2 agertzen da atzé transizio lasai bat (aditza) zeinek
prestátu entzule edo irakurlea afin jaso informazio berriena eta esanguratsuena an
baldintza estrukturalki sendoak. Eta horrexegatik F2 fokulekua (
eta bide beretik estruktura buru-lehenak, oro har) da ahaltsuagoa, koherenteagoa, pausatuagoa, reflexiboagoa, artikulatuagoa...
Horrek ez du esan nahi ze F1-ek ez duela ezertarako balio. Bai, balio du, bereziki noiz ez dugun transiziorik nahi, noiz hainbeste nahi dugun enfatizatu gure informazioa non nahiago dugun zuzenean jo tu informazio hori, gabé prestatu bidea. Bai
F1 egokia da tu mezu bereziki adierazkor-kontestualak, baina bestela,
noiz ez dugun horrenbesteko urgentziarik,
hobe doa estruktura diskursiboa, zeintara jotzen duten hizkuntzak,
ahal badute. [120] [
⇶]
Etiketak: Firbas, garabideak, gradualki, thema-rhema