asteazkena, maiatza 28, 2014

Erantzunez ki MC (3): Hain sinplea nola...

Afera da hain sinplea nola eduki ala ez eduki "hiru" zenbakia, edota eduki ala ez eduki konjunzio koordinatiboak nola "eta" edo "edo" (adibidez).

"Hiru" zenbakiak ez du sortzen kontzeptua hon "hiru", ezta ere "eta" edo "edo" konjunzioek sortzen ideia hon koordinazioa, baina bai dute biziki laguntzen expresatzen eta konbinatzen ideia horiek an modu eroso bezain preziso eta an edozein textuinguru komunikatibo: dialogikoa zein monologikoa, mintzoz zein idatziz.

Gainera, horiek valiabideak, non-ere garatzen baitira, bihurtuko dira oso-oso erabiliak an edozein textuinguru komunikatibo. Zergatik? []

Etiketak:

larunbata, maiatza 24, 2014

Erantzunez ki MC (2): Hurford: ..., Pirahã is both simpler and has less expressive power than many other languages.

Nolabait esan, 
  1. zenbatzea anumerikoki (hots, subitizatzea) dá antzerakoa nola moztea ogia kin esku soilak (ez erabiliz tresna berezitu eta egokiturik nola diran aiztoa edo zenbakiak),
  2. zenbatzea numerikoki (hots, kontatzea) baina erabiliz sistema numeriko ez-osoa, edo osoa baina atzerakargatua (hala nola binarioa), dá antzerakoa nola moztea ogia kin aizto kamutsa, eta azkenik,
  3. zenbatzea numerikoki eta erabiliz sistema oso eta erosoa dá antzerakoa nola moztea ogia kin aizto zorrotza (ikus nire artikulua an Mikelen liburua).
Antzera ere,
  1. hitzak konbinatzea ez erabilíz tresna sintaktiko berezitu eta egokiturik dá antzerakoa nola moztea ogia kin esku soilak (soilik erabiliz juxtaposizioa arten elementu oso sinpleak an modu oso atomizatua); 
  2. hitzak konbinatzea erabilíz sistema sintaktiko murritza (non ez dan, adibidez, valiabide subordinatzaile bereziturik ki eman perpaus erlatiboak), edo erabiliz sistema oparoa baina atzerakargaturik, dá antzerakoa nola moztea ogia kin aizto kamutsa; eta azkenik 
  3. hitzak konbinatzea erabilíz sistema sintaktiko oparoa eta erosoa (non aise konbina daitezken bai sintagmak eta bai perpausak segun intentzioa) dá antzerakoa nola moztea ogi sintaktikoa kin aizto zorrotza (ikus nire artikulua an Mikelen liburua).
Hizkuntza pirahãn ez da oraindik garatu zenbakirik eta ez da oraindik garatu ia batere tresna koordinatzaile edo subordinatzaile explizitu eta espezifikorik ki konbinatu an modu egokia hala sintagmak nola perpausak segun intentzio komunikatiboa (ez da oraindik garatu tresna koordinatzailerik nola "eta" edo "edo" ezta ere tresna espezifikorik ki adibidez eman perpaus erlatiboak); eta areago, ez da garatu mekanismorik ki pilatu izen-modifikatzaileak an izen-sintagma trinko eta manejagarriak nola:
Kupel handi gorri batzuk
halatan non ematen dituztén izen-modifikatzaile horiek banan-banan, an modu hiperatomizatua nola dan:
Kupela gorria. Kupela handia ere da. Kupel batzuk dira.
Behar al da froga gehiagorik ki demostratu bádirala hizkuntzak non dan garatu sintaxi-aukera potenteagoa, flexibleagoa, fluituagoa...?
Even if Everett [hori da ikerlaria zein gehien dun azertu hizkuntza pirahã] were not right on all details, Pirahã is both simpler and has less expressive power than many other languages. [Hurford, The origins of grammar, 2012:394]
Deitu "botere expresibo gutxiago", deitu potentzia komunikatibo gutxiago, deitu garapen sintaktikoa, deitu progreso sintaktikoa, deitu nola nahiago duzun, baina ez ukatu bádirala hizkuntzak non dan garatu sintaxi-aukera potenteagoa, flexibleagoa, fluituagoa... []

