asteazkena, abendua 31, 2014

Mekanismo propioak: "ze" erlatiboa (harribitxi bat)

Mekanismo linguistikoak ez dira izaten fruitua ti kasualitatea. Kontrara, mekanismo horien atzean egoten dira arrazoi komunikatiboak ze diran izaten ondo orokorrak. Hortxe da, adibidez, mekanismoa te sortu baliabide erlatiboak abiatuz ti baliabide galdetzaileak. Horrela sortu ziran, guztiz naturalki, "which", "where" edo "zein", "non". Bestalde, ez da arraroa ikustea nóla, hizkuntzetan zehar, díran ibiltzen material berberak an erabilera konpletibo eta erlatiboak. Adibidez, inglesez "that" izan ahal da konpletiboa eta erlatiboa, berdin nola gaztelaniazko "que" ere izan daiteke konpletiboa eta erlatiboa.

Euskaraz ere, báda joera kolokial bat te erabili "...-la" konpletiboa an perpaus erlatiboak:
"Dira emakume batzuk kafea saltzen dutela".
Eta bide beretik, erabil litezké baliabide printzipioz konpletiboak nola "eze..." an erabilera erlatiboak:
"Dira emakume batzuk ze saltzen dute kafea".
Eta gertatu ere, gertatu da (ikus hemen): hain da naturala eta gardena "ze" erlatiboa an euskara. Gainera, baliabide hori dá oso-oso praktikoa eta ondo egokia te eman erlatiboak, eta hortxe daukagu, guztiz eskura.

Izan ere, "ze" partikula (edo haren aldaerak) dá oso-oso praktikoa an:
1.: erabilera konpletiboak zein doaz justuki atze aditza: "esan dute ze..." (beste kokaeretan erabil daitezké "eze" edo "ezen" edo "ba ze").

2.: erabilera erlatiboak: "esan dute ze pertsonak ze esan duten ze..." (jakina, baita erabil daitezke "zein" familiakoak).

3.: erabilera konparatiboak ze doazen justuki atze "...-ago": "ni naiz gazteago ze nire aita" (beste kokaeretan erabil daitezké "ezen", "ezi" edo "ezez").

4.: erabilera konsekutiboak: "hain da lotsagabea, ze esaten du edozer edonon" (baita ere erabil daitezké "eze" edo "ezen").
Hor, arazo (anbiguetate) nagusia sor daiteké noiz erabili "ze" kausala. Adibidez, esaten badugú:
Hóri da gonbidatu printzipala (pausatxoa) ze jarri dute mahaiburuan.
Hor, egin ahalko genuke interpretazio kausala edo erlatiboa. Hori konpon daiteke erantsiz "-n" edo "bait-" ki aditz laguntzailea noiz den erlatiboa, edo erabiliz forma ez-anbiguoak nola  "zeren", "zergatik" edo "zergatik ze" noiz ere perpausa den kausala (edo biak):
Hóri da gonbidatu printzipala (pausatxoa) zeren  jarri dute mahaiburuan. (kausala)
Hóri da gonbidatu printzipala ze  jarri duten (ze duten jarri, ze jarri baitute) mahaiburuan. (erlativoa)
"Ze" erlatiboa dá euskararen harribitxi bat, zein noizbait findu beharko baita. [216] []

Etiketak: , , , , , , ,

igandea, abendua 28, 2014

"versus", adverbioa?

Baldin bilatú "versus" an Euskaltzaindiaren Hiztegi Batua, hántxe aurkituko dugu, esan nahi baita ze onartua dago, ez delarik zehazten bere kategoria gramatikala; baina bilatzen badugu ber hitza an Elhuyar hiztegia, irakurriko dugu ze "versus" dá "adb."; hots, adverbioa.

Baina, ez al da "versus" preposizio bat? [215] []

Etiketak:

ostirala, abendua 26, 2014

ARTETXE-JOAKIN aurka OLABE-LARRU

Horra hor beste esapide prepositibo bat ("aurka..."), zein azaleratu zaigún an modu ondo naturala.

Eskerrik asko ki Erramun Gerrikagoitia zatio pasatu goiko irudia. [214] []

Etiketak: , ,

ostirala, abendua 19, 2014

Naturaltasun osoz

Aurreko postean ikusi dugu noláko naturaltasunez azaleratzen zaigún "TIK" baliabide prepositiboa. Báda halaber "TI" aldaera zaharragoa eta sinpleagoa, eta baita "TIKAN" aldaera ere.

Era berean, naturaltasun osoz agertzen zaigú "AN" baliabide prepositibo inesiboa an hurrengo erabilera:


Eskerrik asko ki Oier Gorosabel eta Sustatu zatio sareratu goiko irudia. [213] []

Etiketak: , ,

ostirala, abendua 12, 2014

Eskaintza pertsonalizatuak tik Bilbo

Eskerrik asko Gilen zatio bidali goiko irudia. Iruditzen zait oso erabilera naturala, argia eta egokia. Halaber existitzen dá "ti..." aldaera an ber zentzua. [212] []

Etiketak:

asteazkena, abendua 10, 2014

Dá garabidea

Erabiltzeá mekanismo linguistiko propioak te lortu mejora komunikatibo esanguratsuak ez da berez kalkatzeá ezer ti inon. Izatez, dá justuki hori: erabiltzeá mekanismo sintaktiko propioak te lortu mejora komunikatibo esanguratsuak. Dá garabidea, garabidea e-euskara eta e-edozein hizkuntza. [211] []