Azken sarreretan mintzatu gara burúz "
-ra draiño", "
-ra diño", "
-ra giño" eta antzeko
postposizioak zeinen zentzua zén
muga-adlatiboa, baina orain gogoratu nahi dugu nóla
hemen agertzen zitzaigun "
danik"
postposizio ablatiboa ere, zeinen
desdoblamendu prepositiboa ez dateke zaila.
Duvoisin-ek erabili zuen postposizio hori afin indártu
lekuzko ablatibo bat:
NONDIK DANIK. "Depuis quel endroit?" Dv. [OEH]
Bestalde
Sareko Euskal Gramatika-k eskaintzen dizkigú honako azalpen eta adibideak:
danik
Iparraldean –danik erabiltzen da ablatiboa adierazteko:
San Bernardoren amak, halako
semearen merezizko ama baitzen, bere haurrak bere besoetan harturik
sortu ziren bezain laster, Iesus gure Iaunari ofrezitzen ziotzan, eta
orduan danik
hek maite zituen errespeturekin, gauza sakratua eta Iainkoak
begiratzera eman zioena bezala; eta hori hain zori onez gertatu
zitzaion, non haren zazpi umeak izan baitziren guziz saindu. (
Philotea,
Pouvreau, S.)
Gazte-gazte danik
hasi zen Pierre Lhande literaturari ohartzen; Mauleko ikastegian
erdarazko bertsuak jada ontzen zituenaz geroz, hamalau-hamabortz
urtetan. (
Euskal Literaturaz,
Lafitte, P.)
-
-
-
Adibideetan ikusten denez, Iparraldeko tradizioan arruntak dira gaur danik, bihar danik, orai danik, beti danik, etzi danik… eta antzekoak (gaurdanik, bihardanik, etzidanik idazten ditugu egun). Bestalde, -danik horrek askatasun handiagoa zeukan lehen, eta inesiboko postposizio sintagmekin ere aurkituko dugu:
Ezen sarthuren gara reposean gu,
sinhetsi ukan dugunok, erran duen bezala, Bada zin egin ukan dut neure
hiran, Baldin sekulan sarthurenbadirade ene reposean:
munduaren hatsean danik haren obrak akabatu izan baziraden ere. ("
Iesus Christ Gure Iaunaren Testamentu Berria", Leiçarraga)
Horra nondik ikasten dugun, ezen berzeak sanktifikatzen dituena, makula orotarik xahu dela: eta
bere amaren sabelean-danik
puritate orijinalean Iainkoari konsekratu izan kaiola makularik batre
gabe: leinu humano guzia suiet den korruptioneak hura baithan
ikustekorik batre ezluenkat. ("
Katexismea", Leiçarraga)
Baiñan plazer izan darotanean Jainkoak (zeiñek berezi izan bainau
neure amaren sabelean danik
eta deithu izan bainau bere graziaz) 16 ezagutarazi bere Semea predika
niozatentzat jentillei, ordu beretik egin izan dut, egon gabe haragiaren
eta odolaren ganik konseillu hartzen. ("
Jesu Kristoren ebanjelio saindua",
Haraneder, J.)
Adoratu izan zuten turraren gaiñean daudezen guziek, zeiñen izenak ez baidire
eskribatuak munduaren hastean danik hillarazia izatu den bildotsaren bizitzezko liburuan. ("
Jesu Kristoren ebanjelio saindua",
Haraneder, J.)
Eredu horrek ez du lekukotasunik gaurko idazleen artean.
Beraz, ez da erabiltzen gaur egun, baina hor dago
postposizioa, eta hor dago orobat
eredu aurreratzailea, nondik etorriko litzakén, adibidez, "
danik-eta...", edo orobat "
danik..." soila. [819] [
>>>]
Etiketak: danik, dara, Duvoisin