Pastor (2019): "... confirman la propuesta de que las lenguas OV tratan de reducir el coste de procesamiento mediante la reducción de argumentos preverbales, recurriendo al uso de argumentos omitidos, ..."

Atzokoan Pastor-ek (2019) zioén:

Existe una correlación entre el orden básico de palabras y la frecuencia de omisión de argumentos en oraciones transitivas para reducir el número de argumentos preverbales: las lenguas OV tienden a omitir con mayor frecuencia el sujeto que las lenguas VO. [Pastor, 2019]

 eta gaur, bide beretik: Pastor-ek (2019) dio an bere tesia:

En suma, la evidencia de euskera y castellano confirman la propuesta de que las lenguas OV tratan de reducir el coste de procesamiento mediante la reducción de argumentos preverbales, recurriendo al uso de argumentos omitidos, ...  [Pastor, 2019]

Bai, eta argumentu omititu horiek ez dira objetuak (objetuetan aurkituko lirake, aráuz Hawkins, arazo handienak an OV sintaxiak), baizik sujetuak (sujetuetan, Hawkins-en teoria simetrikoaren arabera, egonen lirake arazo handienak an VO sintaxiak. [>>>]

Pastor (2019). "las lenguas OV tienden a omitir con mayor frecuencia el sujeto que las lenguas VO."

 Pastor-ek (2019) dio an bere tesia:

Existe una correlación entre el orden básico de palabras y la frecuencia de omisión de argumentos en oraciones transitivas para reducir el numero de argumentos preverbales: las lenguas OV tienden a omitir con mayor frecuencia el sujeto que las lenguas VO. [Pastor, 2019]

Esan nahi baita ze sujetuak ere izanen litzaké problematikoagoak an SOV sintaxiak zeinda an SVO sintaxiak: justuki horregatik sujetuak omitituko lirake esanguratsuki gehiago an SOV ordena respektu SVO. [1490] [>>>]

Pastor eta Laka (2013): "Recall that SOV sentences require to hold two arguments in memory before accessing the verb, while SVO sentences require to hols only one."

Hawkins (1994:333) mintzo zen hemen gain efizientzi arazo konparatibo bat an sujetuak on SVO sintaxiak respektu sujetuak on SOV sintaxiak (zein izanen lirake antzekoak nola efizientzi arazoak an objetuak on SOV sintaxiak respektu objetuak an SVO sintaxiak, egínez simetria aski fortzatu bat):

... this results in a real performance constraint on subjects in these [SVO] languages which explains the observed length differential between subjects and objects: object length is unconstrained, so the performance aggregate for objects ends up being longer than for subjects. [Hawkins, 1994:333]

Horren gainean, Pastor eta Laka-k (2013) zioten hemen ze:

We argue this difference emerges from the difference in processing facilitation that results from subject-pro in each language. [Pastor eta Laka, 2013]

eta baita ze:

Recall that SOV sentences require to hold two arguments in memory before accessing the verb, while SVO sentences require to hols only one. [Pastor eta Laka, 2013]

Alde horretatik, sujetuen gaineko presioa izanen litzake handiagoa an SOV sintaxiak ezez an SVO sintaxiak. Hori dela-ta, gehiago omitituko lirake sujetuak an SOV sintaxiak ezez an SVO sintaxiak. [>>>]

Pastor (2019): "Bloom (1990, 1993) arguye que la preferencia de omitir el sujeto antes que el objeto se debe a factores pragmáticos, pues el sujeto tiende a ser una información ya dada (Chafe, 1976; Lambrecht, 1994) y el objeto, por el contrario, una información nueva (Arnold, 1998)."

Atzokoan azpimarratzen genuen nóla:

Aurreko sarreretan agertzen zaizikigu bi joera:

• alde batetik, dauzkagu sujetu transitiboak asko-askotan omitituak (%51,9). Ikus "Euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak (eliptikoak, "subject pro-drop") dirá gehiago (%51,9) zein sujetu explizituak (Pastor, 2019)".
  

