asteazkena, otsaila 08, 2023

Duplikazioa > reinterpretazioa > birmoldaketa (an 'diotçan'')

Azken sarreran ikusi dugu nóla "dioçon" moduko formak ("dio-") berez sortu ahal diren an lapurteraren subjuntiboa, sinpleki gaiti analogia kin"dieçen" regularrak (subjuntiboko "die-" regularra):

Akaso irregularitate hori sortu dá gáiti analogia kin "dieçen" regularra, egínez honako bikotea:

  • dioçon/dieçen (non "dieçen" báden regularra)
 "dioçon" hori azaltzeko, printzipioz, ez genuke behar besterik (analogia hori nahikoa litzake).

Eta nolákoak dira pluralak?  Etxeberri Ziburukoak eskaintzen dizkigú ondoko ale hauek an bere "Manual Devozionezkoa" (1. zatia):

  • diotça
  • diotçogun
  • dietçeten

non ikusten dugun ez dela agertzen "diotçon", ezpada "diotçan", non, itxura denez, gelditu baitá referentzia datibo bakarra an "diotçan". Baina agertzen dirá "dieeten" eta "dioogun", non báden referentzia datibo bikoitza.

Kontuan har geinke ondoko  inperatibo pluralak ere (formalki oso lotuak baitaude subjuntiboak eta inperatiboak):

  • dietçadatçu/dietçaquidatçu

non, espero lez, mantentzen dén "tça" forma. 

Dirudienez, "diotçan" adizkiak galdu dú bere singularreko referentzia datibo bikoitza, mantenduz soilik lehenengo referentzia, zein den referentzia berria an "dio-":

  • dietzon → diotzan
Orain, "diotçan" bihurtu dá "dio-" formakoa. Prozesu horretan, soilik behar izan dá hasierako duplikazioa ("dioçon"), geroko reinterpretazioa ("dioçon"), eta azken birmoldaketa an plurala zatio "tza" pluralgilearen indarra, zein nahikoa izan den an "diotçan", baina ez an "diotçogun" ("dietçeten" adizkian "-e-" hori báda referentzia datiboa, eta hortaz ez da aldagarria). [1895] [>>>]

Etiketak: ,