Eusebio Erkiaga: "Nork egin leza holako lanik?"
Aipatu genuén atzo "lezake" forma:
Edonola ere, "le gi" izanen zén "egin" aditzaren "akasoko" forma zaharra (3. persona horretan) berdin nola "le za" izanen zén ber forma an "*ezan", zeinen signifikantza izanen zén nola "ahal izan":
Esan nahi baita: "Nork egin lezake holako lanik? [⇶]
Azpimarratu nahi dugu ze "lei" forma hori dá monosilabikoa, bitartén "leike" dá bisilabikoa, eta batuko "lezake" trisilabikoa.zein, genioenez, izanen zén printzipioz redundantea ("le-" eta "-ke" batera), eta diot printzipioz, zeren orobat erabil lei kin helburu pleonasmikoa. Edonola ere, zenbait hizkeratan errepikapen hori izan zeikén (zitekeen, zeikean) aukerakoa, hiztunak erabil leikelarik "lei" edo "leike" transitiboak segun bere helburu komunikatiboa, aukeratuz arten laburtasuna ("lei") edo, akaso, pleonasmo expresiboa ("leike").
Edonola ere, "le gi" izanen zén "egin" aditzaren "akasoko" forma zaharra (3. persona horretan) berdin nola "le za" izanen zén ber forma an "*ezan", zeinen signifikantza izanen zén nola "ahal izan":
le za > leza → lezakenon, hizkera batzutan, bereziki 3. personan, "-ke" atzizkia geldi zeikén aukeran afin laburtu edo indartu expresioa (izan ere, 3. persona horretan ez zuen sortzen arazorik kin lehenaldia). Gerora, perifrastiko bihurtzean, "*ezan" aditza gamatikalizatuz joan zén nola laguntzaile (ez da bestela erabiltzen):
le gi > legi → legike
egin le(g)ike = egin lezake = egin ahal(ko) lukeEta gauza da ze, "lezake" ere, noizbait erabili da gabé "-ke" an 3. persona hori ("leza" = "lezake"), akaso analogiaz, islatuz mendebaldeko "lei" = "leike". Ikus Eusebio Erkiaga euskaltzainaren erabilera hau ("Neurtitzak"):
Esan nahi baita: "Nork egin lezake holako lanik? [⇶]
Etiketak: aditza, Eusebio Erkiaga