Mehatxu endogenoa izan ahal da kooperatiboa edo kapitalista aráuz enpresako teknologia

Atzokoan ikusten genuén eredu bat non, merkatuko teknologiaren arabera, enpresan behar zirén langile aski heterogeneoak: trebatuak eta ez-trebatuak, eta nondik, ondorioz, sortzen zén mehatxu endogeno kapitalista bat ganik langile trebatuak (ikus ere "Sarrera endogeno gauzatua"). Baina, teknologiak hala eskatuta, beharrezko langile guztiak gerta zitezkén trebatuak eta homogeneoak, halan ze, orokorki, sortuko litzakén mehatxu endogeno kooperatibo bat. Hala da gertatzen an ondorengo artikuluko eredua, zein agertu baitzen an publikazio bat editatua ganik EHUko GEZKI institutua (Euskal Herriko Unibertsitateko Gizarte-Ekonomia eta Zuzenbide Kooperatiboaren Institutua) an 1999:

zeinen testu osoa dén honako hau:

• ¿Empresario capitalista o trabajador cooperativo?

nondik entresakatu dugún haren hasiera:

Elemetu diferentzial nagusiá artén aukera (mehatxu) endogeno kooperatiboa ala kapitalista dá aurkitzen nagusiki an enpresako teknologia. Horrela, bádira teknologiak non langileak izan behar dirén oso homogeneoak eta erlatiboki trebatuak, nondik orokorki sortuko dirén lehiakide (mehatxu) kooperatiboak; eta bádira teknologiak zein dúten exigitzen heterogeneitate handia artén haien langileak, batzuk halabeharrez oso kualifikatuak, eta beste batzuk oso gutxi kualifikatuak, eta halako teknologietan askoz errazagoa da ze mehatxua izan dadin kapitalista ganik koalizioa on langile trebatuak. [2315] [>>>]

Elkarte kapitalistak ere izan ahal dirá lehiakide endogenoak erántzunez ki (eta mimetizatuz) mehatxu endogeno kapitalistak (zein existituko diren edo ez aráuz erabilitako teknologia)

Arakatuz artén gure paper zaharrak, topatzen ditugú lanak nola ondorengo hau, non enpresaren teknologiak eskatzen ditú hala langile trebatuak nola ere langile ez-trebatuak, sortuz heterogeneitatea artén langileak, eta horrekin interes-konfliktuak (ikus ere "Sarrera endogeno gauzatua"). 

Egokiera horretan, mehatxu endogeno kapitalista batek eragin ahal dú enpresa instalatua hasieratik jaio dadin nola enpresa kapitalista (hasierako enpresari sortzaileak mimetizatuko luké lehiakidearen sarrera potentziala), non langile trebatuak ere izanen zirén bazkide kapitalistak, bitarten langile ez-trebatuak izanen lirakén langile kontratatuak (ez bazkide kapitalistak) ganik enpresa kapitalista hori (langile kontratatuek ez dute nahikoa botererik ki fortzatu enpresa kooperatibo bat). Horrá lan hori, osoa:

• Elkarte anonimo moduko mimetismoa

zeinen hasiera dén hau:

eta non, genioenez, ezberdintzen dirén bi langile-mota (trebatuak eta ez trebatuak) kin negoziazio-botere ezberdinak, halan ze osatuko dituzté koalizio edo sindikatu ezberdinak ere:

... langile trebatuak erabat berdinak dira euren artean eta ez da existitzen euren arteko interes-gatazkarik. Baldintza hauetan balizka dezakegu L langile trebatuek talde trinko bat osatuko dutela, zeinek aho batez hartuko baititu bere erabakiak. 

(...)

