asteazkena, abendua 29, 2021

Pastor eta Laka (2013): "Recall that SOV sentences require to hold two arguments in memory before accessing the verb, while SVO sentences require to hols only one."

Hawkins (1994:333) mintzo zen hemen gain efizientzi arazo konparatibo bat an sujetuak on SVO sintaxiak respektu sujetuak on SOV sintaxiak (zein, bere teoria simetriko fortzatuan, izanen lirake antzekoak zein efizientzi arazoak an objetuak on SOV sintaxiak respektu objetuak an SVO sintaxiak):

... this results in a real performance constraint on subjects in these [SVO] languages which explains the observed length differential between subjects and objects: object length is unconstrained, so the performance aggregate for objects ends up being longer than for subjects. [Hawkins, 1994:333]

Horren gainean, Pastor-ek eta Laka-k (2013) zioten hemen ze:

We argue this difference emerges from the difference in processing facilitation that results from subject-pro in each language. [Pastor eta Laka, 2013]

eta baita ze:

Recall that SOV sentences require to hold two arguments in memory before accessing the verb, while SVO sentences require to hols only one. [Pastor eta Laka, 2013]
Alde horretatik, sujetuen gaineko presioa izanen litzaké handiagoa an SOV sintaxiak zeinda an SVO sintaxiak.. Hori dela-ta, gehiago omitituko lirake sujetuak an SOV sintaxiak zeinda an SVO sintaxiak. [1489] [>>>]

Etiketak: ,

ostirala, abendua 24, 2021

Pastor (2019): "Bloom (1990, 1993) arguye que la preferencia de omitir el sujeto antes que el objeto se debe a factores pragmáticos, pues el sujeto tiende a ser una información ya dada (Chafe, 1976; Lambrecht, 1994) y el objeto, por el contrario, una información nueva (Arnold, 1998)."

Atzokoan azpimarratzen genuen nóla:

Aurreko sarreretan agertzen zaizikigu bi joera:

Bi joera orokor horiek bát datoz kin izaera tipikoki rhematikoa e objetuak (non bilduko litzake informazio berria, dinamikoena, irekiena... zein ezin liteken desagertu ti mezua), zein izanen litzake oso ezberdina ti izaera tipikoki thematikoa e sujetuak (zértaz mintzo, marko referentziala, zein askotan ere, eta are gehienetan, esan gabe doaz). Bai, datuak bát datoz kin teoria.

Horren inguruan, Pastor-ek (2019) dio:

Bloom (1990, 1993) arguye que la preferencia de omitir el sujeto antes que el objeto se debe a factores pragmaticos, pues el sujeto tiende a ser una información ya dada (Chafe, 1976; Lambrecht, 1994) y el objeto, por el contrario, una información nueva (Arnold, 1998). [Pastor, 2019]

Bai, joera horiek dirá komunikatiboki oso azalgarriak: informazioaren muina normalean aurkituko da an objetu-osagarria, zein, diogunez muina izanki, ezin izanen den eliditu, bitárten sujetuetan askotan nahikoa izanen dén referentzia minimo bat, edo... ezer ez (referentzia lehendik gordetzen baita). Dudagabe, horrek guztiak bádu zerikusirik kin luzera zein orohar itxaron geinken an sujetuak eta objetuak. [1484] [>>>]

Etiketak:

asteartea, abendua 21, 2021

Euskaran ere, sujetu-omisioak agertzen dirá erlatiboki askoz gehiago (%93) zein objetu-omisioak (%15) an esaldiak kin omisioren bat (transitiboak eta intransitiboak barne)

Ikusi berri dugu nóla "gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki ... zero (Pastor, 2019)", bitárten euskarazko sujetu transitiboetan, "sujetu omitituak (eliptikoak, "subject pro-drop") dirá gehiago (%51,9) zein sujetu explizituak (Pastor, 2019)". Gaurkoan ikusi nahi genuke nóla euskarazko objetuetan ere, omisioak gertatzen dirá askoz gutxiago zein sujetu-omisiak. Pastor-rek (2019) ematen ditú ondorengo portzentajeak gain esaldiak kin omisioak. Horietatik ...

... en ambas lenguas la omisión de sujeto es la más frecuente (castellano: 100%; y euskera: 85%). En euskera, que también puede omitir el objeto, la omisión de este es mucho menos frecuente (7%) respecto a la del sujeto [%85] y, de igual modo, la omisión de ambos argumentos también es menos frecuente (8%) frente a la omisión del sujeto [%85]. [Pastor, 2019]
halan ze, euskaran, hartuz soilik esaldiak (transistiboak eta intransitiboak barne) non omititu dén zerbait, euren %93an omitituko da sujetua (%85 + %8), bitárten euren %15ean omititu da objeturen bat, indirektoak barne (%7 + %8). %93 versus %15, beraz. [1481] [>>>]

Etiketak:

astelehena, abendua 20, 2021

Nóla konputatzen dira omisioak? Aráuz Ueno eta Polinsky (2009)

 Atzokoan genioen ze ...

