asteartea, otsaila 19, 2019

"nahiz + partizipioa + objektua" sortu da tikan mekanismo berbera zein "ustez + partizipioa + objektua"

Aurreko sarreretan genioen ze "ustez + partizipioa + objektua" estruktura sortu dá aurreratuz edo dislokatuz aurrerantza hala nexu estrukturala ("ustez") nola-ere aditza (partizipioa) respektu euren osagarriak. Hori da justuki ber sorrera zein suposatu behar zaion ki estrukturá "nahiz + partizipioa + objektua", non pentsatzekoa da ze "nahiz" hori hasiko zen signifikatzen "nahi izanez" an kokaera buruazkena, nola gaur ere den:
Hori egin nahiz, bestea eragin zuen. = Hori egin nahi zuelarik, bestea eragin zuen.
eta amaituko zen hartuz esanahi konzesiboa an kokaera burulehena, behin dislokazioa eginda:
Nahiz hori egin, bestea eragin zuen. = Hori egin nahi zuelarik ere, bestea eragin zuen.
edo:
Nahiz-eta egin hori, eragin zuen bestea.
Nahiz egin hori, eragin zuen bestea.
Hemen ere, berdin nola an "ustez...", bádaude aldaerak kin "-(e)la" edo "-(e)n", nola ikusi ahal dugun an OEH:
Tr. Documentado al Norte desde Dechepare; al Sur aparece en Refranes y Sentencias, en Mendiburu y en autores de los ss. XIX y XX. El vb. de la subordinada introducida por nahiz es generalmente un participio en textos meridionales (tbn. algún ej. aislado en Duvoisin, J.B. Elissamburu, Mattin y Xalbador), y una forma vbal. con suf. -(e)n en los septentrionales (tbn. en algunos ejs. de F. Irigaray (141), Orixe o Albeniz). Hay tbn. ejs. de formas de indicativo o subjuntivo con suf. -(e)la en Etcheberri de Ziburu, Axular, Argaignarats, Mendiburu, Iturriaga, Aguirre de Asteasu, Arrese Beitia, JanEd y Orixe (in Gazt MusIx 46). Se documentan además cinco ejs. de imperativo en Refranes y Sentencias, Etcheberri de Ziburu, Oihenart, Iturriaga y Orixe respectivamente; de vb. precedido de ba-, en Etcheberri de Sara, Bilintx y Noe; de radical verbal, en Lizarraga de Elcano y Orixe, y de sust. vbal. con suf. ines., en Lizardi. En DFrec hay 646 ejs. [OEH]
Baina, finean, a-mekanismoa nondik sortu da "nahiz + partizipioa" dá ber mekanismoa nondik sortu da "ustez + partizipioa", izanki oso mekanismo interesgarria. []

Etiketak: , , ,