Langile ez-trebatuak, aldiz, perfektuki ordezkagarriak dira, eta horrexegatik ez dute botererik. Hori dela eta eredu honetan langile ez-trebatuen koalizioa ez dugu formalki modelatuko (formalizatuko bagenu ez luke eraginik). [Rubio, 2002]

Gauza da ze, hasierako enpresari sortzaileak, aurrikusiz mehatxu endogeno kapitalista hori, bultza leiké kapitalista bakarreko enpresa bat (non sortzailea bera den kapitalista bakar hori), edo elkarte kapitalista bat non enpresari sortzaile hori bazkidetuko dén kin langile trebatuak, eta non langile ez-trebatuak izanen dirén enpresako langile kontratatuak. Hasierako sortzailearen aukera hori horrela zehazten dugu an gure lan horren eredua:

Nabarmedu behar dugu ze lehiakide endogeno hori merkatuan sartzekotan, sartuko litzaké justuki nola enpresa kapitalista bat non langile trebatuak izanen zirén bazkide kapitalistak eta non langile ez-trebatuak izanen zirén langile kontratatuak (ez bazkide kapitalistak). 

 

Eta, genioenez, hori aurrikusiz, hasierako enpresariak nahiago izanen du bere merkatuan sartu nola elkarte kapitalista kin langile trebatuak (aipuko ELKAR estrategia, mimetizatuz sarrera endogenoaren emaitza, eta horrela deseginez mehatxu endogenoa) ezenezta izán enpresari kapitalista bakarra (aipuko BAKAR estrategia) an enpresa bat non mehatxu endogenoak (kasu honetan mehatxu kapitalista) bere lana eginen luken, sartuz nola elkarte kapitalista zeintan ez litzaken egongo hasierako enpresari sortzailea, [2314] [>>>]

Gure ereduan, enpresa instalatuaren usteak konsideratu nahi baditugu, horiek ondo zehaztu beharko ditugu bidéz definizio zehtzak, rigurosoak

Behin aurreko egunetan tartetxoa eginda, jarrai daigun orain gogóratuz zenbait material zahar erlazionatua kin gure tesia, zek balioko digute zada ikusi zertáko balio duten eredu teorikoek. Horrá eskema orokor bat non jasotzen diren gure ereduko elementu guztiak eta emaitza nagusiak:

• Eskema orokorra on gure ereduko elementuak: agenteak, estrategiak, pagamenduak, emaitzak
  

Nabarmendu nahi genuken ze eredu teoriko batean dena ere egon behar dá perfektuki definitua (hitzak askotan oso irristakorrak dira, irristakorregiak, ametituz interpretazio oso ezberdinak, eta justuki hori evitatu nahi dugu sortuz eredu formalak, matematikoak). Horrela, eskema horretako hirugarren ereduan ("Modelo III"), enpresa instalatuak ez du ezagutzen ziertoki zenbátekoak izanen lirakén lehiakide kooperatiboaren antolamendu-kostuak baldin sartuko balitz an merkatua, halan ze ezin izanen du ziurtasunez evitatu haren sarrera endogenoa (nola egin zukén kin informazio osoa, noiz, nolabait esan, denek dena ezagutzen duten). 

Zalantza-egokiera horretan suposatzen dugu ze enpresari instalatuak izanen ditú uste batzuk gain magnitudea on aipatutako antolamendu-kostu horiek, eta beraz, gain bere lehiakidearen aukera reala zada sartu endogenoki an merkatua. Gure ereduan, uste horiek konsideratu nahi baditugu, ondo zehaztu beharko ditugu bidéz definizio zehtzak, rigurosoak. Konkretuki, gure ereduan kostu horiek sartuko ditugu bidéz probabilitate-funtzio bat, zeinen arabera gerta litekén lehiakide kooperatiboaren sarrera endogenoa (edo ez, aráuz uste horiek). Horrá uste horien modelazioa an gure eredua:

ahalbidétuz emaitza hau:

zek adierazten du justuki ze existitzen dira enpresa instalatuaren uste batzuk non lehiakide endogenoa sartuko litzakén, bide emánez ki enpresa kooperatibo bat. [2313] [>>>]