  • alde batetik, daukagu ze euskarazko (SOV) sujetu transitiboak asko-askotan omititzen dira (%51,9).
  • eta bestetik, gaztelaniazko (SVO) objetuak ez dira omititzen (%0).

Joera horiek oso kontuan hartzekoak dira noiz konsideratu zéin izan beharko liraken sujetuen eta objetuen luzera erlatiboak an eredu teorikoak nola adibidez Hawkins (1994).

Baina, nóla konputatzen dirá sujetuen eta objetuen omisioak? Jarraikiz irízpideak ti Ueno eta Polinsky (2009):

ikustagun:

Esan nahi baita ze an:

arropa eta aulkia ekarri zizkidan pro amak

zenbatuko litzaké objetu-omisio bat (objetu indirektoa), eta an:

mi madre me trajo la ropa y la silla

ez litzake omisiorik: "me" baitá objetu indirektoa. Hala, komentatzen genuen atzo ze ...

Esan bezala, gaztelaniazko partean, berdinak dira portzentajeak an argumentu omitituak (35,9) eta an sujetu omitituak (35,9), justuki zeren argumentu omititu guztiak dirá sujetuak. Euskara partean, ordea, bádira diferentzia txiki batzuk zeintaz mintzatuko garén bihar. [1480] [>>>]

Etiketak:

igandea, abendua 19, 2021

Bestalde, gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki ... zero (Pastor, 2019)

Aurreko sarreretan, Pastor-ek (2019) erakusten zuen nóla euskarazko lagin idatzi estandar batean (egunkariak, liburuak, aldizkariak), sujetu eliptikoak (zeinen luzera dén zero) zíren gehiago ere zein sujetu explizituak (ikus hemen). Gaurkoan azpimarratu nahi genuke ze gaztelaniazko objetuak ez dira eliditzen (objetuetan sartzen dirá objetu direktoak eta indirektoak), esan nahi baita ze, gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki... zero (Pastor, 2019). 

Horrela, ondorengo grafiko-parean ikus daikegu nóla gaztelaniazko partean berdinak dira portzentájeak an argumentu omitituak (35,9) eta an sujetu omitituak (35,9), justuki zeren argumentu omititu guztiak dirá sujetuak (Pastor, 2019):

 Hortaz, ...

  • alde batetik, daukagu ze euskarazko (SOV) sujetu transitiboak asko-askotan omititzen dira (%51,9).
  • eta bestetik, gaztelaniazko (SVO) objetuak ez dira omititzen (%0).
Joera horiek oso kontuan hartzekoak dira noiz konsideratu zéin izan beharko liraken sujetuen eta objetuen luzera erlatiboak an eredu teorikoak nola adibidez Hawkins-ena (1994). [1479] [>>>]

Etiketak: ,

larunbata, abendua 18, 2021

Sujetu omitituen luzera dá... zero

Atzokoan ikusten genuen nóla euskarazko lagin idatzi estandar batean (tipikoki zuzentzaileek zuzendua, eta ondo SOV, nahiz ez SOV zurruna), Pastor-ek (2019) erakusten zigun ze, euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak zirén gehiago zein sujetu explizituak. Gogora daigun atzoko portzentaje zehatzak (Pastor, 2019):

(b) sujetos omitidos (S-drop) en oraciones intransitivas y transitivas. Las barras de error muestran los intervalos de confianza de 95%.

non:

... en euskera (51,9%) la frecuencia de sujetos omitidos en oraciones transitivas es significativamente mayor que en castellano (35,9%) [Pastor, 2019]
Gaurkoan soilik azpimarratu nahiko genuke ze sujetu omitituen luzera dá... zero (akaso norbaiti irudituko zaio obvioa, baina hala ere, komeni da argi uztea). Esan nahi baita ze euskarazkoan, sujetu transitiboen erdiak (%51,9k) dauka luzéra... zero (berdin nola gaztelaniazkoen %35,9ak). [1478] [>>>]

Etiketak: ,

ostirala, abendua 17, 2021

Euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak (eliptikoak, "subject pro-drop") dirá gehiago (%51,9) zein sujetu explizituak (Pastor, 2019)

