Hipotesi antisimetrikoa (Kayne, 1994)
Anton u-k aipatzen digu liburu bat non den mintzo burúz hipotesi antisimetrikoa. Mintza gaitezen apur bat burúz hipotesi hori.
Hipotesi antisimetrikoa izan zen proposatua ganik Richard S. Kayne an bere liburu "The antisymmetry of Syntax", publikatua an 1994. Hantxe, marko formal batean, Kayne, zein baita figura zentral bat an hizkuntzalaritza formal horretan, zuén postulatu ze munduko hizkuntza guztiak daukaté oinarrian estruktura berbera: espezifikatzaile-buru-osagarri, esan nahi baita: SVO burulehena.
Halako asimetriak esango liguke ze, finean, ez da berdin (ez da simetrikoa, baizik antisimetrikoa) kokatzea osagarriak aitzín edo atzén euren buruak (aditzak, izenak, ...), esango liguke ze existitzen dira asimetriak arten hitz-ordenak, eta justuki horregatik deitzen zaio hipotesi antisimetrikoa.
Antisimetria formal horren azpian aurkitzen dugú antisimetria funtzionala, an zentzua ze, oro har, ordena burulehena dá hurrenkera eraginkorrena. Izan ere, ordena progresiboa dá teknologia komunikatibo potente bat zein behar dén garatu, eta garapen hori ez da oro har hain zuzenekoa, zoritxarrez. [137] [⇶]
Hipotesi antisimetrikoa izan zen proposatua ganik Richard S. Kayne an bere liburu "The antisymmetry of Syntax", publikatua an 1994. Hantxe, marko formal batean, Kayne, zein baita figura zentral bat an hizkuntzalaritza formal horretan, zuén postulatu ze munduko hizkuntza guztiak daukaté oinarrian estruktura berbera: espezifikatzaile-buru-osagarri, esan nahi baita: SVO burulehena.
Halako asimetriak esango liguke ze, finean, ez da berdin (ez da simetrikoa, baizik antisimetrikoa) kokatzea osagarriak aitzín edo atzén euren buruak (aditzak, izenak, ...), esango liguke ze existitzen dira asimetriak arten hitz-ordenak, eta justuki horregatik deitzen zaio hipotesi antisimetrikoa.
Antisimetria formal horren azpian aurkitzen dugú antisimetria funtzionala, an zentzua ze, oro har, ordena burulehena dá hurrenkera eraginkorrena. Izan ere, ordena progresiboa dá teknologia komunikatibo potente bat zein behar dén garatu, eta garapen hori ez da oro har hain zuzenekoa, zoritxarrez. [137] [⇶]
Etiketak: antilingua, ezbidea, garabideak, Kayne, SOV->SVO
posted by Jesus Rubio at ostirala, ekaina 20, 2008
8 Comments:
Amaitu duzu zure kommentarioa honela, Jesus,
ordena progresiboa da teknologia komunikatibo potente bat zein behar da garatu, eta garapen hori ez da oro har hain zuzenekoa, zoritxarrez.
esanez ba
... garapen hori ez da hain zuzenekoa, zoritxarrez.
Nik ez dut ulertzen zer nahi duzu esan kin hori hon garapen zuzenekoa. Explikatu ahal bazendu eskerrak aurretiaz.
Patra, Grezia.
Garapen hori ez da zuzeneko garapena, ez da "direktoa", ez da erraza: badakigu norantza, baina ez dakigu zehazki nola egin, zein ritmotan, zein baliabide konkretu izan litezkeen egokienak, nondik hartu, nondik garatu.
Hitz horrekin esan nahi dut ze garapen hori da gehiago norantza bat ezen ez bide jakin bat zein jarraitu liteke zuzenean (jakinik momentu bakoitzean zein den hurrengo urratsa).
Ondo pasa an Patra, Erramun.
Niretzat behintzat izan da beharrezkoa hori explikationea izanik ere sartua an dynamika hori bai mundu theorikoan nola ere praxian, hobean edo gutiago hobexean.
Bai, behar dugu hartu an euskara moderno effektivoagoa' direktione berri bat ez jakinik ere oraino bidea, bide kontretua edo konkretuak.
Segi aitzina behintzat argitzen mundu theorikoa, behar izaten ohi da sarri argitu bide theorikoa ezi ez sartu aktivoki mundu praktikoan, praxian.