• eta bestetik, objetu direktuak erlatiboki oso gutxi omitituak. Ikus "Objetu direktuak erlatiboki oso gutxi omititzen dira respektu sujetuak, euskaran ere" edo "Bestalde, gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki ... zero (Pastor, 2019)".
  

Bi joera orokor horiek bát datoz kin izaera tipikoki rhematikoa e objetuak (non bilduko litzake informazio berria, dinamikoena, irekiena... zein ezin liteken desagertu ti mezua), zein izanen litzake oso ezberdina ti izaera tipikoki thematikoa e sujetuak (zértaz mintzo, marko referentziala, zein askotan ere, eta are gehienetan, esan gabe doaz). Bai, datuak bát datoz kin teoria.

Horren inguruan, Pastor-ek (2019) dio:

Bloom (1990, 1993) arguye que la preferencia de omitir el sujeto antes que el objeto se debe a factores pragmaticos, pues el sujeto tiende a ser una información ya dada (Chafe, 1976; Lambrecht, 1994) y el objeto, por el contrario, una información nueva (Arnold, 1998). [Pastor, 2019]

Bai, joera horiek dirá komunikatiboki oso azalgarriak: informazioaren muina normalean aurkituko da an objetu-osagarria, zein, diogunez muina izanki, ezin izanen den eliditu, bitarten sujetuetan askotan nahikoa izanen da referentzia minimo bat, edo... ezer ez (referentzia lehendik gordetzen baita). Dudagabe, horrek guztiak bádu zerikusirik kin luzera zein orohar itxaron geinke an sujetuak eta objetuak. [1484] [>>>]

Bi joera orokor (sujetuak asko-askotan omitituak versus objetuak oso gutxitan omitituak) zein bát datoz kin izaera tipikoki thematikoa on sujetuak eta izaera tipikoki rhematikoa on objetuak

Aurreko sarreretan agertzen zaizikigu bi joera:

• alde batetik, dauzkagu sujetu transitiboak asko-askotan omitituak (%51,9). Ikus "Euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak (eliptikoak, "subject pro-drop") dirá gehiago (%51,9) zein sujetu explizituak (Pastor, 2019)".
  

• eta bestetik, objetu direktuak erlatiboki oso gutxi omitituak. Ikus "Objetu direktuak erlatiboki oso gutxi omititzen dira respektu sujetuak, euskaran ere" edo "Bestalde, gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki ... zero (Pastor, 2019)".
  

Bi joera orokor horiek bát datoz kin izaera tipikoki rhematikoa on objetuak (non bilduko litzakén informazio berria, dinamikoena, irekiena... zein ezin liteken desagertu ti mezua), zein izanen litzaken oso ezberdina ti izaera tipikoki thematikoa on sujetuak (zértaz mintzo, marko referentziala, zein askotan ere, eta are gehienetan, esan gabe doaz). Bai, datuak bat datoz kin teoria. [>>>]

Objetu direktuak erlatiboki oso gutxi omititzen dira respektu sujetuak, euskaran ere

Genioen hemen nóla Pastor-ek (2019) banatzen ditú argumetu-omisioak arten S-drop, O-drop eta SO-drop aráuz irizpidea on Ueno eta Polinsky (2009):

Eta, atzokoan ikusten genuen nóla banatzen diren omisíoak on sujetuak (S-drop), sujetu-objetuak (SO- drop), eta objetuak (O-drop) artén euskarazko esaldiak (transitiboak edo intransitiboak) kin omisioren bat (Pastor, 2019):

• S-drop: %85

• SO-drop:%8

• O-drop: %7

halan ze:

• sujetuak omitizen dirá an %93 on esaldiak kin omisioak (85 + 8), eta
  

• objetu direktu eta indirektuak omititzen dirá an %15 on esaldiak kin omisioak (7 + 8).

