Burúz silabak, silaba-kopuruak, soinuak...

Genioen hemen ze:

Bestalde, hitzak argiki ezberdindu beharko lirake euren artean, halatan ze, kontuan izanda ze soilik egoten dira vokal eta konsonante gutxi batzuk, hitz guztiak ezingo dira izan monosilabikoak salbú noiz erabili elementu tonalak zeinen konplexutasuna ezin dugun baloratu. Hortik segitzen da ze, zenbat eta vokal eta konsonante gehiago izan hizkuntza batek, hainbat laburrago izan ahalko dira bere hitzak (aparte utzita, esan bezala, hizkuntza tonalak), nahizta bestalde, zenbat eta vokal eta konsonante gehiago izan, egonen da tendentzia ki ager daitezen vokal, konsonante eta hitz antzekoagoak (gutxiago diferentziagarriak) edota esateko konplexuagoak, zeinen argitasuna eta zailtasuna ezin dugun baloratu.

Hortaz, ikus daigun, Pellegrino et al.-ek aztertutako hizkuntza horietan, zénbat silaba ezberdin egin litezken (2011):

Konprobatzen dugu ze, bitárten inglesez egin litezkén 7.931 silaba diferente, japonieraz sor litezké 416, zeinekin, bistan denez, soilik eratu ahalko dirá 416 hitz monosilabiko, gehienez ere (txineran, ez da konsideratu silaben aspektu tonala). Autoreek, gainera, egiten dute balorazio bát on konplexitate silabikoa, oinarritua an zénbat konsonante agertzen dirén an silabak (#const/syl).

Hor ez dira baloratzen, adibidez, soinuak eurak, euren diferentziagarritasuna, euren hurbiltasuna, edota euren zailtasuna edota gogortasuna (adibidez, r bikotza dá gogorragoa zein r samurra). Japonieraz, adibidez, existitzen dirá 5 vokal, zein diren justuki berberak zein dirén an gaztelania edo euskara, oso argiki diferentziagarriak eta, esango genuke, ondo ahobetegarriak (silabak dirá tipikoki CV edo V). Ikus hemen:

The Japanese language has only 5 vowels: a, i, u, e, o. They are terse vowels, pronounced clearly and sharply. [Namiko Abe, 2017]

Eta hor egon daitezké faktore foniko-expresiboak zeinen efektua (adibidez noiz esán biraoak) ezin dugun baloratu. [664] [>>>]

azentu fokal nagusia vs. fokua

Dio Erramun-ek an komentario bat respektu aurreko sarrera:

Niri ere iruditzen zait ze an "What a Fucking random video" intensitate handiena dago an "Fucking" hori. Izanic ere adjectivoa zein bethi -nola adjectivo guziac- dago subordinatua ki substantivoa.

Eta hortxe dago intensitate handiena (an "fucking"); baina gauza bat da hor egotea azentu fokal nagusia (intensitate handiena), eta beste gauza bat fokuaren nondik norakoa.

Foku bat izan daiteké silaba batekoa, hitz batekoa, bi hitzetakoa, sintagma batekoa, perpaus batekoa, esaldi osokoa; baina foku bakoitzak dú eramaten bere azentu nagusi bakarra (nahiz egoten dirénn beste azentu batzuk gutxio markatuak).

Esan ahal duzú:

You are a son of a biiitch!: Hor, azentu nagusia dago an "bitch" eta fokua da "bitch" (dá oso foku intensoa).

edo

You are a son of a fucking bitch!: Hor, azentu nagusia dago an "fucking" eta justuki adjetibo intensibo horrek markatzen dú hasiera on fokua, zein litzakén, nire ustez, "fucking-bitch" ("fucking" horrek dú egiten antzeko efektua ezen azentu intensiboa an goiko "biiitch" intenso hori).

edo

You are a fucking son of a bitch!: Hor, azentu nagusia dago an "fucking" eta justuki adjetibo intensibo horrek markatzen dú hasiera on fokua, zein litzakén, nire ustez, "fucking-son-of-a-bitch" (dá foku zabalagoa ezen goikoa).

Esan ahal duzú:

What a viiideo!: Hor, azentu (intensitate) nagusia dagó an "video", eta fokua dá "video". Dá exklamazio bat zeinen esanahia izan ahal dén positiboa (a ze video ona!) edo negatiboa (a ze video txarra!) segun kontextua, intonazioa...

edo

What a fucking video!: Hor, azentu (intensitate) nagusia dagó an "fucking", baina nire ustez fokua dá "fucking-video". Hemen ere, "fucking" horrek adierazi ahal dú intensitate positiboa (a ze video ona!) edo negatiboa (a ze video txarra!) segun kontextua, entonazioa...

edo

What a fucking random video!: Hor, azentu nagusia dagá an "fucking", baina nire ustez fokua dá "fucking-random-video".

[193] [>>>]