astelehena, ekaina 22, 2015

Prozesamendu-kostua ez da soilik neurtzen an irakurketa-denborak

Ezin deskribatu nire harridura noiz irakurtzen Lakaren azalpen guztiz desitxuratuak (ikus Lakaren "SVO eta OVS hurrenkerak" an Sareko Euskal Gramatika) non, besteak beste, diosku ze Gizonak ikusi du emakumea” (SVO) eta “Emakumea ikusi du gizonak” (OVS) esaldiek "prozesamendu-kostu berdinak" dituztela:
...goiko adibideetan bigarrena den perpausari begiratzen badiogu, berehala ohartzen gara hasieran datorren sintagma emakumea perpaus iragangaitz baten subjektua izan litekeela.... Beraz, hasierako hitza subjektua zela pentsatu badu, orduan hasierako postura hori berregin behar du perpausa osatzen doalarik, eta horrek prozesamendu-kostu bat dauka. Baina hasierako hitza objektua zela pentsatu izan badu hasieratik [an “Emakumea ikusi du gizonak"], orduan deigarria da horrek dakarren prozesamendu-kostua eta SVO hurrenkera duen lehenengo adibidearen [hots: “Gizonak ikusi du emakumea” adibidearen] prozesamendu-kostua berdinak izatea, euskarak “hasierako subjektua” deritzon prozesamendu-estrategiaren zantzurik erakusten ez duela iradokitzen digulako. (Laka, SVO eta OVS hurrenkerak, 3. paragrafoa)
[OHARRA: Lakak dú aipatzen anbiguitate gramatikala on "Emakumea..." an "Emakumea ikusi du gizonak" (non "Emakumea..." izan bailiteke subjektu intransitiboa edo objektua) baina ez du aipatzen anbiguitate gramatikala on "Gizonak..." an "Gizonak ikusi du emakumea" (non "Gizonak..." izan ahalko litzateke objektua edo subjektu transitiboa)]

Baina gauza da ze aipatutako bi prozesamendu-kostu horiek ez dira inondik inora berdinak. Izan ere, prozesamendu-kostua ez da soilik neurtu behar an irakurketa-denborak, zein kasu honetan ez diren esanguratsuki ezberdinak, baizik-ere an reakzio-denborak (erantzuteko denborak) eta, aurren-aurrena, an erantzun-erroreak.

Horrela, noiz konparatzen "Gizonak ikusi du emakumea" (SVO singularra) eta "Emakumea ikusi du gizonak" (OVS singularra), daukagu ze:
  1. hain argiki gehiago kostatu da prozesatzea OVS ("Emakumea ikusi du gizonak") respektu SVO ("Gizonak ikusi du emakumea"), non, ulermen-ariketan, OVS-n egin baitira esanguratsuki errore gehiago ezi an SVO (kontuan hartu ze prozesamendu-kostu maximoa gertatzen da noiz komunikazioak huts egiten duen).
  2. hain argiki gehiago kostatu da prozesatzea OVS ("Emakumea ikusi du gizonak") respektu SVO ("Gizonak ikusi du emakumea"), non, berriro ere ulermen-ariketan, eta errore-portzentaje handiagoa eginda ere, OVS-n behar izan baita esanguratsuki reakzio-denbora handiagoa ezi an SVO (errore gehiago eginda ere, behar izan duté denbora gehiago noiz prozesatzen informazioa afin erantzun ki kontrol-galdera) [ikus beste post hauek ere: Laka: norbaitek explikatuko al dit? eta  Erdozia (2006) edo zelan desitxuratu ondorio enpiriko batzuk, bai eta post horietan dauden referentziak].
Beraz, SVOk prozesatu du informazioa efektiboago (esanguratsuki errore gutxiago) eta arinago (esanguratsuki reakzio-denbora gutxiago), bitarten Lakak esaten digun ez dela diferentziarik an “prozesamendu-kostua” arten Gizonak ikusi du emakumea” (SVO) eta “Emakumea ikusi du gizonak” (OVS).

Ez da sinestekoa. []
____________________________________________________

Irakur serie guztia:
____________________________________________________

Etiketak: , ,

osteguna, ekaina 11, 2015

Laka: norbaitek explikatuko al dit?

Lakak diosku an "SVO eta OVS hurrenkerak" honako hau:
"Nabarmentzekoa da ez dugula inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO)" [Laka an "SVO eta OVS hurrenkerak", 3. paragrafoa]

Baina ikusi ahal izan dugu nóla, SVO eta OVS konparatzean, báda prozesamendu-abantaila estatistikoki esanguratsua (edo nabarmena) alde SVO an prozesamendu-ariketa oinarrizkoena, zein baita: "ulermen-ariketa: akatsak" (an artikulua titulatzen "Euskarazko hitz hurrenkera desberdinak prozesatzen"). Ikus:

SVO eta OVSren artean (p<.05) [Erdozia, 12. or.]
[OHARRA: baldin p horren balioa bada txikiago ze 0.05, nola kasu horretan, orduan diferentzia hori estatistikoki esanguratsua da, hots nabaria (alde SVO)].

Izan ere, ulermen-ariketan:
  • SVO da esanguratsuki eraginkorragoa (esanguratsuki akats gutxiago) ezi beste hiru ordena konparatuak (SOV, OVS eta OSV). 
  • OVS eta SOV soilik dira esanguratsuki eraginkorragoak ze OSV; eta esan gabe doa,
  • OSV ez da esanguratsuki eraginkorragoa ze beste ezein ordena.
Hóri diferentzia esanguratsua aldé SVO (zehaztu behar da ze experimentuan hala subjektu ergatiboak eta objektuak nola eurei dagokien aditz-morfologia díra agertzen an euren forma morfologikoki sinpleenak: singularrak) dá errepikatzen an bigarren experimentu bat zeinen emaitzak diren jasotzen an "Processing Derived Word Orders in Basque" edo an "Processing verb medial word orders in a verb final language". Ikus:
Sak-V-Oa sentences [subjektu ergativoak eta objektuak singularrean daude: "Gizonak ikusi du emakumea"] generated fewer errors than any other condition [adibidez: "Emakumea ikusi du gizonak"] (Sak-V-Oa vs. Oa-V-Sak T (23) = -3.093 p < 0.006; Sak-V-Oa vs. Sek-V-Oak T (23) = -2.547 p < 0.02; Sak-V-Oa vs. Oak-V-Sek T (23) = -2.145 p < 0.05). ("Processing Derived Word Orders in Basque", 16 or.)
edo:
For the analysis of the amount of errors in the comprehension task, SVO and OVS conditions showed a statistical difference [alde SVO!!!!!] when the constituents of the sentences were singular [hots,  "Gizonak ikusi du emakumea" da gertatu esanguratsuki efektivoagoa ezi "Emakumea ikusi du gizonak" ] (SSING-V-OSING vs. OSING-V-SSING t(23) = 3.1, p = 0.005). ("Processing verb medial word orders in a verb final language", 16 or.)
Baina, nóla liteke esatea ze "nabarmentzekoa da ez dugula inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO) [respektu OVS]" [Laka an "SVO eta OVS hurrenkerak", 3. paragrafoa]?

Norbaitek explikatuko al dit? []
____________________________________________________

Irakur serie guztia:
____________________________________________________

Etiketak: , , ,