Esan dugunez, portzentaje horiek referitzen dira ki esaldi transitiboak eta intransitiboak kin omisiak, eta bérez da oso datu adierazgarria (adieráziz ze, orohar, oso gutxi omititzen dira objetu direktoak eta indirektoak respektu sujetuak), nahiz guk nahiago genuke gehiago enfokatzea portzentaje horiek an esaldi transitiboak, zeintaz Pastor-ek (2019) eskaintzen digu ondorengo grafiko hau (koadro gorriak dirá nireak):

non diferentzia artén argumentu omitituak (S-drop, O-drop eta SO-drop) eta sujetu omitituak (s-drop, SO-drop) an esaldi transitiboak dén 54 - 51,9 = %2,1, zein izanen litzakén portzéntajea on O-drop an euskarazko esaldi transitibo guztiak (eta hor daude objetu direkto eta indirektoak ere). 

Esan nahi baita ze euskarazko esaldi transitiboetan ere objetu soilen omisioa erlatiboki ondo txikia dela, (objetu indirektuak barne), eta kontuan hartuz goragoko portzentaje orokorrak, SO-dropak ere txikiak izanen dira (nahiz barne egón objetu indirektuak). 

Gaineratu behar dugu ze gustatuko litzaiguke jakitea zéin den portzentajea on objetu direktu omitituak (útziz aparte objetu indirektuak), zeren, SVO ordenetan (adibidez Hawkins-en eredu teorikoan), O referitzen da ki objetu direktua. Edonola ere, nahizta datu hori ez ezagutu, aurreko datu guztietatik ondorioztatu ahal dugu ze objetu direktuak erlatiboki oso gutxi omititzen dira respektu sujetuak, euskaran ere. [>>>]

Euskaran ere, sujetu-omisioak agertzen dirá erlatiboki askoz gehiago (%93) zein objetu-omisioak (%15) an esaldiak kin omisioren bat (transitiboak eta intransitiboak barne)

Ikusi berri dugu nóla "gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki ... zero (Pastor, 2019)", bitárten euskarazko sujetu transitiboetan, "sujetu omitituak (eliptikoak, "subject pro-drop") dirá gehiago (%51,9) zein sujetu explizituak (Pastor, 2019)". Gaurkoan ikusi nahi genuke nóla euskarazko objetuetan ere, omisioak gertatzen dirá askoz gutxiago zein sujetu-omisiak. Pastor-rek (2019) ematen ditú ondorengo portzentajeak gain esaldiak kin omisioak. Horietatik ...

... en ambas lenguas la omisión de sujeto es la más frecuente (castellano: 100%; y euskera: 85%). En euskera, que también puede omitir el objeto, la omisión de este es mucho menos frecuente (7%) respecto a la del sujeto [%85] y, de igual modo, la omisión de ambos argumentos también es menos frecuente (8%) frente a la omisión del sujeto [%85]. [Pastor, 2019]

halan ze, euskaran, hartuz soilik esaldiak (transistiboak eta intransitiboak barne) non omititu dén zerbait, euren %93an omitituko da sujetua (%85 + %8), bitárten euren %15ean omititu da objeturen bat, indirektoak barne (%7 + %8). %93 versus %15, beraz. [1481] [>>>]

Nóla konputatzen dira omisioak? Aráuz Ueno eta Polinsky (2009)

 Atzokoan genioen ze ...

• alde batetik, daukagu ze euskarazko (SOV) sujetu transitiboak asko-askotan omititzen dira (%51,9).

• eta bestetik, gaztelaniazko (SVO) objetuak ez dira omititzen (%0).
  

Joera horiek oso kontuan hartzekoak dira noiz konsideratu zéin izan beharko liraken sujetuen eta objetuen luzera erlatiboak an eredu teorikoak nola adibidez Hawkins (1994).

