larunbata, iraila 25, 2021

1.: Prozesamendu-kostuak ez dira simetrikoak. 2.: Báda askoz gehiago zein prozesamendu-kostu kuantitatibo hutsak: bádira diferentzia kualitatibo derivatu handiak.

Ferrer-i-Cancho (2014) mintzo zitzaigun hemen gain zikloak arten SOV eta SVO zeinen atzean egonen liraké bi indar atraktore inkonpatible (ez da zehazten euren arteko indar-asimetriarik): maximótzea buru-prediktabilitatea, eta minimótzea online-memoria, nondik sortuko litzake sistema bat kin bi polo estable, eta itxuran simetrikoak, zeinen arabera periodikoki gerta litezké aipatutako ziklo horiek naturaltasunez:

Cycling between SOV and SVO could be interpreted as cycling between two incompatible attractors: maximum predictability of the head and minimum online memory. This cycling could be the manifestation of bistable system (Strogatz, 1994). []

Lehenengo atraktore horretaz berriki mintzatu gara hemen an terminu hauek (eta atzo ere):

..., genioenez, gauza da ze, baldintza orokorretan, esaldia ez da orohar muntatzen afin bukaeran aurreikus dadin zeozer (informazioren bat, adibidez aditza), baizik lor dadin eraginkortasun komunikatibo maximoa (azpi baldintza orokorrak), kokátuz justuki mezuaren parte rhematikoena eta aurrikusgaitzena an posizio interpretatiboki abantailatsuena, zein den bukaera.

Ondorengo postetan jarraituko gara mintzatzen gain lehenengo printzipio hori, baina gaurkoan nahiko genuke mintzatu gain aipatutako bigarren printzipio atraktorea zeinekin Ferrer-i-Cancho-k biribiltzen baitu bere estruktura ziklikoa: minimizazioa e memoria-lana.

Fijatu gaitezen ze Ferrer-i-Cancho ari da zehazten bere printzipioak helburuz-eta bete dadin bere interpretazioa ti evidentzia zientifikoa, non ziklo linguistikoak izanen liraké zerbait sistematikoa eta normala ordezta izán zerbait zirkuntzantziala azpi baldintza bereziak. Autoreak kontextu horretan planteatu du bere lehenengo printzipio guztiz fortzatua eta ad hoc aldé SOV (zertárako ibili asmatzen buru labur-labur bat ondorenda osagarri tipikoki ondo luzeago bat baldin ziurtasunez jakin ahal badugu aurretiaz?), halan ze, horrekin batera, beharko luké beste indar bat jóaz alde kontrako poloa: SVO.

Dudagabe, Ferrer-i-Cancho-ren bigarren printzipio hori bádoa an norabide ona, kontuan hartzen baititú prozesamendu-kostuak. Baina, alde horretatik ere, mahai gainean jarri behar ditugu bi arazo handi, zeintaz joango garen mintzatzen an ondorengo sarrerak:

1.: Ferrer-i-.Cancho-k planteatzen du eredu bat non ez den existitzen atzerakargarik: esan nahi baita ze guztiz simetrikoki kuantifikatuko ditú aditzetik atzerako distantziak respektu bere osagarriak, eta aditzetik aurrerakoak. Hala ere, memoria-lana ez da batere berdina noiz erábiltzen estruktura koherente bat (sintaktikoki burulehena, aurrerakoa), non adreilu komunikatiboak doáz sistematikoki interpretatzen online, arian-arian, aurrerantza, etengabeki liberátuz lan-memoria, edota erábiliz estruktura inkoherente bat (sintaktikoki buruazkena, atzerakoa), non orohar adreilu komunikatiboak joan beharko diren gordetzen an lan-memoria harik-eta ailegatu ki burua, non, finean, interpretatu ahalko dira ziurtasunez. Ez da batere berdina, ez da batere simetrikoa, eta puntu hori kruziala da.

2.: Estruktura koherentea (sintaktikoki burulehena) ez da soilik arinena ti ikuspuntua e prozesamendu-kostu kuantitatibo hutsa: báditu orohar beste hainbat abantaila kualitatiko derivatu ondo erabakiorrak, hala nola izátea irekiagoa, potenteagoa ki bihurtu diskursoa matizatuagoa eta aberatsagoa, jarraituagoa baina aukeran pausatuagoa eta horrela reflexiboagoa, intonatiboki eta hortaz expresiboki moldagarriagoa, eta azken finean komunikatiboki efektiboagoa.

Jakina, aurreko guztia ez da kabitzen an marko sistematikoki zikliko bat: aurreko guztia soilik kabitzen da barné evoluzio linguistiko ondo asimetriko bat aldé SVO burulehena, zein dén justuki hóri tendentzia asimetrikoa zein observatzen dugun an evidentzia enpirikoa. []

Etiketak: , , ,