"Noiz..." erlatiboa ere

Aurreko sarreran ikusten genuen nóla euskal partikula zahar (eta esango nuke distiratsu) batek eragin ahal dituén sensazio ondo desatseginak (très désagréable) an persona evidenteki lar sensibleak ki estimulu burulehenak. Baina gauza da ze partikula hori (denborazko "noiz..." hori), aparte izán distiratsua zatio partizipátu an korronte sintaktiko garatzailea zek eramanen luke euskal hizkuntza ki bere kota komunikatibo maximoa, dá halaber euskara hutsa, berdin nola dirén euskara hutsa "zein..." erlatibo murriztaileak, gaur egun inulergarriki zokoratuak, edota "noiz..." erlatiboak eurak, zeintaz Larrasquet mintzo dén honela:

Noiz
2.: (Como introductor de subordinada temporal; el verbo de la oración subordinada lleva bait- o -(e)n ). "Nuiz, lorsque, est un néologisme très désagréable, introduit par les jeunes prédicateurs, en mal de traduire en basque des sermons écrits en français. Même remarque pour nun, nunti, nur, dont ils font à tort des relatifs, alors qu'ils sont seulement interrogatifs" Lrq. Cf. Lrq. Cf. [Lrq. horrek esan nahi du Jean Larrasquet (1885-1953), OEH]

Horra hor bi "noiz..." erlatibo (OEH), nork eta Lazarraga-k (1547-1605) emanak:

Irugarren egunean, nox Sirenak eta Silviak il bear eben. Lazarraga 1153v. [OEH]

Ditxoso eguna nox galdu ninzan / ain gauza andia irabazteko. Ib. (B) 1193vb. [OEH]

Lehenengoa ez-murriztailea, bigarrena murriztailea, aukeran. [699] [>>>]