""Ez dakigu elebidunek nola irudikatzen eta maneiatzen dituzten haien hizkuntzak. Prozesamenduaren alorrean ere, egoera elebakarra ezagutzen da ondoen; elebiduna askoz ezezagunagoa da", azaldu du Lakak. Hizkuntzaren egiturari dagokionez, hitz-ordena adibide ona da elebitasuna ikertzeko. "Euskarak hitz ordena librea du, baina badago hizkuntzalariok ordena neutrala edo kanonikoa deitzen dugun zerbait; alegia, burmuinari ahalegin gutxien eskatzen dion egitura", argitu du. Hizkuntza-tipologiako terminologia erabilita, euskara SOV (subject-object-verb) motakoa da, eta gaztelania, berriz, SVO motakoa. Gogo Elebiduna taldean erantzun nahi dituzten galderen artean, honako hauek ditugu: "Jaiotzetik gaztelaniaz hitz egiten dutenek eta bost urte bete ondoren euskara ikasi zutenek hitz-ordena bietako zein dute kanonikotzat haien prozesamenduan? Jaiotzetiko euskaldunen mekanismo berak erabiliko dituzte hitz-ordena prozesatzeko, ala desberdinak?".
Besteak beste, bi metodologia erabiltzen dituzte Gogo Elebiduna taldeko ikertzaileek hitz-ordenaren kontua argitzeko. Batak jokabidea aztertzen du eta besteak elektrofisiologia, hau da, garunean sortzen diren seinale elektrikoak. Azken teknika horri ERP (Evoked Response Potential) deritza. Jokabidezko metodologian, Letren Fakultateko Elebilab laborategiko ordenagailuen aurrean esertzen dituzte ikergaiak. Ordenagailu horiek, idatziz edo ahots baten bidez, egitura desberdineko esaldiak aurkezten dizkiete eta ikergaiak irakurtzen eta erantzuten ematen duen denbora neurtzen dute. “Adibidez, otsoak ardiak jan ditu esaldia prozesatzeko askoz denbora gutxiago behar du burmuinak ardiak otsoak jan ditu ulertzeko baino, nahiz eta biak diren gramatikalki zuzenak".
ERP teknika erabiltzen dute hitz-ordenaren prozesamendua ikertzeko. 60 elektrodo dituen txano bat janzten diete ikergaiei, burmuinak sortzen duen elektrizitatea neurtzeko. "Oso informazio baliotsua da guretzat, burmuinak egitura jakin batzuen aurrean egiten duen ahalegina zehazki neurtzea ahalbidetzen digulako", dio Lakak. Euskal Herrian ERP metodologia erabilita egindako lehenengo lana Gogo Elebiduna taldeko kide den Kepa Erdoziak aurkeztu zuen 2006an."
http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/1215412087
Otso-ardien esaldien ulermen probak oso interesgarriak dira, baina nire ustez aukeratu diren adibideak ez dira signifikativoenak. Horiek baino hauek paratuko nituzke:
- otsoak ardiak jan ditu
- otsoak jan ditu ardiak
Ea burmuinak zeina atzematen duen lasterrago.
Bestalde okerra iruditzen zait SVO ordenaren erabilerá atribuitzea gaztelaniaren ama-hizkuntzatasunari, ziur nago euskaraz besterik ez dakitenek ere usatu ukan dutena ordena hori historian zehar (nola aise egiazta ahal baita).
*nola aise egiaztatzen ahal baita.
Lan hortan
-Laka: Hizkuntza burmuinean dago-
(http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/1215412087)
dago aipu hau
“Adibidez, "otsoak ardiak jan ditu" esaldia prozesatzeko askoz denbora gutxiago behar du burmuinak "ardiak otsoak jan ditu" ulertzeko baino, nahiz eta biak diren gramatikalki zuzenak".
Ezen komparatzen du zein da errazago artean
== otsoak ardiak jan ditu
eta
== ardiak otsoak jan ditu
baina komparatzen ahal zuen -Lakak- ere nahi izan balu edo balute -taldekoek- beste bi esaldi hauek
==
“Adibidez, "otsoak ardiak jan ditu" esaldia prozesatzeko askoz denbora gutxiago behar du burmuinak "ardiak otsoak jan ditu" ulertzeko baino, nahiz eta biak diren gramatikalki zuzenak".
eta
==
“Adibidez, askoz denbora gutxiago behar du burmuinak prozesatzeko "otsoak ardiak jan ditu" esaldia ezi ulertzeko "ardiak otsoak jan ditu", nahiz eta biak diren gramatikalki zuzenak".
Seguruenez askoz interesanteago dateke estudiatzea hau bigarren komparaketa hau. Seguru.
Patra, Grezia.
Eskerrik asko Anton u, Gilen eta Erramun. Aurrerago idatziko dut komentario bat buruz horiek esperimentuak.
Argitaratu iruzkina
<< Home