Etiketak:

astelehena, maiatza 12, 2014

Erantzunez ki Moreno Cabrera (1): Teknologia

Moreno Cabrera (MC) mintzo zaigu gain ...
… la falacia de considerar que las lenguas son una especie de objeto que utilizamos para comunicarnos. Es evidente que un cuchillo romo no corta igual que uno afilado y, por tanto, un cuchillo romo limita nuestra capacidad de cortar y un cuchillo afilado la potencia. Pero las lenguas no son objetos que se utilicen para comunicarnos, sino que son el producto siempre efímero, inestable y ocasional de la puesta en práctica de la capacidad lingüística de los seres humanos. … No parece lícito, desde un punto de vista lógico, observar una determinada actuación y luego decir que esa actuación limita o potencia esa misma actividad. Por tanto, desde el punto de vista que mantengo aquí, no tiene sentido la pregunta de si tal lengua tiene o no mayor capacidad comunicativa que otra. (Moreno Cabrera 2014:66-67, enfasia nirea)
Baina, zein hitz-joku mota da hori guztia? Zer esan nahi du ze aktuazio batek ezin lezake mugatu edo potentziatu ber aktuazioa? Zergatik aizto zorrotz batek ahal du potentziatu aktivitatea on moztu ogia, eta zenbaki-siztema zorrotz batek ezin du potentziatu aktivitatea on kuantifikatu zenbat ogi dauzkagun? Zer dala-ta ezin genezakeen konparatu ea eraginkorragoa dan (errazagoa, zehatzagoa...) kuantifikatzea numerikoki (zenbakitzea) edo anumerikoki (subitizatzea)? Konparazio hori ez da soilik zilegi, baizik egin egin dala.

Erakutsia izan danez (ikus nire artikulua an Mikelen liburua), zenbakiak ez dira baizik tresna kognitibo zenbatzaile berezitu eta zorrotzak zein duten laguntzen egiten errazago eta zehatzago aktivitatea on kuantifikatu. Hortaz, guztiz zilegi da esatea ze zenbakiak dira nola aizto zorrotzak zeinekin dugun ebakitzen zenbatasuna an modu eroso bezain preziso, bitarten zenbatze anumerikoa litzaken nola aizto kamutsa, zein «es evidente que […] no corta igual que uno afilado y, por tanto, […] limita nuestra capacidad de cortar [zenbakien kasuan: de contar] y un cuchillo afilado la potencia».

Eta ber gauza esan daiteke respektu tresna linguistikoak zein diran erabiltzen ki koordinatu edo subordinatu perpausak edota sintagmak: tresna horiek ere dute laguntzen "ebakitzen" gure mezuak erosoago, fluituago eta egokituago respektu gure intentzio komunikatiboak an edozein diskurso-mota, ahoz edo idatziz (argi eta garbi potentziatuz gure ahalmen rekursibo-diskursiboa). Eta hortxe zentratu beharko litzake debate hau, justuki an esparrua on mekanismo liguistiko zehatzak, aztertuz euren tresnatasuna azpi baldintza komunikatibo orokorrak, non, esan gabe doa, diran sartzen exigentzia linguistiko konplexuak an edozein textuinguru komunikatibo.
Structures such as finite complementation may be likened to linguistic  “tools“ or “technology“. The cognitive ability to handle finite complementation must have already been a feature of the human brain in the more distant past. But in the development of human society, tools and technological practice lag behind cognitive potential (Renfrew 1996). The appearance of the actual mechanisms of finite complementation, the lingusitic “technology“, seems to be a recent feature in the history of many languages. (Deutscher 2000:185-186, enfasia nirea)
MCk, eginaz gala hon bere kapazitate nahastaile sinesgaitza, nahi du desbideratu debatea. []

Etiketak: , ,