Bittor, zure neurria hartuta (ez gurea), italieran, IUak proportzio konsiderable batean izanen liraké ez soilik luzeak (10 silabatik gorakoak), baizik oso luzeak (15etik gorakoak) edo ("muchas de ellas") oso-oso luzeak (20tik gorakoak)

Diozu, Bittor:

3. IUak laburrak dira (italieraz ere).

Baina, zér da luze? zér labur? Zure teoria prozesatzailean, hemen zehazten zenuen puntu hori (Argia, 2003ko azaroaren 23a):

Badirudi guk bai irakurtzean eta bai entzutean kolpe batean ulertzen ditugun zatiak direla 10 bat silabatakoak. 10 silabatik gorako zatiak nekez ulertzen ditugu. [...] Badirudi guk lanerako memoria horretan erraz gorde genitzakeen datuak direla 7 silabatakoak, oso zati laburrak, ia informazio unitateen tipokoak.

Beraz, interpretatu behar dugu ze 10 silabatik gorako zatiak liraké... luzeak. Eta gauza da ze luzera hori ondo betetzen da an frantsesa (jarráiki datuak ganik Navarro Tomás):

La unidad melódica, en francés, rara vez suele exceder de diez sílabas, a juzgar por los testimonios indicados. Sus medidas más frecuentes oscilan entre tres y cinco sílabas. [Navarro Tomás, Tercera edición, 1966:49]

baina italieran (berriro aráuz datuak ganik Navarro Tomás), daukagu ze (ikus hemen): 

Mientras en español son raras las unidades superiores a quince sílabas, en italiano figuran en proporción considerable las que sobrepasan esa medida, llegando a reunir muchas de ellas hasta más de veinte sílabas. Las unidades dominantes en italiano oscilan como en español entre cinco y diez sílabas, pero se dan de manera más repartida e indistinta entre estos límites, sin concentrarse especialmente entre las de siete y ocho sílabas. [Navarro Tomás, Tercera edición, 1966:49-50]

Hau da, italieran ...

... figuran en proporción consideranble las que sobrepasan esa medida [15 silaba], llegando a reunir muchas de ellas [intonazio-unitateak] hasta más de veinte sílabas.

Beraz, Bittor, zure neurria hartuta (ez gurea), italieran IUak proportzio konsiderable batean izanen liraké ez soilik luzeak (10etik gorakoak), baizik oso luzeak (15etik gorakoak) edo (muchas de ellas) oso-oso luzeak (20tik gorakoak). Esan liteke ze, zure neurria hartuta, datu horiek liraké praktikoki ezinezkoak. [1203] [>>>]

Zenbat-eta sintaxi jarraituagoa, orduan-eta transizio intonatibo aukeran-sotilagoak (limitean, transizioa desager liteke)

Joango gara aletzen eta, ahal den neurrian, aztertzen zure komentarioak, Bittor. Gaur, ordea, jarraitu nahiko genuke koméntatzen ondorengo aipua burúz intonazioa on frantsesa (Navarro Tomás, 1944):

La unidad melódica, en francés, rara vez suele exceder de diez sílabas, a juzgar por los testimonios indicados. Sus medidas más frecuentes oscilan entre tres y cinco sílabas. [Navarro Tomás, "Manual de entonación española", Tercera edición, 1966:49]

Navarro Tomás-ek jarraitzen dú:

Se comprende que en francés haya sido posible identificar la unidad de entonación con el grupo rítmico semántico, identificación, como ya se ha dicho, inaplicable al español. [Navarro Tomás, "Manual de entonación española", Tercera edición, 1966:49]

eta zér da halako grupo rítmico-semántico bat?

Ha sido  frecuente en el análisis de la entonación adoptar como unidad de medida el grupo rítmico-semántico, o sea la parte de discurso que tiene como unidad de medida un solo acento espiratorio y por contenido ideológico un núcleo de significación no susceptible de divisiones más pequeñas. Al tratar de aplicar este criterio al castellano se advierte que en la mayor parte de los casos el grupo rítmico-semántico y el de entonación tienen medida diferente. [Navarro Tomás, "Manual de entonación española", Tercera edición, 1966:38]

Hortaz, izango litzaké unitate gehien-bat semantiko bat, kin nukleo semantiko bakar bat (izen bat, edo aditz bat) zeinen inguruan kokatuko litzaké azentu bat. Adibide bat:

En la frase siguiente, por ejemplo, las unidades melódicas son dos: "Por el fondo de la calle || pasaban en cuadrillas los soldados." Los grupos rítmico semánticos de esa misma frase son cinco, dos en la primera unidad y tres en la segunda: "Por el fondo - de la calle || pasaban - en cuadrillas - los soldados." [Navarro Tomás, "Manual de entonación española", Tercera edición, 1966:39]  

Holako multzo ritmiko-semantikoei baita deitu zaié "hitz fonikoak". Ikus beste adibide bat (aterea ti tesi doktorala on Sara Recio, 2017:227. Klikatu gain irudia afin irákurri hobeki):

Frantsesez, ordea, hitz foniko horiek izaten dirá unitate intonatiboak ere, halan ze frantsesez izanen genituzké askoz muga intonatibo gehiago zein gaztelaniaz, nahiz estruktura sintaktikoa izán ber-bera. 

Gauza da ze unitate intonatibo erlatiboki-txiki horiek aisa integratu ahal dira an estruktura intonatibo zabalagoak (bestela mezua geldituko litzaké halabeharrez mikrozatitua, diskursiboki ondo mugatua) zeren euren azpiko estruktura sintaktikoa dá burulehena. Zenbat eta sintaxi jarraituagoa (sintaktikoki-interpretatiboki-expresiboki koherenteagoa), orduan eta transizio intonatibo aukeran-sotilagoak (limitean, transizioa desager liteke). 

Amaitzeko esán ze konsidera daitezke unitate informatibo-intonatibo are-txikiagoak zein hitz foniko horiek (zein definitu dirén nola "un núcleo de significación no susceptible de divisiones más pequeñas"), nola dirén informazio-unitate koherente minimoak (preposizio bat, adibidez, dá unitate informatibo bat zein erraz eta koherenteki soildu liteke intonatiboki, hala nahiago bada expresiboki, nahiz ez izán talde ritmiko-semantiko horietako bat). [1201] [>>>]

Navarro Tomás (1944): "Mientras en español son raras las unidades [intonatiboak] superiores a quince sílabas, en italiano figuran en proporción considerable las que sobrepasan esa medida, llegando a reunir muchas de ellas hasta más de veinte sílabas."

Ari gara mintzatzén burúz unitate intonatiboak (euren izaera, euren osaera, euren luzera), eta gaurkoan azpimarratu nahiko genuke ze unitate intonatiboen luzerak (maizkoenak, maximoak eta orohar, luzeren proportzioak) izan ahal dirá interlinguistikoki oso ezberdinak inkluso artén hizkuntzák ze dúten konpartitzen estruktura sintaktiko guztiz burulehena, nola adibidez frantsesa eta italiera. 

Frantsesean, konkretuki, daukagu ze ... (Navarro Tomás, "Manual de entonación española", 1944):

La unidad melódica, en francés, rara vez suele exceder de diez sílabas, a juzgar por los testimonios indicados. Sus medidas más frecuentes oscilan entre tres y cinco sílabas. [Navarro Tomás, Tercera edición, 1966:49]

Italieran, oso diferenteki: 

Mientras en español son raras las unidades superiores a quince sílabas, en italiano figuran en proporción considerable las que sobrepasan esa medida, llegando a reunir muchas de ellas hasta más de veinte sílabas. Las unidades dominantes en italiano oscilan como en español entre cinco y diez sílabas, pero se dan de manera más repartida e indistinta entre estos límites, sin concentrarse especialmente entre las de siete y ocho sílabas. [Navarro Tomás, Tercera edición, 1966:49-50]

Hau da, italieran ...

... muchas de ellas [intonazio-unitateak] hasta más de veinte sílabas.

Halako unitate intonatiboak eman ahal dirá erosotasunez gain estruktura (sintaxi) burulehen bat, eta askoz nekezago azpi estruktura buruazken bat. [1200] [>>>]

Lan-memoria: funtzio memoristiko hutsa, funtzio referentziala, funtzio prozesatzailea, ... bakoitza kin bere exigentzia propioak

Anitz esker zuri Bittor zatio zure interes genuinoa an gai linguistiko-komunikatibo kruzial hauek. Diozu Bittor:

Eta iruditzen zait zaila dela bataren eta bestearen kontuak neurtzea [intonazio-unitateak eta informazio-unitateak], ez baditugu hasteko bateratzen kontzeptu-edo batzuk. Batzuk kilometrotan ariko bagina bezala, besteak miliatan eta hurrenak legoatan. [Bittor Hidalgo]

Bai, komeni da aklara daigun zenbait kontzeptu eta zenbait zifra zein oraindik agertzen zaizkigún aski inpreziso. Zenioén an elkarrizketa hau (Argia, 2003ko azaroaren 23a):

GALDERA: Zuk esana da: "errazago ulertzen da, beti, segida komunikatiboan antolatutako testua, alderantzizkoan antolatua baino". Zer da "segida komunikatibo" hori?

