Azaldu al liteke "-ki" (eta "-tsi") sufijo verbal datiboa tikan "-i" sufijo datiboa kin "k" (eta "t") epentetikoa?
Aurreko sarreretan ikusi dugu nóla euskaraz existitzen dén mekanismo linguistiko propio bat nondik askatu ohi dirén hitzen elementu atxikiak afin sórtu hitz askeak zek joka litzaketen paper gramatikal diferenteak. Gure oraingo galdera dá:
- ¿Akaso "-ki" (eta "-tsi") atzizki datiboak azaldu litezke nola "-i" atzizki datiboa kin "k" (edo "t") epentetikoa?
Zaharra dirudien -i atzizkiaren morfologia historikoa aztertzen baldin badugu, nolabait partizipio-itxura duela ondorioztatuko dugu. Baina -i hau izenetan (harri, herri, iturri, orri, *arrani “arrain”) nahiz adjektiboetan (berri, gorri, zuri, hori, urri, ebili, ekusi) agertzen bide zaizkigu. [Martínez Areta, 2006:688]Baina, akaso, momentu linguistikoren batean (ikus "Espekulatzen burúz euskara zaharra") nahi izanen zutén gehitu datiboa ki aditza, eta justuki datibo hori zén "-i" berbera zeinekin sortzen zirén partizipioak, halatan ze igual sentituko zén beharra ki bereiztu bukaera datiboa eta partizipioa, emanik bide ki epentesia. Horrela:
"*egoni" partizipioa (nola "*arrani") bereiztuko zén respektu "*egonki" > "egoki" datiboa, erabiliz "-k-" epentetikoa,eta, bere aldetik:
"ikasi" nondik "*irakasti" > "irakatsi" (metatesiz) non "-t-" akaso epentetiko horrek ondo bereiztuko zuén bukaera datibo hori.)Esan nahi baita ze "-ki" (eta "-tsi") akaso azaldu liteké nola "-i" atzizkia kin "k" (eta "t") epentetikoa, zeinen jatorria izan zitekén ber jatorri epentetikoa zein aurkitzen dugu an, demagun, "-keta" ere. [785] [>>>]
Etiketak: aditza, gradualki, ki, mekanismoak, OVS
0 Comments:
Argitaratu iruzkina
<< Home