Hizkuntza bat garatuko bada, behar ditu forma berriak, bide berriak, garabideak, zein ez baitira baizik versio berriak on bide zaharrak

Zioen atzo Txopi-k:

Egoera batean non dagoen erabateko hizkuntz askatasuna, esaterako an Balbula Blogspot, joera on hiztunak izango da geyen erraza, geyen ekonomiko.

eta gero Josu Lavin-ek, guztiz kontra, zioén:

Decretuz eliminatu behar lirateque inventaturico forma guztiac. Adibidez: zeniezazkiguketen

Eta gauza da ze, gustatu ala ez gustatu, "zeniezazkiguketen" forma hori ez da inventatua, nola dioen Josu-k kin zentzu guztiz peioratiboa, baizik, gehien jota, ondo eratorria bidéz euskararen mekanismo sortzaile propioak. Hain ondo eratorria nola izan zitezken beste aldaera asko ere zein, gainera, izanen zirén askoz praktikoagoak. Eta euskarari, edo beste edozein hizkuntzari, kentzen badizkiogu bere mekanismo sortzaile propioak (verbalak, sintaktikoak...), hizkuntza hori ezin izanen da garatu nola beharko luken. Eskuak loturik geldituko da, indefensio handienean.

Bestalde, adizki hori norbaitek eratortzekotan, akaso Bonaparte-k eratorriko zuen, zeren bere adizkitegian agertzen zaigú oso forma antzekoa: "zinitzazkiguketean":

zeini Euskaltzaindia-k soilik eman dizkio ukitu regularizatzaile batzuk. Forma hori eratortzen da ti "ziñizazkiguten":

zein, an bere formá "cinietzaizquigutén", jada agertzen zaigún an Larramendi-ren "Artea":

Derivazio horien arazoa ez litzake euren ustezko jatorri "inventatua", baizik euren larregizko luzera nondik sortzen dén euren desegokitasun handia nola aukera batua. Ez daigun dena nahasi an totum revolutum bat non ez dakigun zértaz ari garen. Oxala baldin Larramendi-k eratorri eta proposatu izan balitu forma verbal guztiz praktikoak zein, gero, idazleek erabiliko zituzten, eta zein gaur egun egon zitezken aukeran.  

Hizkuntza bat garatuko bada, behar ditu forma berriak, bide berriak, garabideak, zein ez baitira baizik versio berriak on bide zaharrak. [930] [>>>]

Adexkiderik bage bizitea da orobat nola testigorik bage iltea

Goiko tituluko esaera horregaz hasten da gaurko Berria egunkarian Iker Tubiaren artikulu bat non gogoratzen dén figurá on Mariano Mendigatxa erronkariar laguntzailea e-Bonaparte printzea:

Adexkiderik bage bizitea da orobat nola testigorik bage iltea

Eta hortxe begitara dagerkigu egitura sintaktiko burulehen interesgarri bezain ahaztu bat: "orobat nola...", zein den ber familikoa nola "berdin nola...", eta zeinen ereduari jarraiki, "sor" daitezke beste batzuk nola "antzera nola..." edo "erabat nola...".

Galdera dá: Nón gelditu dira egitura horiek? Nóiz hasiko gara sortzen eta erabiltzen beste antzerakoak ere, zein diren hain beharrezkoak? Nóiz hasiko gara bultzatzen sintaxigintza berria, zein den euskararentzat orobat nola ura arrainentzat?

Konparatu:

Adixkiderik gabe bizitzea testigorik gabe iltzearen berdina da.

eta: 

Vivir sin amigos es igual que morir sin testigos.

Zéin da eraginkorragoa? Zergátik? Zéin da bidea? [334] [>>>]