Zalantzagabeko garrantziá on koherentzia

Dio Bittor Hidalgo-k (erantzunez ki Juan Garzia: ikus oiginala an biharko sarrera):

Juan Garziak dio bere mezuaren amaieran subjuntiboaren aitzakian: "Ikaskizuna: esaldiak dira itzulpen-unitateak, ez sintagmak." Eta ez zait egokia iruditu silogismoa, premisa egiazkoetatik alegiazko ondorioa iragazi nahi izatea. Benetan uste baitut ez dela komeni gauzak nahastea hain kontu garrantzitsuan.

Ze, esaldiak, noski, badira itzulpen-unitate.

Baina baita esaldi barruko sintagmak ere.

Eta bai eta ere, eta batez ere, esaldi barruko INTONAZIO edo INFORMAZIO UNITATEAK. Azken urteotan oso bereziki bultzatzen saiatzen ari naizen kontzeptua. Idaztean, eta batez ere itzultzean, denok beti kontuan izan beharko genukeena. 10/15 silaba inguruko zati laburrak, zeinen segidak zalantzagabeko garrantzia duen gure esaldien prozesatze eta ulertze prozesu eta gaitasunetan. Halako zati laburren segida kontuan ez hartzeak (kontuan "esaldia" bakarrik hartu dugulako esaterako) maiz garamatza euskaraz "korritzen ez duten" testuetara, nahiz "esaldiak" banan-banan ezin hobeto idatziak/itzuliak izan. Elkarren segidako atal laburren arteko lotura (10/15 silaba) kontuan hartu ez dugulako.

"Esaldia", bada itzulpen unitate garrantzizko. Batez ere, maila horretan erabakitzen delako "esaldiaren gramatika" aditzaren inguruan. Baina ez inola ere "itzulpen unitate minimoa"-edo, Juanen ondorioak oker pentsatzera eraman gaitzakeen eran. Gure prozesatze gaitasunak, dirudienez, beste gauza asko ere hartzen baitu kontuan, esaldiaren "osotasunaren" aurretik.

Eztabaida luzeagoa da, noski. Baina bego oharra ohar truke.
Ondo izan
Bittor

Ikus halaber ondoko bi testuok ganik Bittor Hidalgo:

Irakurleak, hiztunak eta entzuleak bezala, ez ditu esaldiak osorik begi sakada bakarrean jasotzen, ez deskodetzen, ez ulertzen. Zatika baino. Eta aldiko ez da jabetzen oso unitate laburrez baino, fisikoki ondo mugatuez, nori gure esperientzia propioak ere erraz erakuts diezagukeen moduan.
...
Dirudi prozesamendua, ahoz edo irakurriz, gehienera 10 (15?) silaba bitarteko informazio unitateetan egin ohi dela. [Bittor Hidalgo, EKAIA, 2002, 16. zkia.]

eta:

Badirudi guk bai irakurtzean eta bai entzutean kolpe batean ulertzen ditugun zatiak direla 10 bat silabatakoak. 10 silabatik gorako zatiak nekez ulertzen ditugu. 7-8 silabatako multzo hori da "informazio unitatea" deitzen dena. [Bittor Hidalgo, ARGIA, 2003ko azaroaren 23ko alea]

Dudarik gabe, eta Bittor Hidalgo-k dioenez: Halako zati laburren segida kontuan ez hartzeak (...) maiz garamatza euskaraz "korritzen ez duten" testuetara,... Eta hain zuzen ere, zati laburren segida izan behar dá koherentea, progresiboa.

Areago, zati labur horien barneko ordena ere inportantea da afin-eta...

1. hiztunak errazago (edo zailago) lotu dagien zati horietako bakoitza ki hurrengo zatia, lortuz diskurso koherenteagoa; →
   
2. sintaxi progresiboagoak ahalbidetzen du ze hiztunak aukera dagiela libreago (artio muga ia minimo bat) nón egiten dituen pausa koherenteak; →
   
3. pausa koherente libreago horiek errazten duté mezuaren kodifikazio eta deskodifikazio reflexiboagoa, irekiagoa... →
   
4. horrela hobétuz ez soilik kalitate komunikatiboa on mezua, baizik-ere kalitatea on mezua bera (esan nahi baita ze hori mezua zein den produzitzen an modu (aukeran) pausatuagoa, reflexiboagoa, eta irekiagoa, oro har egonen da hurbilago respektu ideia zein adierazi nahi genuen: hau da, izanen gara geuago).

Eta, azpimarratu behar da ze sintaxi progresiboak berez zaintzen du ordena hori, sistematikoki.

Hortxe (progresibitatean, koherentzian, diskursibitatean, irekitasunean) oinarritzen da abantailá (esanguratsua) on hizkuntza (sintaxi) progresiboak respektu regresiboak. Hortxe da motore komunikatiboá zeinek, oro har, eramaten ditú estruktura linguistikoak aldé eredu progresiboagoak (bereziki noiz exigentzia komunikatiboak handitzen diren). Hortxe da beste evidentzia (teoriko-enpiriko) bat zein dúen apuntatzen an betiko norabide berbera: progresibitatea.

Zer esanik ez, sintaxi progresiboa askoz errazago ibiltzen da bidéz baliabide progresiboak, maila guztietan ere. [115] [>>>]
___________________________________
Ikus hurrengo posták buruz ber gaia:
1.: Hobe burua aurretik, pausatukiago eta luzeago ibili ahal izateko.
2.: Burúz pausa koherenteak eta beste.
3.: Iruzur zientifiko eta soziala (I).
4.: Iruzur zientifiko eta soziala (II).
5.: Sistematikoki informatiboa.
6.: Inkoherentziaren gainkostu esanguratsua: "A plana" vs. adibidez "C plana"?.