BITTOR HIDALGO: Oso garbi dagoena da, guk ez ditugula gauzak osoki sortzen, ez jasotzen. 4 lerroko esaldi bat ezin da osoki entzun, ez irakurri, ez ulertu. Zatika jasotzen dugu, eta zati batek bestera garamatza. Lehen zatia ez badugu ondo lotzen bigarrenarekin, eta bigarrena hirugarrenarekin, ulertzeko zailtasuna sortzen da. Beraz, testu bat komunikatiboa izan dadin, zatiek elkarri ondo lotuta egon behar dute. 

Badirudi guk bai irakurtzean eta bai entzutean kolpe batean ulertzen ditugun zatiak direla 10 bat silabatakoak. 10 silabatik gorako zatiak nekez ulertzen ditugu. 7-8 silabatako multzo hori da "informazio unitatea" deitzen dena. Gure mintzoa informazio unitateak lotuz antolatzen da.

Bestalde, gure memoriaren barruan zati desberdinak daude: gauzak ulertzeko eta esateko erabiltzen dugun memoria zatiari "short term memory" deitzen zaio, epe laburreko memoria alegia, edo "work memory", lanerako memoria. Badirudi guk lanerako memoria horretan erraz gorde genitzakeen datuak direla 7 silabatakoak, oso zati laburrak, ia informazio unitateen tipokoak.

Hor, agertzen zaikigu zifrak nola 7, 8, 10, zeintaz galdetzen genizun hemen:

Ondo iruditzen bazaizu, oso interesgarria litzake ondo zehaztea referentzia bibliografiko nagusiak nondik segitzen diren silaba-kopuru horiek, hala nola handik ematea aipu konkretu esanguratsuren bat, edo batzuk.

Bestalde, 2003tik hona, izan al da novedade bibliografikorik?

Horri zuk erantzunda (ikus hemen zure erantzuna), galdetzen genizun:

Ematen diguzu, Bittor, zure azken mezuan, a referentzia e Miller (1956) titulatzén "The Magical Number Seven, Plus or Minus Two - Some Limits on Our Capacity for Processing Information", zein orobat aipatzen duzu an zure artikuluá "Esaldiaren informazio egitura: unitate eta kontzeptu arazo" (2006), zure (orduko) testamentu linguistikoa, non aurkitu ahal dugu 2005 inguruko bibliografia oso eguneratua burúz kuestio silabiko hau (ikus sarrera hau). Horra hor pasarte zehatza non, artikulu horretan, aipatzen duzún Miller (1956), ari zarelarik buruz lan-memoria-linguistikoa (2006):

Zenbat hitz ordea, zenbat unitate? Ez da argi. 4 zenbaki magiko txikiaz hitz egiten da orain (Cowan 2000) -baina lau zer?-, lehen denbora askoan 7(±2)z hitz egin den bezalaxe (Miller 1956). Garbi dena da lan memoria linguistikoa oso mugatua dugula... [Bittor Hidalgo, "Esaldiaren informazio egitura: unitate eta kontzeptu arazo", 2006]

Cowan-ek ere (2000) dio, aipatuz Miller (1956):

In a famous paper humorously describing “the magical number seven plus or minus two,” Miller (1956) claimed to be persecuted by an integer. He demonstrated that one can repeat back a list of no more than about seven randomly ordered, meaningful items or chunks (which could be letters, digits, or words). Other research has yielded different results, though. Young adults can recall only 3 or 4 longer verbal chunks, such as idioms or short sentences (Gilchrist, Cowan, & Naveh-Benjamin, 2008). Some have shrugged their shoulders, concluding that the limit “just depends” on details of the memory task. Recent research, however, indicates when and how the limit is predictable. [Cowan, 2000]

edota aurrerago:

For example, in comprehension of an essay, one might have to hold in mind concurrently the major premise, the point made in the previous paragraph, and a fact and an opinion presented in the current paragraph. Only when all of these elements have been integrated into a single chunk can the reader successfully continue to read and understand. Forgetting one of these ideas may lead to a more shallow understanding of the text, or to the need to go back and re-read. As Cowan (2001) noted, many theorists with mathematical models of particular aspects of problem-solving and thought have allowed the number of items in working memory to vary as a free parameter, and the models seem to settle on a value of about 4, where the best fit is typically achieved. [Cowan, 2000]

Edonola ere, bi artikulu horiek [Miller (1956) eta Cowan (2000)] ez dirudite zuzenki aplikagarriak ki gure kontextu zehatza, non silabak ez diren gogoratu behar eurak explizituki, baizik soilik euren eragin komunikatiboa barnén estruktura lexiko-morfo-sintaktiko bat. Esan nahi baita ze, ez dirudi ze gure silaba-kopuruak artikulu horietatik etor daitezkenik, baizik gehiago ganik literatura gain intonazioa, zein Bittorrek (2006) ere eskaini, eta non agertzen dira kopuru silabiko ondo zehatzak referitzen ki Intonazio-Unitateak (IU-ak), nola hauek:

Ez da halako ikerketa gehiegi egin hizkuntzetan barrena eta direnen neurbideak ez dira beti pareko izan. Badirudi bat-bateko hizketako IUa, MEak mezua ere planifikatu behar duenean, laburragoa dela, irakurria baino. Haur eta hizketa apaletakoa ere, helduena eta hizketa trebe, prestatu eta jantzikoa baino. IU minimoak silaba bat du. Eta ez da arrunta 10ez gorakoa irakurketan ere, inoiz 15era irits baliteke ere (Navarro-Tomas 1939). Ingelesean arrunta bide da 5ekoa. Frantsesean laburrago esan ohi da. Gamindek (2004; agert.) Bizkaiko euskaran 4,51 eta 6,75 silaba bitarteko -etenen arteko- talde prosodikoak aurkitu ditu batez beste. Antzekoa da ere gure esperientzia (Hidalgo 2000a,b,c). Uste orokorra da hizkuntza guztietan ditugula oso IU laburrak, segundo baten azpikoak, 2ren pekoak luzeenak ere. Argigarri dateke IUen luzera mugatua bat etortzea aipatu planifikazio fonologikorako giza ahalmen eskasarekin eta lan memoriaren mugekin. Ez, esaterako, arnasa hartu beharraren giza muga fisiologikoekin. [Bittor Hidalgo, "Esaldiaren informazio egitura: unitate eta kontzeptu arazo", 2006]

Galdera da: gure intereseko kopuru silabikoak, oinarrian, referitzen dira ki Intonazio-Unitateak, ezta?

Bai, argi dirudi ze gure intereseko luzera horiek referitzen dira ki luzera e unitate intonatiboak. Navarro Tomás bera ere (1944) mintzo da buruz 7-8 unitateko multzo intonatiboak:

Sobre las diferencias particulares imperan en castellano las unidades de siete y ocho sílabas, las cuales representan por sí solas el 25% del conjunto. Ellas son como el centro y el eje de toda la serie de medidas que normalmente presenta la serie melódica de las frases. Las oscilaciones del grupo de entonación describen a uno y otro lado de dichos términos dos ramas opuestas, una de unidades breves y otra de unidades largas. Según el lado a que se inclina, la elocución eleva la proporción de las unidades de una rama sobre la de la rama contraria, sin que las medidas de siete y ocho sílabas pierdan la superioridad de su proporción. [Navarro Tomás, 1944]

Baina, unitate intonatiboak azken finean soilik dirá unitate melodiko partzialak zein kateatu litezkén aski sotilki, aski jarraian (muga intonatiboa ez da zértan izan oso markatua, ez da izan behar pausa foniko luze bat), izan ere nahikoa da aldaketa intonatibo sotil bat afin sar gaitezen an beste unitate intonatibo sotilki jarraitu berri bat (eta bestalde, pausak ere egon litezke barnén unitate intonatiboak). 

Gauza da ze lan-memoriak bete ahal ditú funtzio ezberdinak, hala nola funtzio memoristiko hutsa, funtzio referentziala, funtzio prozesatzailea (kodifikatzaile-deskodifikatzailea), bakoitza kin bere exigentzia propioak. Saiatuko gara, neurri batean behintzat, ezberdintzen. [1199] [>>>]