Baina, nóla konputatzen dirá sujetuen eta objetuen omisioak? Jarraikiz irízpideak ti Ueno eta Polinsky (2009):

ikustagun:

Esan nahi baita ze an:

arropa eta aulkia ekarri zizkidan pro amak

zenbatuko litzaké objetu-omisio bat (objetu indirektoa), eta an:

mi madre me trajo la ropa y la silla

ez litzake omisiorik: "me" baitá objetu indirektoa. Hala, komentatzen genuen atzo ze ...

Esan bezala, gaztelaniazko partean, berdinak dira portzentajeak an argumentu omitituak (35,9) eta an sujetu omitituak (35,9), justuki zeren argumentu omititu guztiak dirá sujetuak. Euskara partean, ordea, bádira diferentzia txiki batzuk zeintaz mintzatuko garén bihar. [1480] [>>>]

Bestalde, gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki ... zero (Pastor, 2019)

Aurreko sarreretan, Pastor-ek (2019) erakusten zuen nóla euskarazko lagin idatzi estandar batean (egunkariak, liburuak, aldizkariak), sujetu eliptikoak (zeinen luzera dén zero) zíren gehiago ere zein sujetu explizituak (ikus hemen). Gaurkoan azpimarratu nahi genuke ze gaztelaniazko objetuak ez dira eliditzen (objetuetan sartzen dirá objetu direktoak eta indirektoak), esan nahi baita ze, gaztelaniazko objetuetan, omisioak jaisten dirá ki... zero (Pastor, 2019). 

Horrela, ondorengo grafiko-parean ikus daikegu nóla gaztelaniazko partean berdinak dira portzentájeak an argumentu omitituak (35,9) eta an sujetu omitituak (35,9), justuki zeren argumentu omititu guztiak dirá sujetuak (Pastor, 2019):

 Hortaz, ...

• alde batetik, daukagu ze euskarazko (SOV) sujetu transitiboak asko-askotan omititzen dira (%51,9).

• eta bestetik, gaztelaniazko (SVO) objetuak ez dira omititzen (%0).
  

Joera horiek oso kontuan hartzekoak dira noiz konsideratu zéin izan beharko liraken sujetuen eta objetuen luzera erlatiboak an eredu teorikoak nola adibidez Hawkins-ena (1994). [1479] [>>>]

Sujetu omitituen luzera dá... zero

Atzokoan ikusten genuen nóla euskarazko lagin idatzi estandar batean (tipikoki zuzentzaileek zuzendua, eta ondo SOV, nahiz ez SOV zurruna), Pastor-ek (2019) erakusten zigun ze, euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak zirén gehiago zein sujetu explizituak. Gogora daigun atzoko portzentaje zehatzak (Pastor, 2019):

(b) sujetos omitidos (S-drop) en oraciones intransitivas y transitivas. Las barras de error muestran los intervalos de confianza de 95%.

non:

... en euskera (51,9%) la frecuencia de sujetos omitidos en oraciones transitivas es significativamente mayor que en castellano (35,9%) [Pastor, 2019]

Gaurkoan soilik azpimarratu nahiko genuke ze sujetu omitituen luzera dá... zero (akaso norbaiti irudituko zaio obvioa, baina hala ere, komeni da argi uztea). Esan nahi baita ze euskarazkoan, sujetu transitiboen erdiak (%51,9k) dauka luzéra... zero (berdin nola gaztelaniazkoen %35,9ak). [1478] [>>>]

Euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak (eliptikoak, "subject pro-drop") dirá gehiago (%51,9) zein sujetu explizituak (Pastor, 2019)

Pastor eta Laka (2013) artikuluan ez dugu aurkitu zéin diren portzentajeak on sujetu omitituak an euren lagina, zein den aterea ti euskara eta gaztelania idatzi estandarrak (SOV eta SVO). Bai aurkitu ditugu portzentaje zehatzak on omisio totalak, baina datu hori ez da guretzako hain interesgarria nola sujetuena. Hori dela ta, jo dugu ki tesia on Luis Pastor ("Estrategias facilitadoras del procesamiento en lenguas OV-VO", 2019), non bai aurkitu dugun datu hori an antzeko lagin zabalago bat non gehitu baitira aldizkarietako esaldiak ere (apárte egunkarietakoak eta liburuetakoak). Horrá portzentaje zehatz horiek:

(b) sujetos omitidos (S-drop) en oraciones intransitivas y transitivas. Las barras de error muestran los intervalos de confianza de 95%.