Pastor eta Laka (2013) artikuluan ez dugu aurkitu zéin diren portzentajeak on sujetu omitituak an euren lagina, zein den aterea ti euskara eta gaztelania idatzi estandarrak (SOV eta SVO). Bai aurkitu ditugu portzentaje zehatzak on omisio totalak, baina datu hori ez da guretzako hain interesgarria nola sujetuena. Hori dela ta, jo dugu ki tesia on Luis Pastor ("Estrategias facilitadoras del procesamiento en lenguas OV-VO", 2019), non bai aurkitu dugun datu hori an antzeko lagin zabalago bat non gehitu baitira aldizkarietako esaldiak ere (apárte egunkarietakoak eta liburuetakoak). Horrá portzentaje zehatz horiek:

(b) sujetos omitidos (S-drop) en oraciones intransitivas y transitivas. Las barras de error muestran los intervalos de confianza de 95%.

Pastor-ek dio (2019):

... en euskera (51,9%) la frecuencia de sujetos omitidos en oraciones transitivas es significativamente mayor que en castellano (35,9%) [Pastor, 2019]
Sarrera honetan soilik ohartarazi nahi genuke ze, euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak dirá gehiago zein sujetu explizituak. [1477] [>>>]

Etiketak: ,

osteguna, abendua 16, 2021

Pastor eta Laka (2013): "We argue this difference emerges from the difference in processing facilitation that results from subject-pro in each language"

Atzoko sarreran ikusten genuen ze sujetu eliptikoak ("subject pro-drop") zirén usuago erabiltzen an euskara idatzia (SOV estandarra, tipikoki zuzentzaileek zuzendua) respektu gaztelania idatzia (SVO):

Basque resorts to subject pro-drop with a significatively higher frequency than Spanish does; ... [Pastor eta Laka, 2013]

eta orobat nóla, erabilera handiago horren barruan, euskaran erlatiboki are gehiago erabiltzen zirén sujetu eliptiko horiek an esaldi transitiboak respektu intransitiboak:

Pastor eta Laka-k (2013) diote:

We argue this difference emerges from the difference in processing facilitation that results from subject-pro in each language. [Pastor eta Laka, 2013]

Hortaz, gehiago erraztuko litzake prozesamendua noiz sujetua eliditzen den an SOV zeinda an SVO. [1476] [>>>]

Etiketak: ,

asteazkena, abendua 15, 2021

Pastor eta Laka (2013): "... Basque resorts to subject pro-drop with a significatively higher frecuency than Spanish does; ..."

Genioen atzo ze Hawkins-ek (1994) argudiatzen du ze ...

... SVO sintaxietan sujetuak liráke laburragoak zein euren objetuak zatio arrazoiak on prozesamendua, ordezta argúdiatu sinpleki ze sujetu thematikoak naturalki eta orokorki izan beharko liraké ondo laburragoak zein euren predikatuko osagarri rhematikoak zeren informazio ezaguna mugatu beharko litzake ki bere tamaina minimo posiblea afin eskáini marko thematiko egokia xedé jaso benetako informazioa, informazio berria, informazio rhematikoa, zein izanen dén hain luzea nola hiztunak nahi edo behar duen za kunplituki bete bere helburu komunikatiboak. 
Eta gauza da ze informazio thematikoaren tamaina minimo posible hori asko-askotan dá zero: sujetua eliptiko doa, ez da ematen. Bai SVO sintaxietan, bai SOV-etan ere. Sinpleki ez da behar batere informazio thematikorik zeren thema aurretik emanda datorren.

Luis Pastor-ek eta Itziar Laka-k aztertu dituzté sujetu eliptikoak an bi sintaxi zeinen aditzak konkordatzen diren kin sujetua (esan nahi baita ze aditzek bádute referentzia morfologikoa ki sujetua): gaztelania eta euskara ("Processing Facilitation Strategies in OV and VO Languages: A Corpus Study", Pastor eta Laka, 2013). Datuak hartu dira ti gaztelania eta euskara idatzia an egunkariak eta liburuak (horrek esan nahi du ze lagin horretako euskara izanen da bereziki SOV estandarra, tipikoki zuzendua, nahiz ez izán SOV zurruna):

Eta ikusi dute ze:

Basque resorts to subject pro-drop [sujetu eliptikoa] with a significatively higher frequency than Spanish does; ... [Pastor eta Laka, 2013]

Eta erabilera handiago horren barruan, euskaran erlatiboki are gehiago erabiltzen dira sujetu eliptiko horiek an esaldi transitiboak respektu intransitiboak:

Bihar, saiatuko gara azaltzen diferentzia erlatibo horiek. [1475] [>>>]

Etiketak: ,