Pastor-ek dio (2019):

... en euskera (51,9%) la frecuencia de sujetos omitidos en oraciones transitivas es significativamente mayor que en castellano (35,9%) [Pastor, 2019]

Sarrera honetan soilik ohartarazi nahi genuke ze, euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak dirá gehiago zein sujetu explizituak. [1477] [>>>]

Pastor eta Laka (2013): "We argue this difference emerges from the difference in processing facilitation that results from subject-pro in each language"

Atzoko sarreran ikusten genuen ze sujetu eliptikoak ("subject pro-drop") zirén usuago erabiltzen an euskara idatzia (SOV estandarra, tipikoki zuzentzaileek zuzendua) respektu gaztelania idatzia (SVO):

Basque resorts to subject pro-drop with a significatively higher frequency than Spanish does; ... [Pastor eta Laka, 2013]

eta orobat nóla, erabilera handiago horren barruan, euskaran erlatiboki are gehiago erabiltzen zirén sujetu eliptiko horiek an esaldi transitiboak respektu intransitiboak:

Pastor eta Laka-k (2013) diote:

We argue this difference emerges from the difference in processing facilitation that results from subject-pro in each language. [Pastor eta Laka, 2013]

Hortaz, gehiago erraztuko litzake prozesamendua noiz sujetua eliditzen den an SOV zeinda an SVO. [1476] [>>>]

Pastor eta Laka (2013): "... Basque resorts to subject pro-drop with a significatively higher frecuency than Spanish does; ..."

Genioen atzo ze Hawkins-ek (1994) argudiatzen du ze ...

... SVO sintaxietan sujetuak liráke laburragoak zein euren objetuak zatio arrazoiak on prozesamendua, ordezta argúdiatu sinpleki ze sujetu thematikoak naturalki eta orokorki izan beharko liraké ondo laburragoak zein euren predikatuko osagarri rhematikoak zeren informazio ezaguna mugatu beharko litzake ki bere tamaina minimo posiblea afin eskáini marko thematiko egokia xedé jaso benetako informazioa, informazio berria, informazio rhematikoa, zein izanen dén hain luzea nola hiztunak nahi edo behar duen za kunplituki bete bere helburu komunikatiboak. 

Eta gauza da ze informazio thematikoaren tamaina minimo posible hori asko-askotan dá zero: sujetua eliptiko doa, ez da ematen. Bai SVO sintaxietan, bai SOV-etan ere. Sinpleki ez da behar batere informazio thematikorik zeren thema aurretik emanda datorren.

Luis Pastor-ek eta Itziar Laka-k aztertu dituzté sujetu eliptikoak an bi sintaxi zeinen aditzak konkordatzen diren kin sujetua (esan nahi baita ze aditzek bádute referentzia morfologikoa ki sujetua): gaztelania eta euskara ("Processing Facilitation Strategies in OV and VO Languages: A Corpus Study", Pastor eta Laka, 2013). Datuak hartu dira ti gaztelania eta euskara idatzia an egunkariak eta liburuak (horrek esan nahi du ze lagin horretako euskara izanen da bereziki SOV estandarra, tipikoki zuzendua, nahiz ez izán SOV zurruna):

Eta ikusi dute ze:

Basque resorts to subject pro-drop [sujetu eliptikoa] with a significatively higher frequency than Spanish does; ... [Pastor eta Laka, 2013]

Eta erabilera handiago horren barruan, euskaran erlatiboki are gehiago erabiltzen dira sujetu eliptiko horiek an esaldi transitiboak respektu intransitiboak:

Bihar, saiatuko gara azaltzen diferentzia erlatibo horiek. [1475] [>>>]